Nhạc Việt hội nhập từ bản sắc

Cùng với tài năng, sự đầu tư công phu công phu, thì bản sắc văn hóa đậm nét trong mỗi tiết mục đã trở thành chìa khóa để các ca sĩ Việt chinh phục các sân chơi quốc tế.

Những tiết mục mang đậm bản sắc Việt

Tiết mục “Phù đổng thiên vương” của Đức Phúc đã đưa đại diện Việt Nam lần đầu tiên lên ngôi cao nhất tại cuộc thi Intervision, nơi có 6.000 khán giả xem trực tiếp tại khán phòng Live Arena và hơn 4 tỷ lượt xem trực tuyến trên toàn cầu, quả thật rất đáng tự hào. Được biết, Intervision từng được tổ chức tại Tiệp Khắc (cũ) từ năm 1965 đến 1968 và tại Ba Lan từ năm 1977 đến 1980.

Ca sĩ Đức Phúc trên sân khấu cuộc thi Intervision 2025.

Năm 2025, cuộc thi được tái khởi động với mục đích không chỉ là nơi so tài âm nhạc mà là hoạt động để phát triển hợp tác văn hóa và nhân đạo quốc tế, đồng thời phát huy các giá trị nghệ thuật truyền thống. Cuộc thi năm nay bao gồm 22 thí sinh đến từ nhiều quốc gia và vùng lãnh thổ như Nga, Brazil, Trung Quốc, Cuba, Ai cập, Nam Phi, Venezuela, Belarus, Việt Nam, Qatar, Kyrgyzstan, Tajikistan…

“Phù đổng thiên vương” được sáng tác bởi nhạc sĩ Hồ Hoài Anh (Phúc Du và Orange hỗ trợ viết lời), lấy cảm hứng từ bài thơ “Tre Việt Nam” của nhà thơ Nguyễn Duy. Ca khúc mượn hình ảnh cây tre để khẳng định vẻ đẹp của tâm hồn, bản lĩnh người Việt: dù qua bao gian khổ, chông gai, thì vẻ đẹp của tinh thần đoàn kết, khát vọng vươn lên cùng sự nhân hậu bao dung trong tâm hồn của con người là những giá trị mãi trường tồn.

Ngoài ca từ ý nghĩa, bản phối kết hợp nhuần nhuyễn giữa màu sắc âm nhạc truyền thống và âm nhạc điện tử cùng hiệu ứng âm thanh ánh sáng hiện đại thì việc Đức Phúc xuất hiện với áo dài và nón lá… đã tạo nên một tổng thể trình diễn đầy cảm xúc. Bên cạnh đó, đoạn rap bằng 3 ngôn ngữ Việt - Anh - Nga góp phần truyền tải thông điệp đặc biệt đến bạn bè quốc tế một cách dễ tiếp cận hơn.

Chiến thắng của Đức Phúc lại gợi nhớ trước đó không lâu, hàng triệu khán giả Việt đã hồi hộp dõi theo từng chặng đua trong cuộc thi Sing! ASEAN 2025 mà đại diện Việt Nam là ca sĩ Phương Mỹ Chi. Tại cuộc thi âm nhạc trên du thuyền kéo dài 30 ngày có sự tham gia của 32 giọng ca, nhóm nhạc trong khu vực châu Á nhưng ca sĩ nhỏ bé của Việt Nam đã đưa khán giả trong và ngoài nước đi hết từ bất nhờ này tới bất ngờ khác với nhiều tiết mục đặc sắc.

Qua mỗi vòng thi, Phương Mỹ Chi lại thể hiện khả năng sáng tạo và biến hóa linh hoạt, trong đó có sự kết hợp giữa màu sắc âm nhạc dân tộc Việt Nam giàu chất dân gian với xu hướng hiện đại. Từ trạm thi đầu tiên cho đến vòng chung kết, Phương Mỹ Chi luôn mang tới những tiết mục mang màu bản sắc văn hóa Việt. Từ ca khúc “Buôn trăng” (DTAP sáng tác), lấy cảm hứng từ bài thơ “Đây thôn Vĩ Dạ của Hàn Mặc Tử”, “Túy âm” có chất liệu vọng cổ, “Rock hạt gạo” tôn vinh nền văn hóa lúa nước đến phần trình diễn mashup Lý Bắc Bộ (“Bà còng đi chợ trời mưa”, “Lý cây đa”, “Bà rằng bà rí”, “Đẩy xe bò”) lấy cảm hứng từ đời sống văn hóa của đồng bằng Bắc Bộ...

