Người trẻ khỏe mạnh vẫn có thể đột quỵ

Cô hôn mê sâu, mất phản xạ, chỉ số tri giác tụt xuống 6 điểm, trong khi người bình thường đạt 15 điểm.

Kết quả chụp cắt lớp vi tính cho thấy một khối máu tụ nội sọ khổng lồ chiếm gần toàn bộ bán cầu não trái, gây phù não lan rộng, lệch đường giữa nghiêm trọng và chèn ép thân não. Đây là dấu hiệu điển hình của một cơn đột quỵ xuất huyết não tối cấp.

Tại Việt Nam, người trẻ chiếm tới gần một phần ba tổng số ca đột quỵ, với mức tăng trung bình khoảng 2% mỗi năm.

Các bác sỹ nhanh chóng xác định nguyên nhân là dị dạng mạch máu não đã vỡ, một “quả bom nổ chậm” tồn tại trong cơ thể người bệnh từ trước nhưng chưa từng được điều trị.

Theo TS.Nguyễn Đức Anh, chuyên khoa ngoại thần kinh - cột sống, khối dị dạng khi vỡ đã gây chảy máu ồ ạt trong nhu mô não, tạo nên tình trạng tăng áp lực nội sọ nguy kịch. Nếu chậm trễ, người bệnh có thể tử vong hoặc rơi vào tình trạng sống thực vật.

Một cuộc chạy đua với thời gian lập tức được kích hoạt. Êkíp phẫu thuật tiến hành hồi sức thần kinh tích cực, hỗ trợ thở máy và chuẩn bị cho ca vi phẫu mở hộp sọ khẩn cấp.

Thách thức lớn nhất không chỉ nằm ở kích thước khối máu tụ mà còn ở vị trí tổn thương sâu, sát vùng mạch máu đã vỡ, trong bối cảnh não phù nề và áp lực nội sọ tăng cao. Mỗi thao tác đều đòi hỏi độ chính xác tuyệt đối để vừa kiểm soát chảy máu, vừa bảo tồn tối đa mô não lành.

Sau gần bốn giờ căng thẳng, toàn bộ khối máu tụ được lấy bỏ, các điểm chảy máu được kiểm soát, khối dị dạng mạch máu được xử lý triệt để.

Loan vượt qua cơn nguy kịch. Những ngày sau đó, cô tiếp tục được điều trị tích cực nhằm giảm phù não, ổn định huyết động và phòng ngừa biến chứng.

Khi tri giác cải thiện, bệnh nhân được tập phục hồi chức năng sớm với các bài tập cá thể hóa nhằm khôi phục vận động và nhận thức. Sau một tháng, sức khỏe Loan tiến triển tích cực, mở ra hy vọng trở lại cuộc sống bình thường.

Câu chuyện nêu trên không chỉ là một ca cấp cứu thành công, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về đột quỵ ở người trẻ, đáng lo ngại. Theo các nghiên cứu gần đây, tỷ lệ đột quỵ ở nhóm tuổi từ 15 đến 39 đang tăng nhanh tại nhiều quốc gia.

Tại Việt Nam, người trẻ chiếm tới gần một phần ba tổng số ca đột quỵ, với mức tăng trung bình khoảng 2% mỗi năm. Đáng nói, nhiều trường hợp không có tiền sử bệnh rõ ràng, mà nguyên nhân xuất phát từ các dị dạng mạch máu não bẩm sinh hoặc phình mạch não âm thầm phát triển theo thời gian.

TS.Nguyễn Đức Anh cho biết, đột quỵ do xuất huyết não thường để lại hậu quả nặng nề hơn so với các dạng đột quỵ khác. Phần lớn người sống sót phải đối mặt với suy giảm chức năng lâu dài, thậm chí rối loạn nhận thức hoặc tàn phế vĩnh viễn.

Điều nguy hiểm là dị dạng mạch máu não thường không có triệu chứng đặc hiệu, chỉ được phát hiện khi đã xảy ra biến chứng.

Vì vậy, việc tầm soát bằng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại như MRI, CT hoặc chụp mạch não số hóa xóa nền đóng vai trò then chốt trong phát hiện sớm và đánh giá nguy cơ.

Bên cạnh yếu tố bẩm sinh, lối sống thiếu lành mạnh cũng góp phần thúc đẩy quá trình trẻ hóa đột quỵ. Chế độ ăn nhiều muối, chất béo bão hòa, ít vận động, căng thẳng kéo dài, rối loạn chuyển hóa, hút thuốc lá và lạm dụng rượu bia đều làm tổn thương thành mạch, gia tăng nguy cơ tai biến mạch máu não ngay từ tuổi trẻ.

