Người thầy lặng lẽ gieo hạt tri thức và lan tỏa giá trị khoa học Việt Nam

Người gieo mầm đam mê

Ba năm liên tiếp có tên trong danh sách 10.000 nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất thế giới, ông vẫn giữ phong thái điềm đạm, giản dị, như chính cách ông âm thầm vun trồng tri thức cho thế hệ trẻ và cho ngành Xây dựng Việt Nam.

PGS.TS Phạm Thái Bình - Tổng biên tập Tạp chí Khoa học và Công nghệ giao thông là một trong 9 nhà khoa học được xếp hạng trong nhóm 10.000 nhà khoa học có tầm ảnh hưởng nhất thế giới.

PGS.TS Phạm Thái Bình lặng giọng kể: cha ông là người lính từng chiến đấu suốt 81 ngày đêm máu lửa tại Thành cổ Quảng Trị.

Hình ảnh người cha năm xưa, giữa mưa bom bão đạn vẫn kiên cường giữ đất, đã trở thành ngọn lửa soi đường để ông luôn tự nhủ phải sống và cống hiến xứng đáng với thế hệ cha anh - những người đã hiến dâng cả tuổi trẻ cho Tổ quốc.

Ước mơ giản dị được đứng trên bục giảng đã đưa ông gắn bó với Trường Đại học Công nghệ GTVT suốt hơn 15 năm. Từ một giảng viên trẻ, ông miệt mài nghiên cứu, kiên trì với con đường khoa học - hành trình không có lối tắt, chỉ có đam mê, bền bỉ và tinh thần cầu thị.

Những ngày đầu làm nghiên cứu quốc tế, thầy Bình gần như phải tự mày mò mọi thứ: Từ viết bài báo khoa học bằng tiếng Anh, trình bày dữ liệu đến vận hành mô hình tính toán.

Ông kể: Có những bản thảo bị từ chối hàng chục lần. Có những đêm tôi phải viết lại từng câu chữ. Nhưng tôi chưa bao giờ nghĩ đến việc bỏ cuộc.

Với ông, trong khoa học, không có con đường tắt. Mỗi công trình là kết quả của hàng tháng, hàng năm lao động nghiêm túc và giá trị của nó chỉ thực sự trọn vẹn khi phục vụ được cuộc sống con người.

Trong hơn 15 năm nghiên cứu, PGS.TS Phạm Thái Bình tập trung vào các mô hình dự báo và cảnh báo thiên tai - lĩnh vực mang tính thời sự và nhân văn sâu sắc giữa bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu. Các công trình của ông ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), công nghệ địa không gian (GIS, viễn thám) để dự báo sạt lở, lũ quét, cháy rừng, xói lở bờ sông… và đề xuất các giải pháp giảm thiểu thiệt hại.

Điều khiến ông tự hào không phải là số lần được trích dẫn, mà là khi những mô hình, bản đồ cảnh báo do nhóm ông xây dựng được địa phương và cơ quan chức năng sử dụng trong quy hoạch, phòng chống thiên tai.

“Đó là khi khoa học thật sự bước ra khỏi phòng thí nghiệm, đi vào đời sống”, ông nói.

Giữa những công trình học thuật, PGS.TS Phạm Thái Bình vẫn luôn hiện lên với hình ảnh một người thầy tận tụy, gần gũi và truyền cảm hứng. Ông quan niệm: Một người thầy giỏi không chỉ truyền đạt kiến thức, mà còn phải thắp lên ngọn lửa đam mê. Kiến thức có thể học từ sách, nhưng cảm hứng chỉ lan tỏa bằng trái tim.

Từ tâm niệm ấy, ông lập ra các nhóm nghiên cứu trẻ, quy tụ sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh cùng làm việc, cùng công bố quốc tế. Dưới sự hướng dẫn của ông, nhiều sinh viên đã có bài đăng trên các tạp chí khoa học uy tín – một điều hiếm thấy ở bậc đại học. “Niềm hạnh phúc lớn nhất là được nhìn thấy học trò trưởng thành, tự tin bước vào thế giới khoa học”, ông chia sẻ.

Trường Đại học Công nghệ GTVT ra mắt mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng lĩnh vực công nghệ giao thông và hạ tầng tiên tiến, thông minh trong đó, PGS.TS Phạm Thái Bình là Tổng biên tập Tạp chí Khoa học và Công nghệ Giao thông.

Dấu ấn trên bản đồ học thuật thế giới

Không chỉ là nhà nghiên cứu, PGS.TS. Phạm Thái Bình còn là Tổng biên tập Tạp chí Khoa học và Công nghệ Giao thông (JSTT) – một trong 15 tạp chí Việt Nam được chỉ mục trong cơ sở dữ liệu Scopus, chỉ sau 3 năm thành lập. Đó là một cột mốc đáng tự hào, khẳng định nỗ lực của cả tập thể Trường Đại học Công nghệ GTVT trong hành trình đưa học thuật Việt Nam hội nhập quốc tế.

