Nhận sổ bảo hiểm xã hội sau khi nghỉ việc: những điều cần biết?
Việc người lao động nghỉ việc nhưng không nhận lại sổ bảo hiểm xã hội (BHXH) tại công ty là tình trạng không hiếm gặp, đặc biệt trong bối cảnh thị trường lao động dịch chuyển mạnh mẽ. Điều này đặt ra câu hỏi nếu sổ BHXH bị 'bỏ quên', thì được xử lý thế nào? Doanh nghiệp không trả sổ cho người lao động có vi phạm pháp luật hay không?

Người lao động cần nhận lại sổ bảo hiểm xã hội khi nghỉ việc.
Sổ BHXH bị bỏ quên sau 12 tháng sẽ được xử lý ra sao?
Theo quy định tại Mục 4 Công văn 1527/BHXH-ST năm 2017 của BHXH Việt Nam, nếu sau 12 tháng kể từ ngày nghỉ việc, người lao động không đến nhận lại sổ BHXH tại đơn vị, thì:
Doanh nghiệp phải chuyển sổ BHXH về cơ quan BHXH để lưu trữ theo đúng quy định.
Cơ quan BHXH sẽ thực hiện:
- Nhập quá trình tham gia BHXH và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) được ghi trên sổ vào cơ sở dữ liệu điện tử.
- Đục lỗ sổ BHXH cũ và lưu trữ hồ sơ theo quy định.
Khi người lao động có nhu cầu nhận lại sổ:
- Cơ quan BHXH sẽ in Phiếu đối chiếu quá trình đóng BHXH (Mẫu số 03).
- Cấp lại sổ BHXH mới và trả trực tiếp cho người lao động.
Do đó, người lao động hoàn toàn có thể đến cơ quan BHXH để yêu cầu cấp lại sổ, dù đã nghỉ việc lâu và không nhận sổ tại công ty.
Doanh nghiệp không trả sổ BHXH có bị xử phạt?
Theo Điểm d Khoản 4 Điều 41 Nghị định 12/2022/NĐ-CP, hành vi không trả sổ BHXH cho người lao động đúng quy định bị xử phạt hành chính như sau:
Phạt tiền từ 2.000.000 đến 4.000.000 đồng cho mỗi người lao động bị vi phạm.
Mức phạt tối đa không quá 75.000.000 đồng đối với cá nhân sử dụng lao động.
Đối với tổ chức vi phạm, mức phạt gấp đôi, tức có thể lên đến 8.000.000 đồng/người, tối đa 150.000.000 đồng (theo Khoản 1 Điều 6 Nghị định 12/2022/NĐ-CP).
Ngoài phạt tiền, doanh nghiệp có thể bị buộc khắc phục hậu quả bằng cách nhanh chóng trả lại sổ BHXH cho người lao động theo đúng quy định của Khoản 5 Điều 21 Luật Bảo hiểm xã hội.
Người lao động cần làm gì để bảo vệ quyền lợi?
Chủ động nhận lại sổ BHXH sau khi nghỉ việc để đảm bảo thông tin quá trình đóng được ghi nhận đầy đủ.
Trong trường hợp đã nghỉ quá 12 tháng và không còn liên hệ với công ty cũ, hãy đến cơ quan BHXH nơi công ty đóng bảo hiểm để tra cứu và làm thủ tục cấp lại. Nếu phát hiện doanh nghiệp cố tình chậm trễ hoặc từ chối trả sổ BHXH, người lao động có thể gửi đơn khiếu nại hoặc yêu cầu cơ quan BHXH hỗ trợ xử lý theo quy định pháp luật.