Những chuyến xe đò cuối năm

Những đêm cuối năm, nếu không bận việc, tôi thường ra các quán cóc bên đường để ngắm… xe. Xe gì? Xe đò. Chính xác hơn là xe đò cuối năm. Và dĩ nhiên, để ngắm được xe đò cuối năm, cái quán cóc ấy phải thuộc loại “lữ hành tửu (hay trà hoặc… cà phê) quán”, nghĩa là nằm trên trục đường xuyên Việt - tức quốc lộ 1 - và chuyên phục vụ “chư thượng đế” lữ hành xuôi ngược Bắc - Nam…

Minh họa: HƯNG DŨNG

Tôi mê những chuyến xe đò cuối năm. Lạ lùng và ấn tượng là xe đò cuối năm. Cái ấn tượng của một kẻ bên lề ung dung chờ cà phê nhỏ giọt mà trông, mà ngắm từng đoàn xe nối đuôi lũ lượt, giương mắt đỏ ngầu lao hút vào đêm…. Mà xe đò cuối năm làm gì có đêm! Hay nói cách khác, với xe đò cuối năm, đêm cũng như ngày, ngày cũng như đêm. Những chuyến xe cứ hùng hục lao, vội vàng lao, xuôi và ngược, ngược và xuôi - như không hề biết mệt hoặc không có điểm dừng…

Năm nào cũng như năm nào, hành trình của những chuyến xe đò cuối năm chính thức khởi động khoảng rằm tháng Chạp. Từ hăm lăm tháng Chạp trở đi, dòng xe càng chảy xiết. Xe đò cuối năm có cái đặc điểm độc nhất vô nhị chỉ xảy-ra-một-lần-duy-nhất-trong-năm: bao giờ cũng là hình ảnh những chuyến xe từ quê ngược phố trống trơn và những chuyến xe từ phố xuôi quê đầy ứ, lặc lè. Cuối năm - cái thời khắc chuyển động một chiều, dòng chảy về nguồn bao giờ cũng dâng cao, cấp tập. Tết mà lại! Phải, đã là con dân đất Việt, cái tết luôn luôn gắn liền với từ về. Về đâu? Về quê! Có thể đoan chắc không sai rằng ít nhất phân nửa số thị dân hộ khẩu thành phố là người gốc quê. Gốc quê thì tới tết phải về quê. Về mà nhìn lại mảnh đất chôn nhau, thăm người ruột thịt, hàng xóm, bà con và đốt nén hương kính trình lên ông bà tiên tổ, rằng đứa con tha hương vẫn chưa quên mảnh đất sinh mình, nuôi mình khôn lớn thành người. Ừ, thì về. Và muốn về quê tất nhiên phải nhờ tàu, nhờ xe là chính yếu. Vậy nên, cứ rằm tháng Chạp trở đi, cái dòng chảy phố xuôi quê lại vô cùng náo nhiệt. Mệt phờ, thức trắng là xe đò cuối năm. Mệt phờ, thức trắng là tài xế xe đò cuối năm, nhưng có vẻ như cả xe lẫn các bác tài cũng chẳng lấy chi làm buồn bực, trái lại còn vui, còn phấn chấn. Ấy là trạng thái vui lây. Lây cái vui của người xa xứ tết về tay xách nách mang hớn hở hồi hương. Lây cái vui của đất trời bừng tỉnh sau giấc ngủ dài mùa đông, hứa hẹn những ngày đầu xuân ấm áp, yên bình. Còn tiền bạc ư? Làm nhiều thu nhiều, đương nhiên cánh lái xe đò cuối năm luôn cầm chắc trăm phần trăm về đón giao thừa cùng vợ con với hầu bao rủng rỉnh. Chuyến xe phố xuôi quê đầy ắp, tiền thu theo giá tết, khiến chuyến khứ hồi trống trơ cũng chẳng hề hấn chi!

…Ngày còn đi học xa, mỗi độ tết về, tôi khổ không ít vì xe đò cuối năm. Khổ vì lấn, vì chen. Mà đã xong đâu, lơ mơ chậm lụt là hết xe hoặc phải đi “xe dù” với giá chợ đen: vét tới đồng bạc cuối cùng để trả tiền xe, còn phải nói khó để bác tài thương,“cho qua” phần còn thiếu! Bây giờ sướng rồi thì lại sinh nhớ, sinh thương cái thời khổ khổ ngày trước - để cứ phải lò dò ra quán cóc mỗi độ cuối năm mà ngóng theo những chuyến xe…

Y NGUYÊN