Người nuôi gà lôi trắng đã tại ngoại về nhà: Có phải là không còn bị tội nữa?

Như PLO đưa tin, hôm qua (13-8), anh Thái Khắc Thành (45 tuổi, ngụ xóm Thịnh Tâm Thịnh Sơn, xã Đô Lương, tỉnh Nghệ An) đã được thay đổi biện pháp ngăn chặn từ tạm giam sang cấm đi khỏi nơi cư trú.

Anh Thành là người nông dân nuôi gà lôi trắng và bị TAND Khu vực 5 - Hưng Yên tuyên án sơ thẩm 6 năm tù về tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm.

Sau kiến nghị của Chánh án TAND tỉnh Hưng Yên, Viện trưởng VKSND tỉnh Hưng Yên đã kháng nghị bản án của TAND Khu vực 5 - Hưng Yên theo hướng hủy án sơ thẩm để điều tra lại.

Anh Thái Khắc Thành trở về nhà, chờ quá trình tố tụng tiếp theo.

Ngay sau khi anh Thành được tại ngoại, nhiều bạn đọc đặt câu hỏi: Anh Thành đã được về nhà, vậy là xong không bị tội nữa phải không?

Để giải đáp vấn đề này, Pháp Luật TP.HCM đã có những trao đổi với TS Trần Thanh Thảo, Trường ĐH Luật TP.HCM.

TS Thảo cho biết, trước khi được tại ngoại, anh Thành đã nhận bản án sơ thẩm 6 năm tù (ngày 8-8).Theo Điều 333 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 (BLTTHS), thời hạn kháng cáo đối với bản án sơ thẩm là 15 ngày kể từ ngày tòa án tuyên án. Tại Điều 337 BLTTHS, thời hạn kháng nghị của VKS cùng cấp đối với bản án của tòa án cấp sơ thẩm là 15 ngày và thời hạn kháng nghị của VKS cấp trên trực tiếp là 30 ngày kể từ ngày tòa án tuyên án.

TS Thảo cho biết, về bản chất pháp lý, hành vi mà anh Thái Khắc Thành thực hiện tại thời điểm đó là hành vi vi phạm pháp luật.

Trước đó, Thành bị áp dụng biện pháp tạm giam bởi cơ quan tiến hành tố tụng có đủ căn cứ áp dụng biện pháp này theo quy định tại Điều 119 BLTTHS. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại, các cơ quan tiến hành tố tụng đã thay đổi biện pháp ngăn chặn sang biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú .

"Việc anh này trở về nhà là do đã được thay đổi biện pháp ngăn chặn, chứ không phải đã xong, không còn bị tội nữa. Trách nhiệm pháp lý của anh Thành sẽ được quyết định bởi các bước tố tụng tiếp theo", TS Thảo nói.

TS Trần Thanh Thảo

Cụ thể, theo TS Thảo, khi đã có kháng nghị (và có thể là anh Thành cũng sẽ kháng cáo) thì bước tố tụng tiếp theo sẽ là cấp phúc thẩm xem xét lại bản án.

Tòa án cấp phúc thẩm sẽ xem xét phần nội dung của bản án bị kháng cáo, kháng nghị. Tùy thuộc vào các căn cứ cụ thể, theo quy định tại Điều 355 BLTTHS, HĐXX phúc thẩm có quyền:

- Không chấp nhận kháng cáo, kháng nghị và giữ nguyên bản án sơ thẩm khi xét thấy các quyết định của bản án sơ thẩm có căn cứ và đúng pháp luật;

- Sửa bản án sơ thẩm nếu có một trong các căn cứ được quy định tại Điều 357 BLTTHS như: Miễn trách nhiệm hình sự hoặc miễn hình phạt; giảm hình phạt cho bị cáo, giảm mức bồi thường thiệt hại...

- Hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án để điều tra lại (hướng mà VKS đề nghị khi kháng nghị - PV) hoặc xét xử lại nếu có một trong các căn cứ được quy định tại Điều 358 BLTTHS như: vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng; bỏ lọt tội phạm, hành vi phạm tội...