Đặc biệt, ở vòng tứ kết, Phương Mỹ Chi hát “Bóng phù hoa” lấy cảm hứng từ truyện “Người con gái Nam Xương” cùng điểm nhấn là phần điệp khúc được thể hiện bằng tiếng Trung Quốc đã mang đến cho Phương Mỹ Chi chiến thắng áp đảo. Tiết mục đạt gần 7 triệu lượt xem và lọt top 1 xu hướng thịnh hành trên YouTube. Không chỉ chinh phục khán giả bằng chất giọng điêu luyện, Phương Mỹ Chi còn tạo dấu ấn thị giác qua trang phục đậm chất Bắc Bộ như áo tứ thân, yếm đào, nón quai thao hay phần vũ đạo độc đáo của màn múa trống cơm, võ Vovinam..

Tùng Dương là 1 trong 6 đại diện châu Á đạt giải thưởng tại Lễ trao giải thưởng âm nhạc Nhật Bản 2025.

Cùng với Đức Phúc, Phương Mỹ Chi, năm 2024, Trọng Hiếu - quán quân Vietnam Idol 2015 - từng ghi dấu trên đấu trường quốc tế khi tham gia Euro - Asian Music Festival tại Đức và lọt top 10 chung cuộc. Tháng 5/2025, Tùng Dương là nghệ sĩ Việt Nam đầu tiên được vinh danh tại Lễ trao giải thưởng Âm nhạc Nhật Bản ở hạng mục “Giải thưởng Cống hiến”. Phần trình diễn “Tái sinh” của Tùng Dương cũng được đánh giá cao nhờ khả năng kết hợp, biến tấu các loại hình nghệ thuật mang màu sắc dân gian thành bản phối mang hơi thở đương đại.

Trước đó, việc ca sĩ Chi Pu mạnh dạn tham gia cuộc thi “Đạp gió 2023” tại “đất nước tỷ dân” Trung Quốc và xuất sắc giành hạng 6 chung cuộc, thành đoàn 10 trong nhóm với 9 ngôi sao đình đám khác cho thấy tiềm năng lớn của các nghệ sĩ Việt trên đấu trường quốc tế. Không chỉ mang đến những tiết mục đặc biệt, Chi Pu còn nhiệt tình trong việc giới thiệu với bạn bè quốc tế về ẩm thực, văn hóa, du lịch… của quê hương Việt Nam.

Hy vọng có những “ngôi sao toàn cầu”

Thành công của Đức Phúc, Phương Mỹ Chi hay trước đó là Tùng Dương, Trọng Hiếu, Chi Pu… không chỉ ghi dấu mốc cá nhân mà khẳng định vị thế mới của đời sống âm nhạc Việt Nam trong bức tranh văn hóa toàn cầu, ghi dấu ấn và mở ra cơ hội quảng bá sâu rộng cho các giá trị nghệ thuật mang màu sắc dân tộc đến bạn bè quốc tế.

Một điểm chung ở các tiết mục thành công này không phải là các nghệ sĩ nỗ lực sao cho hiện đại nhất mà là cố gắng mang những nét đặc sắc của văn hóa Việt theo từng cảm nhận cá nhân vào các mục một cách hấp dẫn nhất, đẹp đẽ nhất mong muốn.

Phương Mỹ Chi múa võ tại phần trình diễn trong cuộc thi Sing! ASEAN 2025.

Theo dõi các tiết mục của Phương Mỹ Chi tại cuộc thi “Sing! ASEAN” sẽ thấy ca sĩ cùng ê kíp của mình luôn nỗ lực mang đến những phần biểu diễn đậm bản sắc văn hóa Việt nhất theo cách của nhóm: từ nội dung ca khúc, hòa âm phối khí đến vũ điệu, trang phục.

