Nhà cung cấp mạng xã hội khó vô can khi quảng cáo lừa đảo tràn lan

Cách đây vài tháng, em họ của người viết bài này đang sống ở Úc bị một sàn đầu tư tài chính tự xưng ở Anh và có chi nhánh ở Việt Nam lừa mất 200.000 đô la Úc. Sau đó, nạn nhân thấy quảng cáo của "Bộ Tài chính Việt Nam" kêu gọi tố cáo sẽ được giúp lấy lại tiền nên đã liên hệ và được yêu cầu cung cấp chứng cứ để "thu hồi tiền bị chiếm đoạt".

May mắn là người này đã kịp thời dừng lại và nhờ kiểm tra thông tin nên đã tránh được bị "lừa tập hai". Đánh vào tâm lý "có bệnh vái tứ phương" của nạn nhân bị "lừa tập một", bọn lừa đảo tung ra các quảng cáo giả mạo để chiếm đoạt thêm tiền khi các nạn nhân bám víu vào với hy vọng lấy lại được tiền.

Dù không có con số thống kê cụ thể nào được công bố nhưng dựa trên tần suất hiển thị, số lượng quảng cáo lừa đảo trên mạng xã hội Facebook có lẽ chiếm tỷ lệ không nhỏ. Đứng đầu bảng lừa đảo là các quảng cáo mạo danh cơ quan công quyền, tư pháp, công an, văn phòng luật kêu gọi người dân đăng ký để được "giúp lấy lại tiền bị lừa". Vị trí số hai trong quảng cáo lừa đảo là các sàn đầu tư tiền ảo, chứng khoán, ngoại hối giả xuất hiện từ năm này qua năm khác.

Các quảng cáo "giúp lấy lại tiền bị lừa" trắng trợn mạo danh nhiều cơ quan công quyền Việt Nam như Bộ Công an, Viện kiểm sát, Bộ Tư pháp, Bộ Tài chính hay các văn phòng luật sư và cho người thật mặc đồng phục ngồi trong trụ sở có đầy đủ bảng tên chức vụ với phòng làm việc bố trí nhìn như thật. Sự táo tợn của kiểu lừa đảo này khiến một số nạn nhân bị lừa tin là đây là các cơ quan công quyền thật và đã liên hệ nhờ giúp đỡ để rồi bị lừa tiếp lần nữa.

Người viết bài này đã từng báo cáo (report) các quảng cáo lừa đảo này đến vài chục lần trong thời gian gần đây nhưng kết quả đều nhận được câu trả lời giống nhau từ Facebook "chúng tôi không gỡ quảng cáo này".

Trong khí đó, rõ ràng là sự lan tràn loại quảng cáo này trên mạng xã hội đã góp phần không nhỏ khiến tình trạng lừa đảo online gia tăng. Do đó, muốn ngăn chận tận gốc thì phải bắt đầu từ việc kiểm soát quảng cáo lừa đảo.

Việc kiểm soát quảng cáo lừa đảo nếu chỉ dựa vào hệ thống của riêng doanh nghiệp thì khó đạt hiệu quả cao. Chính vì vậy, mới đây Chính phủ Singapore đã tiến thêm một bước trong việc yêu cầu các nền tảng mạng xã hội phải có trách nhiệm chống quảng cáo lừa đảo.

Tại Hội nghị thượng đỉnh toàn cầu về chống lừa đảo châu Á 2025 được tổ chức tại Singapore hôm 3-9 vừa qua, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Singapore Goh Pei Ming đã công bố chỉ thị đầu tiên theo Đạo luật về tác hại hình sự trực tuyến (Ocha) kể từ khi luật này có hiệu lực vào tháng 2-2024. Theo đó, nhà cung cấp dịch vụ trực tuyến Meta (công ty mẹ của Facebook) phải thực hiện các biện pháp ngăn chận các tài khoản, fanpage và quảng cáo lừa đảo, bao gồm lừa đảo mạo danh các viên chức chính phủ. Mức phạt có thể lên đến một triệu đô la Singaopre nếu Meta không tuân thủ yêu cầu này (*).

Theo báo The Straitstimes, hồi năm ngoái, Meta đã từng bị nêu tên trong một phiên họp Quốc hội Singapore do tập đoàn này "liên tục từ chối áp dụng các biện pháp bảo vệ trên nền tảng của mình để giải quyết vấn nạn lừa đảo".

So với cùng kỳ năm trước, trong 6 tháng đầu năm 2025 số vụ lừa đảo trên mạng xã hội ở Singapore tăng gần 200% lên 1.762 vụ và số tiền chiếm đoạt từ các nạn nhân là hơn 126,5 triệu đô la Singapore, tăng gần 90%. Ngoài Facebook, Chính phủ Singapore cũng yêu cầu TikTok phải áp dụng các biện pháp chống lừa đảo trước tháng 2-2026 do số vụ lừa đảo trên mạng xã hội này tăng 240%.

Để cho quảng cáo lừa đảo phát tràn lan trên nền tảng của mình thì các nhà cung cấp mạng xã hội cũng khó mà vô can như họ thường biện bạch. Hành động quyết liệt của Chính phủ Singapore cho thấy, đã đến lúc phải có động thái cứng rắn hơn từ cơ quan chức năng nhà nước trong việc ngăn chận lừa đảo trực tuyến thay vì chỉ trông cậy vào việc kiểm soát tự nguyện của các mạng xã hội.

-------------------------------

Mục Đồng