Những mẹo để tránh sử dụng chatbot AI sai cách

Các chatbot như ChatGPT, Google Gemini và Claude có thể rất hữu ích cho việc lên ý tưởng hoặc hỗ trợ viết những nội dung khó như lời điếu văn. Nhưng chúng cũng là một "mỏ" đầy rẫy những sai lầm và tình huống bẽ bàng tiềm ẩn.

Chỉ cần nhìn vào nguồn cấp dữ liệu công khai các cuộc trò chuyện với chatbot Meta AI là đủ hiểu. Một số người dùng dường như không nhận ra rằng họ đang đăng công khai những câu hỏi hẹn hò khiến người khác "rùng mình", mẹo lách thuế táo tợn, cho tới lời nhờ vả AI đi… dò tìm chiếc dây sạc điện thoại thất lạc.

Chatbot AI rất hữu ích nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro - Ảnh: Washington Post

Xin đừng làm những điều đó, hay bất kỳ sai lầm AI nào khác dưới đây:

Cẩn thận những gì bạn chia sẻ

Cảnh báo đặc biệt về ứng dụng chatbot Meta AI: Có một nút "chia sẻ" ở góc trên bên phải cuộc trò chuyện của bạn. Nếu bạn nhấn tùy chọn đó rồi chọn "đăng", cuộc trò chuyện của bạn có thể được chuyển đến một nguồn cấp dữ liệu công khai giống Facebook có tên là Discover với dòng thời gian các cuộc trò chuyện AI của mọi người.

Nhiều người dùng đã vô tình biến ứng dụng này thành “nhật ký cá nhân mở” hoặc tệ hơn, đăng nhầm chỉ vì thao tác vụng về. Dù Meta mới bổ sung cảnh báo khi chuẩn bị đăng, nhưng tính năng này không phải lúc nào cũng hiển thị rõ ràng.

Nếu bạn định chia sẻ công khai đoạn trò chuyện với AI, hãy dừng lại và tự hỏi: “Mình có sẵn sàng đăng thẳng lên Facebook chuyện này không?”. Và rốt cuộc, cũng chẳng ai hiểu nổi vì sao Meta lại nghĩ việc gom mọi dòng suy nghĩ cùng chatbot vào một bảng tin chung là điều hay ho.

Đừng phát sinh tình cảm với chatbot

Chatbot được thiết kế để nghe có vẻ như con người và duy trì các cuộc trò chuyện trôi chảy như một cuộc tán gẫu qua tin nhắn với một người bạn cũ. Một số chatbot "bạn đồng hành" có thể đóng vai một đối tác lãng mạn, bao gồm cả các cuộc trò chuyện tình dục.

Nhưng đừng bao giờ quên rằng chatbot không phải là bạn, người yêu hay người thay thế cho các mối quan hệ con người.

Nếu bạn cô đơn hoặc không chắc chắn trong các tình huống xã hội, bạn có thể tán gẫu hoặc luyện tập với AI. Chỉ cần đảm bảo rằng bạn mang những kỹ năng đó vào thế giới thực.

Bạn cũng có thể thử yêu cầu chatbot gợi ý các cuộc gặp gỡ địa phương, tổ chức dành cho những người cùng độ tuổi hoặc giai đoạn cuộc sống tương tự, hoặc lời khuyên về việc tạo ra các kết nối cá nhân.

Nhận biết khi đang nói chuyện với AI

AI có khả năng bắt chước đối thoại tự nhiên đến mức kẻ lừa đảo đang tận dụng nó để tiếp cận và dụ dỗ nạn nhân chuyển tiền.

Để tự bảo vệ, hãy mặc định rằng bất kỳ người nào bạn chỉ tiếp xúc qua mạng đều có thể không đúng như họ nói, nhất là khi liên quan đến chuyện tình cảm hay đầu tư. Nếu bạn đang có cảm xúc với ai đó mà chưa từng gặp ngoài đời, hãy tạm dừng và tham khảo ý kiến người thân hoặc bạn bè xem liệu có điều gì bất thường.

