Những điều đặc biệt đến khó tin về loài mèo

Những giác quan siêu nhạy

Mèo là loài vật nuôi gần gũi với con người. Loài mèo có những đặc điểm khác biệt rõ nét, đặc biệt là các giác quan thính nhạy. Dù được thuần hóa làm vật nuôi từ lâu song những đặc tính hoang dã của loài không biến mất. Sau đây là những phân tích về đặc điểm khác biệt về giác quan loài mèo do GS Võ Văn Sự, nguyên Trưởng bộ môn Động vật quý hiếm và đa dạng sinh học, Viện Chăn nuôi quốc gia cung cấp.

Theo GS Võ Văn Sự, tính đến năm 2021, ước tính trên thế giới có khoảng 220 triệu con mèo nhà và 480 triệu con mèo hoang. Năm 2017, mèo nhà là động vật cảnh phổ biến thứ hai ở Hoa Kỳ, với 95,6 triệu con và khoảng 42 triệu gia đình sở hữu ít nhất một con mèo. Năm 2020 tại Vương quốc Anh, 26% người trưởng thành nuôi mèo, với khoảng 10,9 triệu con.

Họ mèo (Felidae) có thể truyền lại nhiều màu sắc và hoa văn cho con cháu của chúng. Các gen MC1R và ASIP mà mèo nhà sở hữu cho phép tạo ra nhiều màu lông khác nhau.

Mèo có tầm nhìn ban đêm tuyệt vời, chúng có thể nhìn thấy ở mức độ ánh sáng bằng 1/6 mức độ ánh sáng cần thiết cho tầm nhìn của con người. Điều này một phần là do mắt mèo có màng trong suốt, phản xạ bất kỳ ánh sáng nào đi qua võng mạc trở lại mắt, do đó làm tăng độ nhạy cảm của mắt với ánh sáng mờ. Đồng tử lớn là sự thích nghi với ánh sáng mờ.

Việt Nam có nhiều giống mèo quý.

Mèo nhà có đồng tử dạng khe (ti hí), cho phép nó tập trung ánh sáng chói mà không bị hội chứng "quang sai màu" (hiện tượng thấu kính không hội tụ được tất cả các màu vào cùng một điểm). Khi ánh sáng yếu, đồng tử của mèo mở rộng để che phần lớn bề mặt lộ ra của mắt.

Thính giác của mèo nhà nhạy bén nhất trong dải tần từ 500 Hz đến 32 kHz. Chúng có thể phát hiện dải tần số cực rộng từ 55 Hz đến 79 kHz. Mèo có thể nghe được khoảng 10,5 quãng 8, trong khi con người và chó có thể nghe được khoảng 9 quãng 8. Độ nhạy thính giác của nó được tăng cường nhờ tai ngoài lớn và có thể di động được.

Loa tai giúp khuếch đại âm thanh nên mèo có thể phát hiện vị trí của tiếng ồn. Mèo có thể phát hiện siêu âm do con mồi là loài gặm nhấm tạo nên. Nghiên cứu gần đây cũng đã chỉ ra rằng, mèo có khả năng nhận thức không gian xã hội để xác định vị trí của chủ nhân dựa trên việc nghe thấy giọng nói của chủ nhân.

Bên cạnh đó, mèo có khứu giác nhạy bén, một phần là do cơ quan này của chúng phát triển tốt, có bề mặt niêm mạc lớn (rộng khoảng 5,8 cm2, gấp đôi so với của con người). Vì thế, chúng có thể cảm nhận được một số mùi hương mà con người không thể cảm nhận.

Mèo nhạy cảm với các hợp chất pheromone như 3-mercapto-3-methylbutan-1-ol mà chúng sử dụng để giao tiếp thông qua việc phun nước tiểu và đánh dấu bằng các tuyến mùi. Nhiều con mèo cũng phản ứng mạnh mẽ với thực vật có chứa nepetalactone, đặc biệt là cỏ bạc hà, vì chúng có thể phát hiện ra chất đó với ít hơn một phần tỷ. Khoảng 70-80% loài mèo bị ảnh hưởng bởi nepetalactone.