- Hủy bản án sơ thẩm và đình chỉ vụ án nếu có một trong các căn cứ được quy định tại Điều 359 BLTTHS.

- Đình chỉ việc xét xử phúc thẩm nếu có một trong các căn cứ được quy định tại Điều 348 BLTTHS như người kháng cáo rút kháng cáo, VKS rút kháng nghị...

TS Thảo phân tích thêm, trong vụ án này, tại thời điểm thực hiện hành vi thì anh Thái Khắc Thành có dấu hiệu phạm tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật nguy cấp, quý, hiếm theo Điều 244 BLHS, vì gà lôi trắng là đối tượng tác động thuộc nhóm IB theo Nghị định số 84/2021 của Chính Phủ. Tuy nhiên, trước thời điểm anh Thành bị đưa ra xét xử thì có sự thay đổi trong quy định pháp luật, nên gà lôi trắng không còn thuộc nhóm IB mà thuộc về Nhóm IIB theo Thông tư số 27/2025 của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Động vật thuộc Nhóm IIB hiện nay thuộc đối tượng tác động của tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã theo Điều 234 BLHS. Tại điểm a khoản 1 Điều 234 BLHS, hành vi săn bắt, giết, nuôi, nhốt, tàng trữ, vận chuyển, buôn bán trái phép động vật thuộc Nhóm IIB sẽ cấu thành tội phạm nếu động vật thuộc Nhóm IIB từ trị giá từ 150 triệu đồng trở lên hoặc người phạm tội thu lợi bất chính từ 50 đồng trở lên.

Do đó, cần giám định trị giá của 13 cá thể gà lôi trắng thu giữ của anh Thành cũng như số tiền mà anh này đã thu lợi bất chính để xác định hành vi của bị cáo có đủ yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã hay không.

Trong trường hợp không đáp ứng được định lượng tối thiểu của tang vật và lợi nhuận bất chính thu theo điểm a Khoản 1 Điều 234 BLHS, cũng như anh Thành chưa từng bị xử phạt hành chính hoặc chưa từng bị kết án mà chưa được xóa án tích về tội này trước đó thì hành vi của bị cáo sẽ không đủ yếu tố cấu thành tội phạm. Trong trường hợp này, hành vi của Thái Khắc Thành có thể chỉ bị xử phạt hành chính.

Như vậy, tùy vào từng trường hợp cụ thể, HĐXX phúc thẩm trong vụ vụ nuôi gà lôi trắng và bản án 6 năm tù có quyền quyết định:

- Không chấp nhận kháng cáo, kháng nghị và giữ nguyên bản án sơ thẩm khi xét thấy các quyết định của bản án sơ thẩm có căn cứ và đúng pháp luật.

- Sửa bản án sơ thẩm nếu xác định bị cáo Thái Khắc Thành được miễn trách nhiệm hình sự do có sự thay đổi chính sách, pháp luật làm cho hành vi phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa căn cứ theo điểm a Khoản 1 Điều 29 BLHS hoặc bị cáo Thành được xác định phạm tội nhẹ hơn, tức là tội vi phạm quy định về bảo vệ động vật hoang dã theo Điều 234 BLHS.

- Hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án để điều tra lại nếu xác định việc điều tra ở cấp sơ thẩm không đầy đủ mà cấp phúc thẩm không thể bổ sung được. Chẳng hạn nếu cấp phúc thẩm không thể bổ sung việc giám định trị giá của 13 cá thể gà lôi trắng cũng như số tiền mà bị cáo thu lợi bất chính, HĐXX phúc thẩm có thể quyết định hủy bản án sơ thẩm và chuyển hồ sơ vụ án để điều tra lại.

- Hủy bản án sơ thẩm để xét xử lại ở cấp sơ thẩm nếu xác định có vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng trong giai đoạn xét xử sơ thẩm hoặc bản án sơ thẩm có sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật nhưng không thuộc trường hợp sửa bản án sơ thẩm theo Điều 357 BLTTHS.

SONG MAI