Những mối lo xung quanh thương vụ Chính phủ Mỹ mua cổ phần Intel

Ông, Lip-Bu Tan, CEO của Intel - Ảnh: Reuters

Theo thỏa thuận được công bố vào thứ Sáu tuần trước, các khoản trợ cấp từ Chính phủ trị giá tổng cộng 11,1 tỷ USD dành cho Intel sẽ được chuyển đổi thành cổ phần 9,9% tại công ty này.

TẠO TIỀN LỆ XẤU

Nhiều nhà đầu tư cho rằng sự dẫn dắt của Washington trước khi tiến tới thỏa thuận với Intel không phản ánh mối quan hệ thông thường giữa Chính phủ và doanh nghiệp. Trên mạng xã hội Truth Social, ông Trump cho biết CEO của Intel, ông Lip-Bu Tan, muốn giữ công việc của mình và cuối cùng “đã trao cho nước Mỹ 10 tỷ USD”.

Trước đó, ông Trump kêu gọi CEO của Intel từ chức nhưng nhanh chóng “quay xe” và công bố đạt được thỏa thuận cổ phần trên.

“Việc này đặt ra một tiền lệ xấu là Washington có thể giành được 10% cổ phần của một công ty bằng cách gây áp lực với CEO công ty đó”, ông James McRitchie, một nhà hoạt động vì nhà đầu tư tư nhân tại California và cũng là một nhà đầu tư sở hữu cổ phiếu Intel, nhận xét với hãng tin Reuters.

Giá cổ phiếu Intel đóng cửa ở mức 20,41 USD/cổ phiếu trong phiên giao dịch ngày 6/8, một ngày trước khi ông Trump kêu gọi ông Tan từ chức. Tuy nhiên, giá cổ phiếu này tăng lên 24,58 USD hôm 15/8 khi ông Trump thông báo đạt được thỏa thuận. Hôm 26/8, cổ phiếu Intel đóng cửa giảm 1% còn 24,35 USD.

Theo hồ sơ gửi cơ quan chức năng, Intel cho biết Bộ Thương mại Mỹ sẽ không tham gia hội đồng quản trị của công ty nhưng có thể tham gia biểu quyết “nếu muốn” về một số vấn đề.

Theo công ty xếp hạng tín nhiệm Fitch Ratings, thỏa thuận trên không giúp nâng xếp hạng tín nhiệm BBB hiện tại của Intel. Dù giúp tăng thanh khoản nhưng về cơ bản thỏa thuận không giúp tăng nhu cầu của khách hàng với con chip của Intel - theo một báo cáo công bố ngày 26/8 của Fitch.

Bản thân Intel cũng nhận định thỏa thuận với chính phủ sẽ làm giảm quyền biểu quyết của các cổ đông hiện hữu và có thể khiến công ty phải tuân thủ các quy định hoặc hạn chế khi kinh doanh ở nước ngoài.

Thảo thuận Intel đánh dấu sự can thiệp mới nhất của Nhà Trắng vào một doanh nghiệp tư nhân.

Hồi tháng 7, Bộ Quốc phòng Mỹ cũng trở thành cổ đông lớn nhất của một công ty khai thác đất hiếm. Tháng trước đó, Chính phủ Mỹ thông qua thương vụ công ty Nhật Bản Nippon Steel mua lại hãng thép Mỹ US Steel với điều kiện được nắm giữ “cổ phần vàng” có quyền biểu quyết tại công ty sau sáp nhập.

Hôm 26/8, Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick cho biết chính quyền ông Trump có thể sẽ nắm giữ cổ phần tại một số nhà thầu quốc phòng trong thời gian tới.

RANH GIỚI BỊ XÓA NHÒA

Đây là những động thái hiếm thấy tại Mỹ nhưng thường xảy ra tại nhiều quốc gia châu Âu và châu Á - nơi Chính phủ nắm giữ cổ phần tại nhiều doanh nghiệp lớn. Ví dụ, chính quyền bang Lower Saxony tại Đức hiện sở hữu 20% cổ phần của nhà sản xuất ô tô Volkswagen.

“Những câu chuyện như vậy đã diễn ra trong nhiều năm ở Nhật Bản, Hàn Quốc, Singapore hay Malaysia”, ông Richard Hardegree, phó chủ tịch phụ trách mảng ngân hàng đầu tư công nghệ tại ngân hàng UBS, nhận xét. “Ở Italy và Pháp, Chính phủ đã triển khai nhiều chính sách công nghiệp xoay quanh ngành bán dẫn với tầm nhìn 40-50 năm, kể từ khi thế giới nhận ra tầm quan trọng của chất bán dẫn”.

Tại Mỹ, trong khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008-2009, Washington cũng nắm giữ cổ phần tại một số công ty quan trọng đứng trên bờ vực phá sản, nhưng chỉ mang tính tạm thời. Việc gây sức ép lên các công ty đang hoạt động tốt để nắm giữ cổ phần dài hạn là điều chưa có tiền lệ. Do đó, thỏa thuận giữa Chính phủ và Intel khiến giới đầu tư lo ngại.

“Nhà chức trách sẽ cần thêm các quy định và hướng dẫn để hạn chế những việc như giao dịch nội gián”, ông Rich Weiss, phó chủ tịch cấp cao kiêm giám đốc đầu tư chiến lược của công ty American Century Investments, nhận xét. “Trong trường hợp chính phủ đầu tư trực tiếp quá mức vào doanh nghiệp tư nhân, việc giao dịch cổ phiếu của các công ty này tiềm ẩn rủi ro lớn với nhà đầu tư”.

Một số nhà đầu tư và đại diện doanh nghiệp chỉ ra rủi ro xung đột lợi ích trong trường hợp hội đồng quản trị ra các quyết định như địa điểm đặt nhà máy, cắt giảm nhân sự hoặc mở rộng hoạt động ra nước ngoài.

“Có thể dễ dàng xảy ra xung đột giữa mục tiêu của doanh nghiệp và mục tiêu của quốc gia trong các vấn đề như vậy”, ông Robert McCormick, giám đốc điều hành của tổ chức Council of Institutional Investors, nhận xét.

Còn bà Kristin Hull, giám đốc đầu tư của công ty Nia Impact Capital có trụ sở tại California, cho biết bà "có nhiều nghi vấn hơn là tin tưởng" về thỏa thuận cổ phần của Intel với Chính phủ.

Nia hiện quản lý cổ phiếu Intel cho khách hàng và quỹ đầu tư của công ty hiện cũng nắm giữ cổ phiếu tại một số nhà sản xuất chip khác, bao gồm TSMC của Đài Loan và Advanced Micro Devices của Mỹ.

“Tôi cho rằng ranh giới giữa chính phủ và khu vực tư nhân đang bị xóa nhòa”, bà Hull nhận xét trong một cuộc trả lời phỏng vấn với hãng tin Reuters.

Đức Anh