Mèo có tương đối ít nụ vị giác so với con người (trên dưới 470 so với hơn 9.000 trên lưỡi người). Mèo nhà và mèo hoang có chung một đột biến gen thụ thể vị giác, khiến vị giác ngọt của chúng không liên kết với các phân tử đường nên không có khả năng cảm nhận vị ngọt.

Mèo bảo tồn năng lượng bằng cách ngủ nhiều hơn hầu hết các loài động vật, đặc biệt là khi chúng trưởng thành. Thời lượng giấc ngủ hàng ngày của mèo khác nhau, thường là 12-16 giờ, trung bình là 13-14 giờ. Một số con mèo có thể ngủ tới 20 giờ. Thuật ngữ "mèo ngủ trưa" để chỉ một giấc ngủ ngắn đề cập đến xu hướng ngủ (rất nhẹ) của mèo trong một khoảng thời gian ngắn.

Thính giác của mèo nhà nhạy bén nhất trong dải tần từ 500 Hz đến 32 kHz.

Mèo mẹ có thể sinh ra nhiều con khác bố

Mèo cái, được gọi là mèo chúa, rất đa dục với nhiều chu kỳ động dục trong năm. Một kỳ động dực thường kéo dài 21 ngày.

Nhiều mèo đực tranh dành một con cái động dục và kẻ chiến thắng giành được quyền giao phối. Lúc đầu, con cái từ chối cho con đực giao phối , nhưng cuối cùng cũng chấp nhận. Con cái kêu lên một tiếng lớn khi con đực rút ra khỏi người vì dương vật của mèo đực có một dải khoảng 120–150 gai dương vật hướng về phía sau, dài khoảng 1mm; khi rút dương vật ra, các gai có thể tăng cường kích thích tình dục cho con cái, có tác dụng kích thích rụng trứng.

Sau khi giao phối, mèo cái rửa sạch âm hộ của mình và sẽ đánh lại con đực khi con đực cố gắng giao phối vào thời điểm này. Sau khoảng 20 đến 30 phút chải chuốt xong, con cái có thể cho con đực giao phối trở lại. Một con cái có thể giao phối với nhiều con đực trong thời gian động dục, và mèo con đẻ ra một lứa có thể có là từ những cha khác nhau.

Một con cái có thể giao phối với nhiều con đực trong thời gian động dục, và mèo con đẻ ra một lứa có thể có là từ những cha khác nhau.

Một nhóm các nhà nghiên cứu từ sáu trường đại học khác nhau ở Hoa Kỳ, Brazil, Đan Mạch và Nam Phi đã đóng góp cho nghiên cứu thần kinh của chó và mèo. Một trong các nhà khoa học đó, Giáo sư Suzana Herculano-Houzel thuộc Viện Vanderbilt, đã đếm nơ ron, một loại tế bào thần kinh trong não, có chức năng truyền tin. Theo vị giáo sư, càng nhiều đơn vị nơ ron trong não, con vật càng có khả năng nhận thức cao hơn."

Mèo bảo tồn năng lượng bằng cách ngủ nhiều hơn hầu hết các loài động vật, đặc biệt là khi chúng trưởng thành.

Nhóm nghiên cứu đã sử dụng ba bộ não—một của mèo, một của chó tha mồi vàng và một của chó nhỏ lai. Hai bộ não đã được sử dụng để nghiên cứu loài chó vì răng nanh có kích thước rất khác nhau.

Trong mỗi bộ não của chó, mặc dù có kích thước khác nhau, các nhà nghiên cứu đã tìm thấy khoảng 500 triệu tế bào thần kinh, nhiều hơn gấp đôi so với 250 triệu được tìm thấy trong não của mèo. Con người có số lượng tế bào thần kinh cao nhất trong vỏ não của chúng ta—lên tới 16 tỷ mỗi người, đười ươi và khỉ đột có khoảng 8 đến 9 tỷ tế bào thần kinh, còn tinh tinh có khoảng 6 đến 7 tỷ tế bào thần kinh, voi có 5,6 tỷ tế bào thần kinh.

Loài mèo có thể nhìn được ban đêm với mức ánh sáng bằng 1/6 ánh sáng cần thiết cho tầm nhìn của con người. Thính giác của loài mèo cực kỳ nhạy bén, có thể nghe được dải tần số thấp hơn loài chó…

Tô Hội