Người trẻ lan tỏa âm nhạc truyền thống

Biểu diễn hòa tấu nhạc dân tộc tại một quán cà phê ở phường Trấn Biên, tỉnh Đồng Nai. Ảnh: Nhật Hạ

Âm nhạc truyền thống luôn chứa đựng những giá trị riêng biệt và sức hút mạnh mẽ trong sâu thẳm tâm hồn mỗi người, song trên thực tế lại đang trở nên khá xa lạ với giới trẻ. Việc bảo tồn và quảng bá các giá trị văn hóa truyền thống, trong đó có âm nhạc, đang nhận được nhiều sự quan tâm, chính từ những người trẻ.

Thanh âm nguồn cội

Không phải ngẫu nhiên mà thời gian gần đây những sản phẩm âm nhạc mang âm hưởng dân gian của các nghệ sĩ trẻ lại tạo được sự chú ý, thu hút khán giả ở nhiều độ tuổi và “bùng nổ” ở các bảng xếp hạng, giải thưởng âm nhạc. Từ trong sâu thẳm, âm nhạc truyền thống vẫn là mạch ngầm, âm thầm chảy trong đời sống người Việt, nuôi dưỡng tâm hồn, bồi đắp bản sắc và gợi nhắc cội nguồn dân tộc. Khi thấm nhuần được giá trị, bản sắc của văn hóa truyền thống, những người trẻ với tài năng và tâm huyết, sức sáng tạo đã đưa âm nhạc truyền thống lan tỏa trong đời sống đương đại, vươn ra thế giới.

Có thể kể đến như nghệ sĩ Hà Myo với MV Xẩm Hà Nội thành công nhờ cách kết hợp táo bạo giữa nhạc xẩm truyền thống và rap - EDM hiện đại; Hòa Minzy với Thị Mầu hay mới đây là Bắc Bling; hay những tiết mục “khoác áo mới” cho âm nhạc dân gian được khán giả yêu thích trong chương trình âm nhạc Anh trai vượt ngàn chông gai như: Mưa trên phố Huế, Đào Liễu, Dạ cổ hoài lang, Chiếc khăn piêu...

Với thị hiếu âm nhạc thiên về nhạc trẻ, sôi động và mang tính giải trí, những người “ngược dòng” tìm về âm nhạc truyền thống không chỉ thể hiện niềm đam mê cá nhân mà còn nuôi dưỡng tình yêu văn hóa dân tộc.

Chị Thùy Trang biểu diễn đàn tranh. Ảnh: NVCC

Từ lúc 6 tuổi, chị Nguyễn Thùy Trang (sinh năm 1997, quê tỉnh Đồng Nai) đã được làm quen với đàn tranh. Có cha là người chơi nhạc cổ và mẹ đam mê âm nhạc truyền thống, Thùy Trang được gia đình động viên, tạo điều kiện tìm hiểu và học đàn tranh ở Nhà Thiếu nhi Đồng Nai và Trường trung cấp Văn hóa - Nghệ thuật Đồng Nai. Trong khi bạn bè cùng trang lứa chọn những ngã rẽ khác thì tình yêu với cây đàn tranh lớn dần và theo Thùy Trang suốt những năm học phổ thông. Chị tiếp tục theo học chuyên nghiệp và vừa tốt nghiệp cao học chuyên ngành Đàn tranh tại Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh, đồng thời tham gia biểu diễn tại nhiều chương trình trong nước và quốc tế.

“Những thanh âm trong trẻo của đàn tranh đã đi vào tâm hồn tôi từ lúc thơ bé. Càng theo học chuyên nghiệp và tham gia biểu diễn đàn tranh tôi càng yêu và mong muốn lan tỏa giá trị độc đáo của đàn tranh đến với công chúng, nhất là giới trẻ” - chị Thùy Trang chia sẻ.

Là người vừa biểu diễn vừa chế tác sáo, anh Nguyễn Văn Thắm (ngụ Thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng, âm nhạc truyền thống vẫn có chỗ đứng trong lòng công chúng. Thông qua việc cover các bài hát đang thu hút giới trẻ hiện nay, thanh âm của nhạc cụ truyền thống tiếp cận và được giới trẻ biết đến nhiều hơn. Nhiều người đã tự tìm tòi, đặt mua nhạc cụ trên các sàn thương mại điện tử hoặc theo học các khóa học về nhạc cụ dân tộc để thỏa đam mê.