Các chuyên gia nhấn mạnh, đột quỵ là cuộc đua khốc liệt với thời gian. Mỗi phút trôi qua, hàng triệu tế bào thần kinh có thể bị hủy hoại không thể phục hồi. Việc điều trị chỉ đạt hiệu quả cao nhất trong “khung giờ vàng”, do đó, khi xuất hiện các dấu hiệu như méo miệng, yếu liệt tay chân, nói khó, đau đầu dữ dội đột ngột, người bệnh cần được đưa đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Tình trạng đột quỵ ở người trẻ đang gia tăng đáng lo ngại trên toàn cầu. Theo nghiên cứu công bố trên tạp chí Frontiers in Neurology (2025), tỷ lệ đột quỵ ở nhóm tuổi từ 15 đến 39 đã tăng lên 25,45 ca/100.000 người vào năm 2021, với 101 quốc gia ghi nhận mức cao hơn trung bình toàn cầu.

Tại Việt Nam, đột quỵ ở người trẻ tăng khoảng 2% mỗi năm và hiện chiếm gần 1/3 tổng số ca đột quỵ, cho thấy xu hướng trẻ hóa ngày càng rõ rệt.

Các chuyên gia nhận định, nguyên nhân không chỉ đến từ lối sống thiếu lành mạnh như ăn uống mất cân đối, ít vận động, áp lực học tập và công việc kéo dài, mà còn liên quan đến các yếu tố di truyền và những tổn thương dị dạng mạch máu não tiềm ẩn.

Đáng chú ý, nhiều trường hợp tiến triển âm thầm, chỉ được phát hiện khi đã xảy ra biến chứng nặng nề. Tuy nhiên, nguy cơ đột quỵ ở người trẻ hoàn toàn có thể được giảm thiểu nếu chủ động kiểm soát các yếu tố nguy cơ từ sớm.

Việc duy trì lối sống lành mạnh, ăn giảm muối và mỡ bão hòa, tăng cường rau xanh, trái cây, đảm bảo đầy đủ các nhóm chất sinh năng lượng; tập luyện thể chất đều đặn ít nhất 150 phút mỗi tuần; ngủ đủ giấc và hạn chế căng thẳng kéo dài có vai trò quan trọng trong bảo vệ sức khỏe mạch máu.

Bên cạnh đó, cần theo dõi định kỳ huyết áp, đường huyết, mỡ máu do nhiều rối loạn chuyển hóa diễn tiến âm thầm. Việc hạn chế hút thuốc lá và rượu bia cũng giúp giảm tổn thương thành mạch, từ đó hạ thấp nguy cơ tai biến mạch máu não.

Theo khuyến cáo của TS.Nguyễn Đức Anh, người trẻ nên khám sức khỏe tổng quát và tầm soát nguy cơ đột quỵ định kỳ mỗi 6-12 tháng bằng các phương tiện chuyên sâu như xét nghiệm máu, siêu âm mạch, chụp MRI hoặc CT nhằm phát hiện sớm các bất thường tiềm ẩn và can thiệp kịp thời.

Còn theo TS.Nguyễn Văn Tuyến, Viện trưởng Viện Thần kinh kiêm Chủ nhiệm Khoa Đột quỵ não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, đột quỵ ở mọi lứa tuổi đều là cuộc chạy đua khốc liệt với thời gian. Mỗi phút trôi qua, hàng tỷ tế bào thần kinh có thể bị tổn thương không thể phục hồi.

Điều trị bằng thuốc tiêu sợi huyết chỉ hiệu quả trong 3-4,5 giờ đầu, còn can thiệp lấy huyết khối cơ học thường ưu tiên trong vòng 6 giờ. Việc chậm trễ có thể khiến cơ hội sống và phục hồi giảm sút nghiêm trọng.

Điều đáng lo là đột quỵ ở trẻ em và người trẻ dễ bị bỏ sót do triệu chứng không điển hình, khó mô tả. Những biểu hiện như đau đầu dữ dội, yếu liệt tay chân, nhìn mờ, nói khó, co giật hoặc gục xuống bất thường, dù thoáng qua, cũng cần được theo dõi sát và đưa đến cơ sở y tế kịp thời.

Theo các chuyên gia, hiện chưa có phương pháp phòng ngừa tuyệt đối đột quỵ ở trẻ em, song phát hiện sớm vẫn là chìa khóa quan trọng nhất để giảm thiểu tổn thương và bảo vệ tính mạng.

D.Ngân