“JSTT không chỉ là một tạp chí, mà là biểu tượng của niềm tin và khát vọng đổi mới”, thầy Bình chia sẻ. Hiện ông và cộng sự đang nỗ lực để JSTT đạt chuẩn Web of Science, hướng tới nhóm Q1 - top 25% tạp chí uy tín nhất thế giới trong lĩnh vực kỹ thuật xây dựng.

Thành công ấy không chỉ là niềm vinh dự của cá nhân, mà còn thể hiện tầm nhìn chiến lược của Bộ Xây dựng và sự đồng lòng của UTT trong việc coi khoa học - công nghệ là động lực then chốt cho phát triển hạ tầng bền vững quốc gia.

Ba năm liên tiếp được vinh danh trong bảng xếp hạng các nhà khoa học có ảnh hưởng nhất thế giới do Đại học Stanford (Hoa Kỳ) và Elsevier công bố, nhưng với thầy Bình, đó không phải là điểm dừng.

Hiện ông cùng tập thể Trường Đại học Công nghệ GTVT đang triển khai Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng trong lĩnh vực công nghệ giao thông và hạ tầng tiên tiến, thông minh - nhiệm vụ do Chính phủ giao với sự tham gia của 28 đơn vị đầu ngành. Đây là bước đi chiến lược, hướng tới hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực xây dựng và hạ tầng, góp phần thực hiện hiệu quả Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học - công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Nhìn lại hành trình đã qua, PGS.TS Phạm Thái Bình chỉ nhẹ nhàng nói: Thành quả hôm nay không chỉ là nỗ lực cá nhân, mà là kết tinh của trí tuệ, tâm huyết và tình yêu nghề của biết bao thầy cô, đồng nghiệp và học trò.

Ông gửi lời tri ân sâu sắc tới Bộ Xây dựng - cơ quan đã định hướng và tạo điều kiện để khoa học công nghệ phát triển; tới Trường Đại học Công nghệ GTVT - nơi ông được đào tạo, gắn bó và trưởng thành; cùng các cộng sự trong nước và quốc tế - những người đã đồng hành cùng ông trong suốt hành trình nghiên cứu không mệt mỏi.

“Tôi tự hào là người con của UTT, và càng tự hào hơn khi được góp một phần nhỏ bé vào sự nghiệp phát triển khoa học, giáo dục và hạ tầng bền vững của đất nước", ông khiêm tốn nói.

PGS.TS Phạm Thái Bình trình bày về kế hoạch phát triển của Tạp chí Khoa học và Công nghệ Giao thông.

Lặng lẽ mà bền bỉ, giản dị mà sâu sắc

Chia sẻ về người đồng nghiệp đáng quý, PGS.TS Nguyễn Hoàng Long, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ GTVT, bày tỏ niềm tự hào:

“Thành tựu của thầy Bình không chỉ là vinh dự cá nhân, mà còn là minh chứng cho hướng đi đúng đắn của nhà trường - xây dựng môi trường học thuật khai phóng, khuyến khích sáng tạo và phát huy tối đa năng lực của đội ngũ giảng viên”.

Theo ông Long, nhà trường luôn kiên định với triết lý phát triển dựa trên tri thức, coi nhà khoa học là hạt nhân của đổi mới sáng tạo.

UTT đã tạo mọi điều kiện để thầy Bình phát huy năng lực, mở rộng hợp tác quốc tế, dẫn dắt nhóm nghiên cứu trọng điểm, và đảm nhận vai trò Tổng biên tập JSTT - một trong những tạp chí khoa học Việt Nam hiếm hoi được Scopus công nhận.

“Sự trưởng thành và thành công của những nhà khoa học như thầy Bình sẽ tiếp tục lan tỏa tinh thần cống hiến, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế, qua đó nâng tầm uy tín, thương hiệu của Trường Đại học Công nghệ GTVT và đóng góp thiết thực cho sự phát triển khoa học công nghệ, hạ tầng bền vững của đất nước”, Hiệu trưởng Nguyễn Hoàng Long nhấn mạnh.

Không cần những ánh đèn sân khấu, PGS.TS. Phạm Thái Bình vẫn lặng lẽ tỏa sáng bằng chính công việc thầm lặng mỗi ngày, gieo những hạt mầm tri thức, nuôi dưỡng niềm tin vào khoa học Việt Nam. Trong ông, có sự điềm đạm của một người thầy, sự kiên định của một nhà khoa học, và lòng tận tụy của một người con đất Việt, luôn hướng về Tổ quốc bằng tri thức và trái tim.

Lê Tươi