Nhạc sĩ Văn Thành Nho và Ký ức mẹ

Lời ru của mẹ trong trái tim người lính

Nhạc sĩ Văn Thành Nho cho biết, cuối năm 2014, để chuẩn bị kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng Phước Long (6-1), ông được Thị ủy Phước Long mời về sáng tác một bài hát cho địa phương. Là người lính từng xông pha chiến trường, nay được về thăm Phước Long nên ông đã nhận lời.

Chuyến đi này không theo đoàn mà chỉ có ông và 1 cán bộ rong ruổi tham quan một số di tích lịch sử như núi Bà Rá, sóc Bom Bo, Khu di tích Căn cứ Tà Thiết… Đặc biệt buổi tối, ông được nghe đồng bào dân tộc S’tiêng hát dân ca, biểu diễn cồng chiêng trong ánh lửa bập bùng. Những giai điệu dân ca S’tiêng dặt dìu trầm bổng, gợi lại cho ông ký ức lời mẹ ru, tiễn những người lính năm xưa hành quân ra mặt trận. Cảm xúc ùa về, ông liền chắp bút cho giai điệu bài hát “Ký ức mẹ”. Bài hát mang âm hưởng dân ca S’tiêng và dân ca Nam bộ có giai điệu đẹp, dễ cảm thụ, dễ nhớ. Tựa như dòng suối ngân nga qua non cao, tràn về ghềnh thác, thăm thẳm một màu thiên thanh bồng bềnh hư ảo: “Ru con điệp trùng một màu thiên thanh, Gập ghềnh non cao chảy qua Thác Mẹ, Ngàn đời gian lao trầm luân dâu bể, tình đời gian khó mẹ dành cho con…”. “Ký ức mẹ” chính là ký ức thời hoa lửa không thể nào quên của một người lính. Đồng thời là sự tri ân của ông đến những người mẹ Việt Nam một đời đã hy sinh vì nền độc lập dân tộc.

Khi bài hát hoàn thành, Thị ủy Phước Long phối hợp BPTV thu âm, ghi hình phát sóng phục vụ các sự kiện trọng đại của tỉnh. Ông được mời về giao lưu trong đêm nhạc chào mừng kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng Phước Long và ca khúc “Ký ức mẹ” được Đoàn văn công Quân khu 7 biểu diễn rất thành công.

“Ký ức mẹ” thực sự đã chiếm được cảm tình của đông đảo công chúng yêu âm nhạc trong và ngoài tỉnh.

Ca khúc này sau đó được Đoàn ca múa nhạc dân tộc Bình Phước dàn dựng để tham gia Hội diễn ca múa nhạc chuyên nghiệp toàn quốc và đã đoạt huy chương vàng cũng như những đánh giá cao của giới chuyên môn, đông đảo bạn yêu nhạc.

Đồng hành với đất nước

Nhạc sĩ Văn Thành Nho tên thật là Vũ Thành Nho (SN1949, tại Vụ Bản, Nam Định). Ông tốt nghiệp Trường đại học Văn hóa và Đại học sáng tác tại Nhạc viện Hà Nội. Sau đó, ông về công tác tại Báo Văn hóa, thường trú TP. Hồ Chí Minh.

Trước đó, năm 1967, ông trúng tuyển Trường đại học Mỏ - Địa chất và Nhạc viện Hà Nội. Nhưng trong giai đoạn đất nước bước vào cuộc kháng chiến chống Mỹ ác liệt, ông đã tình nguyện lên đường nhập ngũ. Thời gian trong quân ngũ, ông vừa chiến đấu vừa sáng tác một số bài hát để động viên chiến sĩ và người dân nơi đóng quân. Sau khi đất nước hòa bình, ông được cử đi học Đại học Văn hóa cùng thời với lớp nhà văn tên tuổi như Hữu Thỉnh, Chu Lai, Trần Đăng Khoa, Nguyễn Trọng Tạo…

Trong sự nghiệp sáng tác, nhạc sĩ Văn Thành Nho đã cho ra đời hơn 300 ca khúc, chủ yếu về đề tài người lính và tình yêu quê hương, đất nước. Nhiều tác phẩm mang đậm âm hưởng dân gian, kết hợp với tính hiện đại, để lại dấu ấn sâu sắc trong lòng công chúng yêu nhạc. Nhiều giải thưởng về âm nhạc của các bộ, ngành, đặc biệt là giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật vào năm 2017 là niềm vinh dự lớn đối với một văn nghệ sĩ như ông.

Nói về nhạc phẩm nổi tiếng “Đất nước lời ru”, nhạc sĩ Văn Thành Nho cho biết: Năm 1983, cả nước ta đang chuẩn bị chào mừng kỷ niệm 40 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam. Trong không khí hừng hực ấy, tôi nghĩ về đất nước Việt Nam mình nhỏ bé mà sao vĩ đại và tự hào quá. Từ ngàn năm Bắc thuộc, đến chiến tranh chống Pháp, Mỹ… Trải qua bao “bão giông” vẫn đánh thắng mọi kẻ thù xâm lược. Nghĩ về đồng đội tôi, một thời tuổi trẻ không tiếc máu xương chiến đấu hy sinh vì Tổ quốc…; liên tưởng đến mẹ Âu Cơ sinh ra cái bọc trăm trứng, bỗng trong tôi bật ra giai điệu “Ru con mẹ ru con…”. Chỉ sau 2 tiếng đồng hồ, tôi đã hoàn thành bài hát “Đất nước lời ru”. Tôi gửi đến Đài Tiếng nói Việt Nam, được ca sĩ Kiều Oanh thể hiện và sau đó là các nghệ sĩ nhân dân Thu Hiền, Thanh Hoa cùng nhiều ca sĩ tên tuổi khác thu âm, biểu diễn rất thành công ca khúc này.

“Đất nước lời ru” được xem là bước đột phá đầu tiên trong giới sáng tác với việc dùng âm điệu ca trù đưa vào ca khúc mới. Lúc ấy đã có rất nhiều ý kiến trái chiều trong giới chuyên môn, thậm chí còn bị từ chối phát hành quảng bá. Nhưng rồi, “Đất nước lời ru” đã được công chúng yêu mến, giới chuyên môn đánh giá cao vì sự sáng tạo kết hợp giữa yếu tố dân gian với tính hiện đại rất mới mẻ, độc đáo. Và tác phẩm, tên tuổi Văn Thành Nho vụt sáng trong nền âm nhạc Việt Nam.

Đức Hòa