Nhật – Hàn tổ chức hội nghị thượng đỉnh lịch sử giữa căng thẳng thuế quan Mỹ

Sau hội nghị thượng đỉnh song phương diễn ra giữa Tổng thống Lee và Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba, hai bên đã ra tuyên bố chung lần đầu tiên sau 17 năm, qua đó cam kết hợp tác sâu rộng hơn về trí tuệ nhân tạo (AI), thương mại và phi hạt nhân hóa bán đảo Triều Tiên.

Hai nước cũng công bố kế hoạch thành lập một lực lượng đặc nhiệm chung để giải quyết các thách thức chung, bao gồm tình trạng dân số già hóa và tỷ lệ sinh giảm.

CNN nhận định điều nổi bật nhất từ hội nghị thượng đỉnh này không phải là những gì đã được ký kết. Đó là những nụ cười chung và những lời nói ấm áp giữa hai nhà lãnh đạo. "Đây là cuộc gặp thứ hai của chúng tôi, và tôi cảm thấy như thể chúng tôi là những người bạn thân thiết" – Tổng thống Lee của Hàn Quốc nói về người đồng cấp Nhật Bản của mình. Sự thay đổi giọng điệu đáng kinh ngạc - từ thù địch sang thân thiện - là điều không thể bỏ qua.

Sự chiếm đóng thuộc địa của Nhật Bản tại Hàn Quốc kéo dài hơn ba thập kỷ trong nửa đầu thế kỷ 20, từ lâu đã phủ bóng đen lên quan hệ song phương. Năm 2023, ông Lee đã chỉ trích người tiền nhiệm của mình vì đã tham dự một hội nghị thượng đỉnh mang tính bước ngoặt với Nhật Bản. Nhưng kể từ khi nhậm chức hai tháng trước, ông Lee đã có giọng điệu thực dụng hơn.

Vào ngày 15/8, ngày giải phóng Hàn Quốc khỏi ách thống trị của Nhật Bản, ông đã gọi Nhật Bản là "một đối tác không thể thiếu" cho tăng trưởng kinh tế.

Tổng thống Hàn Quốc Lee Jae-myung (trái) và Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba (phải) trong cuộc gặp ở Tokyo - Ảnh: Getty

Sự tan băng gần đây trong quan hệ này không chỉ là về ngoại giao, mà phần lớn phản ánh những gì đang diễn ra ở phía tây Thái Bình Dương.

Cả hai nước hiện đang điều hướng một mối quan hệ đầy biến động với Washington, nơi chính sách đối ngoại khó lường của Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đặt ra câu hỏi về các liên minh từng ổn định. Ông chủ Nhà Trắng đã áp đặt thuế quan, yêu cầu tăng chi tiêu quốc phòng và thúc giục cả Hàn Quốc lẫn Nhật Bản phải trả nhiều tiền hơn cho việc quân đội Mỹ đồn trú.

Giờ đây, liên minh từng vững chắc của Hàn Quốc với Mỹ, vốn là khẩu hiệu lâu đời của Bộ Ngoại giao, giờ đây không còn vững chắc nữa.

“Vấn đề là chính sách ngoại giao thất thường và mang tính giao dịch của tổng thống Trump khiến tất cả mọi người lo lắng. Tôi nghĩ sau những gì Mỹ thể hiện ở Ukraine, rất nhiều đồng minh của Mỹ đang tự hỏi sự đảm bảo an ninh của Mỹ thực sự có ý nghĩa gì?” - Jeffrey Kingston, giáo sư nghiên cứu châu Á tại Đại học Temple ở Tokyo nhận định với CNN.

Cả Tokyo và Seoul đều ngày càng lo ngại về kho vũ khí hạt nhân ngày càng lớn của Triều Tiên và mối quan hệ ngày càng sâu sắc của nước này với Nga trong cuộc chiến ở Ukraine.

Một mối lo ngại khác đang nổi lên đối với Nhật Bản và Hàn Quốc là một cuộc xung đột tiềm tàng ở eo biển Đài Loan. Với việc Trung Quốc tăng cường hoạt động quân sự gần hòn đảo này, nỗi lo ngại đang gia tăng rằng căng thẳng có thể leo thang thành xung đột, ngay trước cửa nhà họ.

Ngoài những lo ngại về an ninh, cuộc chiến thương mại của Mỹ cũng đã làm rung chuyển cả hai nền kinh tế. Trong khi Nhật Bản và Hàn Quốc đều đã ký kết các thỏa thuận để trì hoãn mức thuế quan, việc tăng thuế đối với phụ tùng ô tô, thép và nhôm đang gây ảnh hưởng nặng nề đến các nền kinh tế được xây dựng dựa trên ngành công nghiệp ô tô và công nghệ. Đồng thời, cả hai nhà lãnh đạo phải thận trọng quản lý mối quan hệ với Trung Quốc, đối tác thương mại hàng đầu của cả hai nước.

Anh Duy