Như chia sẻ của DTAP - tác giả của nhiều ca khúc trong phần thi của Phương Mỹ Chi - “Chúng tôi không chỉ muốn giới thiệu âm nhạc dân tộc mà muốn gửi gắm thông điệp rõ ràng về bản sắc, sự đa dạng và đổi mới trong đời sống tinh thần vùng miền. Dân ca không chỉ thuộc về quá khứ mà vẫn sống động trong hiện tại”. Tại cuộc thi, giám khảo Trương Lương Dĩnh bày tỏ sự yêu thích cách Phương Mỹ Chi cố gắng biểu đạt văn hóa Việt Nam trong mỗi tiết mục.

Việc ca sĩ Đức Phúc trở thành quán quân cuộc thi Intervision càng vinh dự và khẳng định sức mạnh của bản sắc văn hóa, khi mục đích của cuộc thi, theo Tổng thống Vladimir Putin, là “nhằm thúc đẩy các giá trị văn hóa đặc sắc”. Tổng thống Liên bang Nga tự tin rằng đây sẽ trở thành một trong những cuộc thi được công nhận và yêu thích nhất trên toàn thế giới, bởi thông qua đó, các quốc gia, các nền văn hóa sẽ tôn trọng lẫn nhau và củng cố lòng tin, từ đó giàu có hơn về mặt tinh thần.

Việc cố gắng kết hợp hài hòa giữa bản sắc dân tộc và tính hiện đại chính là chìa khóa giúp nghệ sĩ Việt chinh phục khán giả toàn cầu. Lâu nay, chúng ta chỉ quen với việc khán giả Việt hâm mộ nghệ sĩ ngoại, chờ mong các chương trình, tiết mục do nghệ sĩ nước ngoài biểu diễn.

Tới khi những ca sĩ như Đức Phúc, Phương Mỹ Chi… làm “bùng nổ” những khán phòng, nơi mà công chúng Việt chỉ chiếm số lượng nhỏ, khiến cả triệu trái tim khán giả trong và ngoài nước cùng rung động… dường như đã mở ra một chương mới cho bản đồ âm nhạc Việt Nam. Từ việc chiến thắng ở những đấu trường quốc tế chuyên nghiệp và khắc nghiệt, chúng ta có quyền hy vọng sẽ có thêm nhiều nghệ sĩ Việt khẳng định được tài năng và vươn ra thế giới trong tương lai.

Nét đặc sắc của văn hóa truyền thống làm nên sức hấp dẫn của nhạc Việt.

Có thể nói, thành công ở những cuộc thi âm nhạc quốc tế không phải tự nhiên có mà phải đến từ những giọng ca đẳng cấp, những tiết mục được đầu tư bài bản, công phu, chuyên nghiệp. Đó là công sức của một ê kíp hùng hậu, từ ca sĩ, đạo diễn sân khấu, biên đạo, vũ công. Trong đó, chính bản sắc văn hóa độc đáo kết hợp với hơi thở thời đại đã trở thành giá trị cốt lõi mang đến sự khác biệt riêng có của mỗi tiết mục.

Theo Tiến sĩ, NSND Quốc Hưng, Giám đốc Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam thì chìa khóa để nghệ sĩ Việt chinh phục khán giả toàn cầu chính là việc kết hợp hài hòa giữa bản sắc dân tộc và tính hiện đại. Tuy nhiên, để nhạc Việt nâng tầm trên sân chơi quốc tế, không chỉ dừng lại ở một số cá nhân nhỏ lẻ thì cần chiến lược dài hơi từ đào tạo, hỗ trợ sản xuất, dự thi quốc tế đến công tác quảng bá. Chúng ta có quyền hy vọng tương lai nhạc Việt có được những “ngôi sao toàn cầu” bởi Thứ trưởng Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch Tạ Quang Đông khẳng định: từ thành công của ca sĩ Đức Phúc, Bộ sẽ tiếp tục tạo điều kiện để nhiều nghệ sĩ Việt Nam được tỏa sáng ở những sân khấu lớn của thế giới.

Tuấn Phong