Hiểu tại sao chatbot nói những điều kỳ lạ

Chatbot có thể nói chuyện như con người, nhưng cũng rất hay… bịa đặt. Chúng được lập trình để thân thiện, dễ mến nhằm giữ chân người dùng càng lâu càng tốt. Kết quả? Đôi khi bạn sẽ gặp những câu trả lời vừa ngọt ngào vừa vô lý đến mức ngớ ngẩn. Một ví dụ đáng chú ý là khi một phóng viên của Washington Post phát hiện chatGPT "chế" ra các đoạn trong chính bài báo của cô ấy, rồi tiếp tục tưởng tượng lý do vì sao lại có nội dung đó.

Hiểu rõ cơ chế hoạt động giúp bạn bớt hoang mang: đây không phải là sự thông minh, mà là lỗi máy tính đơn thuần. Đáng ra, chatbot nên nói rằng “Tôi không thể truy cập thông tin đó” nhưng thay vào đó, chúng lại hành xử như học sinh chưa đọc sách vẫn cố làm bài: bịa cho khớp và ngụy biện nếu bị phát hiện.

Đại diện OpenAI thừa nhận đang nỗ lực cải thiện độ chính xác và độ tin cậy của các mô hình, đồng thời kêu gọi người dùng cảnh giác với những lỗi dạng này vốn vẫn thường xuyên được chia sẻ trên mạng.

Đừng chỉ sao chép và dán văn bản từ AI

Nếu bạn dùng chatbot để viết lời tán tỉnh trên ứng dụng hẹn hò, chúc mừng đám cưới hay thư xin việc, đừng ngạc nhiên nếu người nhận phát hiện đó là văn bản từ AI, đặc biệt nếu bạn sao chép nguyên xi. Thậm chí, họ có thể kiểm tra bằng công cụ phát hiện AI (dù những công cụ này không hoàn hảo).

Roman Khaves, CEO của trợ lý hẹn hò AI Rizz, khuyên nên coi nội dung do chatbot tạo ra như bản nháp thô. Hãy chỉnh sửa lại để văn bản mang dấu ấn cá nhân, thêm chi tiết cụ thể hoặc các điểm chạm riêng để thể hiện bạn là ai, chứ không phải là một cỗ máy.

Phải luôn luôn cảnh giác

Hầu hết các chatbot đều thu thập một phần thông tin từ cuộc trò chuyện của người dùng để cải thiện mô hình AI của họ, và đôi khi, dữ liệu còn được lưu trữ theo cách mà bạn không ngờ tới.

Niloofar Mireshghallah, chuyên gia AI và giảng viên sắp tới tại Đại học Carnegie Mellon (Mỹ), đã phát hiện rằng chỉ cần nhấn nút đánh giá “thumbs-up” (biểu tượng dùng để thể hiện sự đồng ý) hoặc “thumbs-down” (biểu tượng dùng để thể hiện sự không đồng ý) với chatbot Claude của Anthropic, bạn có thể vô tình đồng ý để toàn bộ cuộc trò chuyện được lưu lại đến 10 năm.

Anthropic khẳng định họ công khai điều này trong giao diện phản hồi và tài liệu hỗ trợ, nhưng điều đó không phải lúc nào cũng dễ nhận thấy. Trước khi chia sẻ điều gì nhạy cảm với chatbot, hãy hình dung cảm giác nếu thông tin đó bị lộ hoặc bị trích dẫn công khai. Mireshghallah cho biết cô lo ngại rằng nhân viên tại các công ty AI có thể đọc các cuộc trò chuyện, điều mà cô khẳng định là có xảy ra.

Lời khuyên đơn giản từ cô: đừng nhập bất kỳ thông tin nhận dạng cá nhân hay dữ liệu nhạy cảm nào như số an sinh xã hội hay hộ chiếu vào chatbot, và nếu buộc phải làm, hãy dùng thông tin giả.

Hoàng Vũ