Những điểm đáng chú ý trong phiên sơ thẩm vụ tranh chấp di sản cố diễn viên Đức Tiến

Hôm qua (28-10), TAND TP.HCM vừa xét xử sơ thẩm vụ tranh chấp di sản của cố diễn viên Đức Tiến.

Nguyên đơn trong vụ kiện là bà Nguyễn Bình Phương (vợ ông Hoàng Đức Tiến - cố diễn viên Đức Tiến, hiện sinh sống ở Mỹ); bị đơn là bà Nguyễn Ngọc Ánh (mẹ cố diễn viên Đức Tiến).

HĐXX sơ thẩm vụ tranh chấp di sản thừa kế cố diễn viên Đức Tiến. Ảnh: TRẦN MINH

Mẹ kế của cố diễn viên là người làm chứng

Tại phiên tòa, luật sư của bà Bình Phương mời 2 người làm chứng: bà Đinh Thị Sáng (mẹ kế của cố diễn viên) và anh Mai Thành Tâm (trợ lý hơn 10 năm của cố diễn viên).

Bà Sáng cho biết Đức Tiến sống cùng bà từ cuối năm lớp 8 cho đến khi trưởng thành, kết hôn rồi sang Mỹ. Số tiền mua đất ở Long An là của vợ chồng cố diễn viên.

Phiên tòa cuối của vị thẩm phán bản lĩnh

Đây là phiên tòa cuối cùng trong sự nghiệp của Thẩm phán Châu Thị Điệp, bởi bà sẽ nghỉ hưu từ ngày 1-11.

Suốt nhiều năm công tác, thẩm phán Điệp được đồng nghiệp và giới luật sư đánh giá là một người cầm cân nảy mực đầy bản lĩnh, luôn đặt yếu tố con người lên trên giá trị vật chất.

Anh Tâm cũng xác nhận Đức Tiến từng mua đất tại Thủ Đức và Long An. Tiền mua đất chủ yếu do cố diễn viên và vợ gửi về từ Mỹ.

Phía nguyên đơn cho biết sẽ rút một phần yêu cầu khởi kiện, trừ chi phí chữa bệnh và mai táng của Đức Tiến khoảng 1.500 USD do không thể hợp pháp hóa lãnh sự.

Trong khi đó, mẹ ruột Đức Tiến đề nghị tòa xác định nhà đất tại Thủ Đức là tài sản chung của bà và con trai. Bà Ánh được nhận 50% giá trị nhà; phần còn lại và thửa đất ở Long An được chia đều cho 3 người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của cố diễn viên.

Bà Ánh nói mình từng góp khoảng 900 triệu đồng để con trai mua đất, xây nhà, song bà không có giấy tờ chứng minh. Bà mong được chia đôi căn nhà và nhận phần hiện vật.

Tranh luận gay gắt về nguồn gốc tài sản

Tại phần tranh luận, luật sư của bà Phương trình bày, di chúc của ông Tiến được lập tại Mỹ, có công chứng hợp pháp; không có dấu hiệu bị ép buộc, lừa dối hay đe dọa... nên có giá trị pháp lý tại Việt Nam.

Bà Phương yêu cầu xác định quyền sở hữu đối với khối tài sản chung với cố diễn viên, gồm: 50% nhà đất ở Thủ Đức và 50% đất ở Long An. Sau khi trừ chi phí chữa bệnh, mai táng phí hơn 900 triệu đồng thì di sản còn lại hơn 2,7 tỉ đồng.

Luật sư bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho phía nguyên đơn trình bày. Ảnh: TRẦN MINH

LS dẫn Án lệ 68, khẳng định người Việt Nam định cư ở nước ngoài được quyền nhận di sản bằng hiện vật là nhà ở. Theo đó, bà Phương đủ điều kiện nhận căn nhà của chồng; đồng thời sẽ thanh toán cho bà Ánh 608 triệu đồng, tương đương 2/3 kỷ phần thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc.

Phía bà Ánh đề nghị tòa không công nhận di chúc, cho rằng văn bản này chỉ có giá trị pháp lý tại bang Texas (Mỹ). Bà khẳng định căn nhà ở Thủ Đức do mẹ con góp tiền mua, để con trai đứng tên vì tin tưởng.

