Nhiều ý kiến đóng góp từ các cơ quan báo chí và chuyên gia tại TP.HCM về dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi)

Phát biểu khai mạc hội nghị, bà Huỳnh Thị Phúc, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM, Ủy viên Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nêu định hướng nội dung trọng tâm cần tham gia góp ý và nhấn mạnh: “Luật Báo chí, Luật Viên chức đã đi vào cuộc sống nhiều năm. Tuy nhiên, trước sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông số, mạng xã hội và yêu cầu trong thực hiện tinh gọn bộ máy và thực hiện chính quyền địa phương hai cấp đặt ra nhiều vấn đề mới, vì vậy sửa đổi hai luật trên là cấp bách và cần thiết”.

Theo đó, dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) đã có nhiều điều chỉnh quan trọng, như bổ sung quy định về hoạt động của báo chí trên không gian mạng, làm rõ khái niệm báo chí và phân biệt rõ giữa loại hình báo chí và tạp chí, bổ sung quy định về tổ hợp báo chí truyền thông chủ lực đa phương tiện và tổ hợp báo chí của địa phương...

Phó Tổng Biên tập Báo Người Lao Động Dương Quang phát biểu đóng góp nhiều ý kiến xây dựng về ngôn ngữ và nội dung của dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi) - Ảnh: Duy Hiển

Tại hội nghị nhà báo Dương Quang, Phó Tổng Biên tập Báo Người Lao Động, góp ý Khoản 3 Điều 20, dự thảo nêu: “Cơ quan báo chí bị thu hồi giấy phép trong trường hợp vi phạm quy định Điều 9 của Luật này gây ảnh hưởng nghiêm trọng trở lên hoặc vi phạm hành chính bị xử lý nhiều lần”. Ông cho rằng cụm từ “nhiều lần” còn mơ hồ, dễ gây cách hiểu khác nhau, do đó nên quy định định lượng cụ thể, ví dụ từ 3 lần trở lên. Ngoài ra, Điều 33 dự thảo quy định thời hạn trả lời trên báo chí là 30 ngày, tương tự Luật Báo chí 2016, theo ông Quang, thời hạn này quá dài, không phù hợp bối cảnh hiện nay. Ông kiến nghị rút ngắn còn 14 ngày.

Nhà báo Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập Báo Pháp Luật TP.HCM, đề nghị dự thảo cần định nghĩa rõ hơn khái niệm “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện”. Ông cũng kiến nghị bổ sung điều cấm hành vi đe dọa, tấn công, khủng bố nhà báo trên không gian mạng bởi thực tế hiện nay, nhiều nhà báo bị các đối tượng tấn công, đe dọa trên mạng xã hội.

Tổng Biên tập Báo Pháp Luật TP.HCM Mai Ngọc Phước phát biểu đề nghị điều chỉnh, định nghĩa rõ hơn về tên gọi mới “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” và một số vấn đề khác từ thực tiễn công tác làm báo - Ảnh: YC

Nhà báo Lý Việt Trung, Tổng Biên tập Báo Phụ Nữ TP.HCM góp ý tại Điều 5 dự thảo quy định về quyền tự do báo chí của công dân gồm 6 quyền. Cấu trúc Điều 5 mang tính liệt kê nhưng thiếu định nghĩa rõ hoặc chưa phản ánh đầy đủ bối cảnh truyền thông số hiện nay. Vì vậy, nên nhóm lại thành các cụm nội dung có tính hệ thống (quyền sáng tạo, quyền tiếp cận, quyền tương tác...) để giúp dễ hiểu, dễ áp dụng.

Theo Tổng Biên tập Báo Phụ Nữ TP.HCM, một số quyền quan trọng nhưng chưa được đề cập rõ ràng như quyền khiếu nại, yêu cầu cải chính khi bị đưa tin sai; quyền được bảo vệ danh dự, nhân phẩm, quyền riêng tư khi bị báo chí xâm phạm; quyền làm báo công dân trong khuôn khổ pháp luật, phù hợp với xu thế mạng xã hội hiện nay; quyền truy cập báo chí số, báo chí mở, báo chí tiếng dân tộc, báo chí cho người yếu thế...

Cạnh đó, nhà báo Lý Việt Trung cho rằng Khoản 6 về quyền in, phát hành báo chí in là quyền dành cho tổ chức, không phù hợp đưa vào quyền của “công dân” trừ khi là cá nhân tự in, xuất bản báo chí hợp pháp, nhưng việc này đang bị hạn chế trong pháp luật Việt Nam hiện hành. Vì vậy, cần làm rõ hoặc loại khỏi Điều 5.

Đồng thời, theo nhà báo Lý Việt Trung, cần nhấn mạnh nội dung công dân có quyền sử dụng mạng xã hội để chia sẻ, phổ biến thông tin báo chí hợp pháp, đồng thời có trách nhiệm kiểm chứng, không xuyên tạc, bịa đặt hoặc gây hại cho an ninh thông tin, danh dự tổ chức, cá nhân.

