Người cao tuổi 'về đâu' giữa dòng chảy công nghệ?

Mỗi tối thứ sáu hàng tuần, bà Vũ Thị Hồng (62 tuổi, Hà Nội) lại dành thời gian gọi video cho con trai đang sinh sống và làm việc tại TP.HCM. Sử dụng điện thoại nói riêng và công nghệ nói chung từng là nỗi “ám ảnh” với bà Hồng khi những thao tác tưởng chừng như đơn giản với người trẻ như đăng nhập, đăng ký tài khoản, gửi hình ảnh… lại khiến bà Hồng lúng túng. Thời gian đầu mới dùng smartphone, bà Hồng thường nhờ con trai lớn gọi điện giúp khi cần nhưng giờ đây, khi đã quen hơn với việc sử dụng điện thoại và Zalo, bà có thể tự chủ hơn trong việc liên lạc.

Bà Hồng chia sẻ: “Tôi hay dùng Zalo để nói chuyện với con trai ở xa, gọi video luôn. Trước không biết dùng, tôi chỉ gọi điện thoại bình thường cho con, vừa tốn tiền, vừa không nhìn được mặt. Từ hồi con tôi đi du học rồi chuyển vào TP.HCM sinh sống, tôi mới thấy dùng điện thoại gọi cho con tiện lợi như thế nào”.

Dùng Zalo tuy dễ, bà Hồng vẫn gặp lúng túng trong nhiều tình huống như không biết chỉnh âm lượng to nhỏ ở đâu, nhiều khi Wi-Fi mất sóng hay 4G trục trặc, bà cũng loay hoay không biết xử lý ra sao. Tuổi ngoài 60 nên thính lực giảm sút, nhiều khi vừa gọi video bà Hồng vừa phải áp tai nghe vào điện thoại để nghe cho rõ. “Gọi video cho con mà nhiều khi không nhìn thấy mặt con đâu vì cứ phải dí tai vào màn hình nghe điện”, bà Hồng cười.

Các tính năng tưởng chừng như đơn giản trên điện thoại như nghe, gọi, nhắn tin... vẫn là rào cản với nhiều người cao tuổi.

Theo số liệu của Tổng cục thống kê, tính đến năm 2025, Việt Nam có khoảng 14,2 triệu người trên 60 tuổi. Con số này được dự báo tăng lên 18 triệu người vào năm 2030. Trong bối cảnh chuyển đổi số đang trở thành một xu thế tất yếu và mục tiêu quan trọng của đất nước, việc phổ cập tri thức số cho toàn dân đóng vai trò quan trọng, giúp thu hẹp khoảng cách số, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau trong tiến trình này.

Phong trào “Bình dân học vụ số” được phát động bởi Tổng Bí thư Tô Lâm, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số với mục tiêu giúp người dân có thể nắm bắt và làm chủ công nghệ, từ đó tham gia sâu hơn vào nền kinh tế số, xã hội số.

Nâng cao khả năng sử dụng công nghệ của người cao tuổi là mục tiêu quan trọng của chuyển đổi số.

Để phát huy sức mạnh và hiệu quả của phong trào “Bình dân học vụ số”, người cao tuổi là đối tượng cần quan tâm, phát triển năng lực số. Những tiện ích công nghệ có thể hỗ trợ của người cao tuổi trên nhiều phương diện khác nhau, từ việc cải thiện chất lượng các mối quan hệ trong cuộc sống thông qua việc nhắn tin, gọi điện hiệu quả cho đến tiếp cận thông tin y tế, chăm sóc sức khỏe.

Đặc biệt, sở hữu năng lực số, khả năng sử dụng công nghệ cũng là cách giúp người cao tuổi hạn chế tình trạng bị lừa đảo trên không gian mạng. Theo Công an TP.HCM, người cao tuổi là đối tượng nhiều kẻ lừa đảo qua mạng đang hướng tới bởi điều kiện tiếp cận thông tin hạn chế cũng như hiểu biết về công nghệ thấp.