Giữ hồn truyền thống trong hơi thở đương đại

Trên các sân khấu lớn, trong các chương trình giải trí hay nền tảng trực tuyến, âm nhạc dân gian vẫn bị lấn át bởi dòng nhạc trẻ, thị trường. Dù sở hữu giá trị nghệ thuật cao và mang đậm bản sắc văn hóa Việt, âm nhạc dân gian vẫn chưa tìm được vị trí xứng đáng giữa thị trường giải trí sôi động. Một số nghệ sĩ trẻ vẫn đang nỗ lực sáng tạo, kết hợp nhạc cụ dân tộc với phong cách đương đại để thổi sức sống mới cho âm nhạc truyền thống.

Sinh ra ở tỉnh Bến Tre (nay là tỉnh Vĩnh Long), chị Nguyễn Hồng Ân (sinh năm 1994) lớn lên cùng những làn điệu đờn ca tài tử sâu lắng. Đam mê và chăm chỉ luyện tập đàn bầu và đàn tỳ bà, chị Hồng Ân quyết định theo học chuyên nghiệp ngành Đàn bầu tại Nhạc viện Thành phố Hồ Chí Minh. Từ đây, chị cùng với những bạn trẻ có chung tình yêu với âm nhạc truyền thống đã kết nối và tìm cách lan tỏa trên các sân khấu lớn, nhỏ, trong đó tập trung hướng đến học sinh, sinh viên. Hồng Ân hiện là thành viên của Nam Tộc (ban nhạc chơi thể loại Folk Rock - sự kết hợp giữa nhạc cụ truyền thống Việt Nam và nhạc cụ hiện đại).

Chị Hồng Ân biểu diễn đàn tỳ bà trong một tiết mục có sự kết hợp mới lạ giữa âm nhạc truyền thống với hiện đại. Ảnh: NVCC

Theo chị Hồng Ân, cái khó nhất là kết hợp nhuần nhuyễn giữa nhạc cụ truyền thống với hiện đại để tiếng đàn tranh, đàn bầu, sáo có thể vang lên cùng guitar điện, kèn... ở những sân khấu hiện đại và được khán giả trẻ đón nhận.

“Đưa chất liệu dân gian vào âm nhạc đương đại đang trở thành xu hướng. Việc làm mới các tác phẩm âm nhạc bằng những bản phối, truyền tải nét truyền thống trong các sản phẩm âm nhạc hiện đại là cách để người trẻ giữ gìn và lan tỏa giá trị văn hóa của dân tộc” - chị Hồng Ân bộc bạch.

Để tiếp nối mạch nguồn âm nhạc truyền thống, không thể thiếu vai trò của công tác đào tạo thế hệ kế cận.

Thạc sĩ Phùng Ngọc Long, Hiệu trưởng Trường trung cấp Văn hóa - Nghệ thuật Đồng Nai cho biết: Những năm gần đây, âm nhạc truyền thống đã tạo được sức hút đối với người trẻ. Trong năm học 2025-2026, nhà trường tuyển sinh 80 chỉ tiêu ở các chuyên ngành thì âm nhạc truyền thống có đến 35 em.

Việc giảng dạy không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà nhà trường chú trọng gắn liền với thực hành biểu diễn tại các trường học, các thiết chế văn hóa trên địa bàn tỉnh, trong các chuyến giao lưu hữu nghị. Qua đó, giúp các em được trải nghiệm và cảm nhận vẻ đẹp của âm nhạc dân tộc, rèn luyện kỹ năng sân khấu. Đặc biệt, trường khuyến khích khả năng sáng tạo, đưa yếu tố mới vào cách thể hiện, làm phong phú thêm vốn âm nhạc dân tộc. Khi truyền thống có sự gắn kết với hơi thở đương đại, âm nhạc dân tộc sẽ không còn là “kho tàng cũ” mà trở thành nguồn cảm hứng sống động cho các bạn trẻ.

“Công tác giảng dạy không chỉ bảo tồn mà còn chú trọng yếu tố thích ứng và phát triển để khi ra trường các em có thêm cơ hội nghề nghiệp và để âm nhạc truyền thống có thể sống dậy giữa nhịp sống hiện đại. Đây cũng chính là hướng đi thiết thực để bảo tồn và phát huy giá trị của âm nhạc dân tộc” - Thạc sĩ Phùng Ngọc Long chia sẻ.

Nhật Hạ