Những dấu mốc phát triển của công tác hòa giải ở cơ sở

Trước đây, hoạt động hòa giải ở cơ sở là hoạt động tự phát trong cộng đồng, dựa trên truyền thống đoàn kết, tương thân, tương ái và các quy ước, hương ước của từng địa phương. Sau này, với sự ra đời của các văn bản pháp luật, hòa giải ở cơ sở đã trở thành một phương thức giải quyết tranh chấp chính thức, được Nhà nước thừa nhận và khuyến khích thực hiện. Năm 1998, Pháp lệnh 09/1998/PL-UBTVQH10 của Quốc hội về tổ chức và hoạt động hòa giải ở cơ sở ra đời, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong việc chính thức hóa hoạt động này. Pháp lệnh này quy định về tổ chức, hoạt động hòa giải ở cơ sở… Góp phần phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm ổn định, trật tự, an toàn xã hội, giảm bớt các vụ việc phải chuyển đến Tòa án hoặc cơ quan Nhà nước có thẩm quyền giải quyết, tiết kiệm thời gian, kinh phí cho Nhà nước.

Tổ hòa giải đại diện thành phố Hà Nội tham dự cuộc thi “Hòa giải viên giỏi toàn quốc” lần thứ IV. Ảnh: Bạch Dương

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác hòa giải ở cơ sở qua thời gian đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế. Vì vậy, trong công cuộc đẩy mạnh cải cách tư pháp, phát huy dân chủ, xuất phát từ vai trò và ý nghĩa quan trọng của công tác hòa giải ở cơ sở đối với đời sống xã hội. Từ tình hình tổ chức, hoạt động hòa giải ở cơ sở và thực trạng pháp luật hiện hành về lĩnh vực này, các chuyên gia pháp luật cho rằng, việc ban hành Luật Hòa giải ở cơ sở sẽ đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn cuộc sống khi mà các mâu thuẫn, tranh chấp trong Nhân dân ngày càng tăng và rất đa dạng. Từ thực tế trên việc ban hành Luật Hòa giải ở cơ sở là hết sức cần thiết. Ngày 20/6/2013, Quốc hội khóa XIII, Kỳ họp thứ 5 đã thông qua Luật Hòa giải ở cơ sở, Luật có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2014. Sau 10 năm triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở, công tác hòa giải được thực hiện có trọng tâm, trọng điểm, tỷ lệ hòa giải thành trung bình cả nước đạt 81,2%. Riêng TP Hà Nội, tỷ lệ hòa giải thành trung bình trong 10 năm đạt 84,45%. Góp phần ổn định và phát triển kinh tế - xã hội, an ninh trật tự, nâng cao hiệu quả công tác dân vận. Nâng cao nhận thức của các cấp ủy Đảng, chính quyền và Nhân dân về công tác hòa giải ở cơ sở…

Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc triển khai hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở đóng vai trò quan trọng trong việc giữ gìn ổn định xã hội và nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước tại cơ sở. TP Hà Nội đang triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở.

Thực hiện Chỉ thị số 15-CT/TU ngày 13/9/2022 của Thành ủy Hà Nội về tăng cường công tác hòa giải ở cơ sở trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, ngày 11/7/2025, UBND TP đã ban hành Kế hoạch số 184/KH-UBND triển khai thực hiện Chỉ thị với nội dung, nhiệm vụ cụ thể, toàn diện. Song song với đó, ngày 10/7/2025, UBND TP Hà Nội ban hành Kế hoạch số 183/KH-UBND triển khai thực hiện Đề án "Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở" trên địa bàn TP Hà Nội giai đoạn 2025 - 2030. Đây là một trong những nội dung quan trọng nhằm cụ thể hóa mục tiêu đổi mới, nâng cao chất lượng và chuyên nghiệp hóa hoạt động hòa giải ở cơ sở trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.

Bạch Dương