Để nâng cao khả năng sử dụng công nghệ của người cao tuổi, bên cạnh các hoạt động giáo dục, tăng cường nhận thức, các công ty và đơn vị cung cấp các dịch vụ công nghệ cũng cần lưu tâm đến nhu cầu của người cao tuổi khi thiết kế sản phẩm công nghệ. Là ứng dụng nhắn tin hàng đầu tại Việt Nam, Zalo đã đưa công nghệ vào cuộc sống của người cao tuổi với nhiều tính năng hữu ích.

Thu hẹp khoảng cách công nghệ cho người cao tuổi

Ước tính có khoảng gần 1 triệu người trên 60 tuổi đang sử dụng nền tảng Zalo thường xuyên hàng tháng. Với những người như bà Hồng, Zalo không chỉ là công cụ tiếp cận thông tin, mà còn mở ra một không gian tinh thần, nơi bà Hồng có thể kết nối với người thân, bạn bè một cách chủ động và dễ dàng.

Công nghệ đã len lỏi vào cuộc sống của người cao tuổi.

Trong khi các nền tảng công nghệ thường xuyên chú trọng vào trải nghiệm của người dùng trẻ, nhóm người cao tuổi đôi khi bị “bỏ quên” trên hành trình công nghệ số. Hỗ trợ tối ưu việc liên lạc của người dùng lớn tuổi là điểm mạnh nổi bật của Zalo so với những nền tảng nhắn tin khác.

Với những tính năng như chuyển cỡ chữ sang dạng lớn giúp người cao tuổi dễ đọc tin nhắn, chuyển tin nhắn thoại thành tin nhắn văn bản, Zalo cho thấy sự thấu hiểu người dùng cao tuổi, giải quyết các trở ngại trong việc tiếp cận công nghệ. Bên cạnh đó, việc không cần tạo tài khoản phức tạp khi đăng nhập Zalo hay thiết kế các trải nghiệm, thao tác sử dụng dễ dàng cũng là những đặc điểm khiến người dùng lớn tuổi ưa chuộng Zalo.

Theo báo cáo “The Connected Consumer" quý IV/2024 do Decision Lab công bố, Zalo là nền tảng được yêu thích nhất ở cả 3 nhóm thế hệ người dùng: Gen X, Gen Y và Gen Z, đặc biệt với nhóm người dùng Gen X - những người sinh trong khoảng năm 1965-1980. Số liệu khảo sát cho thấy 68% người dùng Gen X yêu thích sử dụng Zalo cho việc nhắn tin hàng ngày, trong khi tỷ lệ sử dụng Facebook và Messenger cho việc nhắn tin ở nhóm Gen X chỉ đạt lần lượt là 14% và 12%.

Công nghệ không chỉ là “đặc quyền” của nhóm người trẻ, AI - Trí tuệ nhân tạo không chỉ là một sân chơi thời thượng của Gen Y and Gen Z. Tại nhiều quốc gia trên thế giới, công nghệ nói chung và AI đã len lỏi vào cuộc sống của người cao tuổi, giúp họ tiếp cận các chỉ số sức khỏe thông qua các ứng dụng di động, tăng cường khả năng tiếp cận thông tin báo chí, hay giúp họ kết nối với gia đình, bạn bè người thân dễ dàng và nhanh chóng hơn.

Đưa các tính năng AI vào đời sống thường nhật của người dùng Việt Nam, Zalo thể hiện năng lực làm chủ công nghệ, khẳng định vị thế tiên phong trong việc đầu tư và nghiên cứu nhằm phục vụ người dùng, để trí tuệ nhân tạo không không phải một khái niệm xa vời mà mang nhiều tính thực tiễn trong đời sống.

Quan trọng hơn, Zalo hiểu rằng để đất nước có thể vươn mình trong kỷ nguyên công nghệ, cần đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau. Khi mỗi người dân làm chủ công nghệ, xã hội sẽ tiến nhanh hơn trên con đường hiện đại hóa.

Minh Đức - Mai Thy

Trân An