Nhà báo Lý Việt Trung, Tổng Biên tập Báo Phụ Nữ TP.HCM góp ý về quyền tự do báo chí của công dân - Ảnh: YC

Nhà báo Nguyễn Ngọc Anh (Hồng Lam), Phó Tổng Biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng, cho rằng một số nội dung trong phần giải thích từ ngữ còn chưa chuẩn. Ông dẫn chứng, Điều 2, Chương 1 dự thảo nêu: “Tạp chí là sản phẩm báo chí xuất bản định kỳ, đăng tải tin, bài có tính chất chuyên biệt, chuyên ngành, trao đổi, hướng dẫn nghiệp vụ theo tôn chỉ, mục đích quy định trong giấy phép; chỉ cập nhật tin tức, sự kiện về hoạt động của cơ quan chủ quản, bao gồm tạp chí in và tạp chí điện tử”. Đồng thời, “Tạp chí khoa học là sản phẩm báo chí xuất bản định kỳ để công bố kết quả nghiên cứu khoa học, thông tin về hoạt động khoa học chuyên ngành”.

Theo nhà báo Hồng Lam, tạp chí nên được xác định là một loại hình báo chí, không nên gọi là "sản phẩm báo chí", bởi khái niệm "sản phẩm báo chí” đã được định nghĩa ở mục phía trên của dự thảo, nên cách diễn đạt hiện nay dễ gây mâu thuẫn với phần định nghĩa đã nêu.

Về định nghĩa “bản tin” và “đặc san”, dự thảo đang xếp vào nhóm “sản phẩm thông tin”. Phó Tổng biên tập Báo Sài Gòn Giải Phóng phân tích, Điều 1 của dự thảo quy định “Luật này quy định về quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân; tổ chức và hoạt động báo chí, quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân tham gia và có liên quan đến hoạt động báo chí; quản lý Nhà nước về báo chí”. Do đó, những gì không phải báo chí thì không nên đưa vào luật. Nếu bản tin do cơ quan báo chí phát hành thì có thể coi là sản phẩm báo chí và đưa vào; ngược lại, nếu không thuộc báo chí thì không nên quy định trong luật.

Ngoài ra, góp ý tại Điều 29, Mục 4, Chương 2 về nội dung cấp, đổi, thu hồi thẻ nhà báo, dự thảo quy định: “Thời hạn sử dụng thẻ nhà báo là 5 năm tính từ ngày cấp thẻ và được ghi trên thẻ. Hết thời hạn sử dụng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xét cấp đổi thẻ nhà báo”, nhà báo Hồng Lam cho rằng việc đổi thẻ định kỳ 5 năm một lần là lãng phí. Trong khi nhiều ngành khác như công an được sử dụng lâu dài. Vì vậy, nên quy định một mẫu thẻ chung và chỉ khi nào thay đổi mẫu thẻ thì mới tiến hành đổi, thay vì bắt buộc đổi định kỳ.

TS Nguyễn Xuân Thủy, Phó Chánh Văn phòng Thành ủy TP.HCM kiến nghị bổ sung chính sách về truyền thông và chuyển đổi số trong báo chí - Ảnh: Cẩm Nương

TS Nguyễn Xuân Thủy, Phó Chánh Văn phòng Thành ủy TP.HCM cho rằng dự thảo nên bổ sung quy định về chính sách bảo vệ an toàn cho nhà báo khi tác nghiệp đúng pháp luật. “Chủ trương của Đảng đã khẳng định vai trò của báo chí trong đấu tranh chống tiêu cực. Do đó, việc đưa quy định này vào luật mang ý nghĩa tuyên bố rõ ràng, là cơ sở để công an, chính quyền địa phương triển khai biện pháp bảo vệ nhà báo khi cần thiết.”, TS Nguyễn Xuân Thủy phân tích.

Bên cạnh đó, Phó Chánh Văn phòng Thành ủy TP.HCM Nguyễn Xuân Thủy cũng đề nghị dự thảo cần bổ sung chính sách về truyền thông và chuyển đổi số trong báo chí, khuyến khích hỗ trợ các cơ quan báo chí ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phát triển dữ liệu đa phương tiện và thực hiện các dự án đổi mới sáng tạo. Theo ông, luật hóa nội dung này sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc hơn để Nhà nước hỗ trợ báo chí chuyển đổi số.

Dịp này, cũng có nhiều ý kiến góp ý dự thảo Luật Viên chức (sửa đổi), trong đó, đề cập đến việc thực hiện Luật Viên chức tại các cơ quan báo chí cũng còn nhiều khó khăn và cần có quy định mang tính đặc thù.

Được biết, Đoàn Đại biểu Quốc hội TP.HCM sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến đóng góp, tiếp tục chỉnh lý dự thảo, tổ chức thêm các hội thảo chuyên đề để hoàn thiện nội dung, đảm bảo tính thống nhất, khả thi và phù hợp với thực tiễn, trình Quốc hội trong thời gian tới.

T.Trúc tổng hợp