Nhân rộng trồng rừng gỗ lớn

Mô hình trồng keo gỗ lớn ở xã Xuân Quang 2 (huyện Đồng Xuân). Ảnh: LÊ TRÂM

Trung tâm Khuyến nông Quốc gia phối hợp với Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam và Sở NN-PTNT triển khai dự án “Xây dựng mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn bằng giống keo lai mô được công nhận” tại các huyện Đồng Xuân, Sơn Hòa. Nông dân trồng và chăm sóc theo hướng dẫn của cán bộ dự án, cây keo phát triển vượt trội, cùng thời gian nhưng lớn gấp 1,5 lần so với cây keo canh tác truyền thống.

Keo sinh trưởng nhanh

Từ tháng 10/2020, ông Bùi Văn Sơn ở xã Sơn Hội (huyện Sơn Hòa) tham gia mô hình trồng rừng gỗ lớn do Trung tâm Khuyến nông Quốc gia hỗ trợ. Ngoài được đầu tư cây giống, gia đình ông Sơn còn được cơ quan khuyến nông hỗ trợ phân bón, tập huấn kỹ thuật trồng chăm sóc rừng cây. Ông Sơn chia sẻ: Gia đình tôi trồng 1.660 cây keo lai mô dòng PV75 trên hơn 1ha đất. Nhờ giống sạch bệnh, dễ chăm sóc và bón phân hợp lý, sau hơn một năm trồng, cây phát triển rất tốt, cao hơn so với cây keo lai bình thường, tỉ lệ sống đạt 98%.

Còn ông Trần Tâm, người đang trồng keo gỗ lớn trên diện tích 2,7ha ở xã Xuân Quang 2 (huyện Đồng Xuân) đánh giá: Cây keo lai mô có tốc độ phát triển tốt hơn cây keo bình thường. Khi trồng và chăm sóc đúng kỹ thuật, cây phát triển nhanh. Trồng rừng gỗ lớn mang lại hiệu quả hơn phương thức cũ.

Theo ông Nguyễn Văn Khương, Phó Chủ tịch UBND xã Xuân Quang 2, xã có 14 hộ dân tham gia trồng rừng keo lai mô gỗ lớn với diện tích 30ha. Ban đầu triển khai mô hình, người dân ngần ngại vì đã quen trồng keo dăm thu hoạch trong thời gian ngắn, trong khi giống keo mô rừng gỗ lớn thời gian cho thu hoạch lâu hơn. Tuy nhiên, giống keo AH1 đang trồng thực tế tại địa phương có tốc độ phát triển gấp 1,5 lần cây keo bình thường, không bị sâu bệnh. Do vậy, người dân đã dần thay đổi nhận thức về trồng rừng gỗ lớn, tích cực chăm sóc rừng cây.

Mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn bằng giống keo lai mô được Trung tâm Khuyến nông Quốc gia triển khai từ năm 2020 tại các xã đặc biệt khó khăn như Xuân Quang 2 (huyện Đồng Xuân), Cà Lúi, Sơn Hội và Sơn Phước (huyện Sơn Hòa) với tổng diện tích 95ha gồm hai dòng keo nuôi cấy mô được công nhận là AH1, BV75.

Ông Nguyễn Hoàng Tiệp, Viện Khoa học Lâm nghiệp, Chủ nhiệm mô hình trồng rừng thâm canh gỗ lớn bằng giống keo lai mô, cho biết: Keo lai mô là giống cây rừng sạch bệnh, năng suất cao, trong 8 năm trồng cây rừng đạt khoảng 250m3/ha. So với canh tác rừng truyền thống khác, mô hình trồng rừng gỗ lớn có nhiều lợi thế đó là giảm lượng giống trồng, bón phân, chăm sóc, giá trị kinh tế gỗ mang lại cao, giảm áp lực khai thác gỗ từ rừng tự nhiên. Ngoài ra, chu kỳ quay vòng đất rừng sản xuất trồng rừng gỗ lớn được kéo dài hơn, từ đó làm ổn định cơ cấu đất, hạn chế rửa trôi xói mòn đất. Đây cũng là giải pháp để phát triển rừng bền vững đang được triển khai tại nhiều địa phương.

Đổi mới tư duy trồng rừng kinh tế

Theo đánh giá của Viện Khoa học Lâm nghiệp Việt Nam, Phú Yên là địa phương có tiềm năng phát triển lâm nghiệp nhưng còn nhiều khó khăn trong việc tiếp cận với các nguồn giống cây lâm nghiệp năng suất, chất lượng cao. Sau thời gian thực hiện dự án, bước đầu, cán bộ dự án và chính quyền địa phương đánh giá đã có những thay đổi trong canh tác, giúp người dân thay đổi tư duy trồng rừng. Đầu tiên là sự thay đổi trong nhận thức về sử dụng giống. Lâu nay, các hộ trồng rừng chủ yếu mua giống keo nhân bằng hom, bán trôi nổi trên thị trường, không rõ nguồn gốc. Nhiều cây giống được sản xuất từ các vật liệu giống không được kiểm soát nguồn gốc, dẫn đến thoái hóa giống, năng suất thấp và là cơ hội để sâu bệnh phát triển.

Đối với mô hình trồng rừng gỗ lớn, sau 2 năm triển khai, cây sinh trưởng vượt trội so với mô hình trồng rừng thông thường của các hộ gia đình tại địa phương, đặc biệt là chất lượng cây đồng đều. Với chu kỳ kinh doanh 8-10 năm, cùng với hoạt động tỉa thưa, rừng trồng thu hoạch ở năm thứ 8-10 dự kiến có sản lượng từ 150-200m3/ha, với tỉ lệ gỗ lớn khoảng 70%.

Ông Nguyễn Trọng Tùng, Giám đốc Sở NN-PTNT nhận định: Lâu nay nhiều người dân không biết mình trồng dòng keo nào, có phù hợp không. Điều này rất rủi ro vì rừng trồng có chu kỳ dài, đến thời gian khai thác mới biết giống tốt hay không. Trong khi dự án này, giống keo lai được nhân bằng phương pháp nuôi cấy mô, có chất lượng cao, sạch bệnh, sinh trưởng đồng đều và vượt trội. Qua đó bước đầu đã tạo ấn tượng và thay đổi nhận thức người dân về việc sử dụng các giống tốt, có chất lượng cao và được kiểm soát nguồn gốc để trồng rừng. “Người dân thường trồng rừng với mật độ khá cao, từ 2.500-3.000 cây/ha, thậm chí có nơi lên đến 5.000 cây/ha. Do trồng rừng với mật độ cao, chất lượng cây giống thấp, khai thác với chu kỳ 4-5 năm nên thường chỉ tạo ra gỗ nhỏ, chất lượng gỗ chưa cao, giá trị kinh tế thấp và đặc biệt là nhanh làm thoái hóa đất, dễ sâu bệnh”, ông Tùng nói.

Mô hình thâm canh rừng gỗ lớn đã được tích hợp các yếu tố công nghệ mới nhất, đó là kỹ thuật nuôi cấy mô, kết hợp với việc trồng thưa, thâm canh và các kỹ thuật chăm sóc. Rừng hiện nay phải có chứng chỉ, có xuất xứ thì mới có giá trị cao chứ không thể trồng như trước đây, nên cần phát triển nhân rộng mô hình này.

Ông Lê Quốc Thanh, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông Quốc gia

MẠNH LÊ TRÂM