LS của bà Ánh đề nghị tính công sức đóng góp, trông coi căn nhà khi vợ chồng cố diễn viên đi Mỹ. LS cũng đề nghị giao căn nhà cho bà Ánh vì hiện bà không còn nơi ở khác; căn nhà này cũng là nơi thờ tự tổ tiên...

Đối với thửa đất tại Long An, được cố diễn viên mua từ năm 2010 đến năm 2015, nên việc nguyên đơn nói năm 2015 hai người mới góp tiền mua là không phù hợp.

VKS đề nghị chấp nhận yêu cầu khởi kiện của vợ cố diễn viên

Phát biểu quan điểm, đại diện VKSND TP.HCM đề nghị HĐXX chấp nhận yêu cầu khởi kiện của nguyên đơn. Giao 2 nhà đất ở Thủ Đức (cũ) và Long An (cũ) cho bà Bình Phương. Bà Phương phải thanh toán 1 kỷ phần thừa kế hơn 1,7 tỉ đồng cho phía bị đơn.

Theo VKS, di chúc lập tại Mỹ, có hai người làm chứng và được hợp pháp hóa lãnh sự theo quy định... đáp ứng điều kiện về hình thức và không có dấu hiệu bị ép buộc, lừa dối hay đe dọa... nên có giá trị pháp lý như di chúc lập tại Việt Nam.

Căn cứ giấy đăng ký kết hôn, xác định bà Phương và cố diễn viên Đức Tiến là vợ chồng hợp pháp và có một con chung đang sinh sống tại Mỹ. Cha cố diễn viên Đức Tiến đã mất năm 2003, mẹ ruột hiện còn sống. Hàng thừa kế thứ nhất, gồm: bà Ánh, bà Phương cùng con gái của cố diễn viên.

Về nguồn gốc di sản, đối với nhà đất tại Thủ Đức (cũ): ban đầu là nhà tường gạch, mái tôn, sau đó cố diễn viên xin và được cấp phép xây. Tài sản này có trước thời kỳ hôn nhân, trị giá hơn 6 tỉ đồng.

Đối với thửa đất tại Long An (cũ), hình thành trong thời kỳ hôn nhân nên đây là tài sản chung của vợ chồng. Cố diễn viên và bà Phương mỗi người được 1/2 giá trị.

Do cố diễn viên Đức Tiến để lại di chúc hợp pháp, song ông vẫn còn mẹ và con gái thuộc hàng thừa kế thứ nhất, nên mẹ và con gái cố diễn viên nhận 2/3 suất thừa kế theo quy định.

Đối với yêu cầu phản tố, VKS cho rằng, bị đơn không có chứng cứ chứng minh đã góp tiền mua đất, xây nhà nên đề nghị HĐXX không được chấp nhận.

HĐXX tuyên mẹ và vợ cố diễn viên đều được hưởng thừa kế

Tại phần tuyên án, HĐXX chấp nhận một phần yêu cầu của bà Phương và một phần yêu cầu phản tố của bà Ánh.

HĐXX nhận định, căn nhà tại Thủ Đức là tài sản riêng của Đức Tiến do ông mua và xin phép xây dựng khi còn độc thân. Việc cấp đổi giấy chứng nhận diễn ra sau khi đăng ký kết hôn nhưng bà Phương không chứng minh được đó là tài sản chung. Phía bà Ánh cũng không có chứng cứ cho thấy mình góp tiền xây dựng.

Quang cảnh phiên xét xử. Ảnh: TRẦN MINH

Với thửa đất tại Long An, HĐXX xác định 40% giá trị là tài sản riêng của cố diễn viên, 60% là tài sản chung vợ chồng; tỉ lệ chia tương ứng: Đức Tiến 70%, bà Phương 30%.

HĐXX ghi nhận công sức trông nom của bà Ánh, cho bà hưởng 10% giá trị căn nhà. Di chúc của Đức Tiến lập tại Mỹ được xác định hợp pháp và có giá trị tại Việt Nam.

Theo chứng thư thẩm định giá, tổng giá trị di sản hơn 7,2 tỉ đồng. Sau khi trừ công sức của bà Ánh, còn lại 6,3 tỉ đồng. Bà Ánh và con gái cố diễn viên Đức Tiến được hưởng mỗi người 1,4 tỉ đồng.

Bà Phương được hưởng hơn 3 tỉ đồng, tương đương 70% giá trị di sản; và được quyền nhận hiện vật, hoàn trả phần chênh lệch cho bà Ánh.

SONG MAI