Những nghi vấn về vụ Mỹ đánh chìm tàu ngoài khơi Venezuela

Tàu chiến USS Sampson của Hải quân Mỹ rời Bến du thuyền Amador ở Thành phố Panama (Panama). Ảnh: EPA.

Ngày 2/9 (giờ địa phương), chính quyền Trump công bố đoạn video ghi lại cuộc không kích và khẳng định những người thiệt mạng là thành viên một băng nhóm buôn ma túy Venezuela.

Tuy nhiên, cho đến nay, giới chức Mỹ vẫn chưa xác định được danh tính những người trên tàu, loại ma túy bị cáo buộc vận chuyển hay cách thức tấn công cụ thể, Reuters cho biết.

Một số chuyên gia đặt câu hỏi liệu việc tấn công chỉ dựa trên nghi ngờ buôn lậu có vi phạm luật pháp quốc tế hay không, bởi tội danh này vốn không được coi là án tử hình.

Thông tin mâu thuẫn

Các quan chức Mỹ liên tục đưa ra những phiên bản khác nhau về điểm đến của con tàu. Ngay sau vụ việc, Ngoại trưởng Marco Rubio nói tàu có thể đang hướng đến Trinidad & Tobago, trong khi ông Trump khẳng định mục tiêu là nước Mỹ. Sau đó, ông Rubio phải điều chỉnh phát ngôn.

Đáng chú ý, trong tuần đầu sau vụ tấn công, Quốc hội không được báo cáo trực tiếp, ngoài một thông báo ngắn gọn theo quy định pháp lý. Điều này khiến các nghị sĩ Dân chủ giận dữ và nhiều nhà phân tích đánh giá là bất thường.

“Thông thường, chính quyền sẽ chủ động thông tin nhiều hơn. Việc sau một tuần mà vẫn không có buổi báo cáo chính thức về lý do và diễn biến là điều khó hiểu”, Scott Anderson, chuyên gia tại Viện Brookings, nhận định.

Những người chỉ trích cho rằng hành động tại vùng biển quốc tế này là minh chứng mới nhất cho việc ông Trump thử thách giới hạn pháp lý, đồng thời mở rộng quyền lực tổng thống. Hiến pháp Mỹ quy định chỉ có Quốc hội mới có quyền tuyên chiến.

Quân đội Mỹ đánh chìm “tàu ma túy” của Tren de Aragua Tổng thống Trump tuyên bố quân đội Mỹ đã đánh chìm một “tàu chở ma túy” từ Venezuela, tiêu diệt 11 thành viên Tren de Aragua. Washington coi đây là cảnh báo cứng rắn với các băng đảng.

Trong văn bản gửi Quốc hội, ông Trump viện dẫn lý do hàng chục nghìn người Mỹ thiệt mạng vì ma túy và cho rằng con tàu “có liên hệ với một tổ chức khủng bố đã được chỉ định” và “tham gia vào hoạt động buôn bán ma túy bất hợp pháp”.

Ông Trump nhiều lần cáo buộc Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro điều hành băng nhóm Tren de Aragua - tổ chức bị Washington liệt vào danh sách khủng bố. Tuy nhiên, Caracas bác bỏ cáo buộc, nói băng nhóm này đã tan rã từ hai năm trước.

Song, các chuyên gia cho rằng lời giải thích của ông Trump không làm sáng tỏ mối lo ngại về việc vi phạm luật pháp quốc tế, khi dân thường có thể đã thiệt mạng và Mỹ không đưa ra bằng chứng nào về hàng cấm trên tàu hay mối đe dọa tấn công vũ trang từ những người này.

“Dùng từ ‘khủng bố’ không thể thay đổi bản chất sự việc. Nếu đây là bước dọn đường cho việc sử dụng vũ lực ở Venezuela hay nơi khác mà không có sự đồng thuận, nó có thể dẫn đến một cuộc chiến bất hợp pháp và không cần thiết”, Tess Bridgeman, đồng chủ biên Just Security và học giả tại Đại học New York, viết trên mạng xã hội.

Ít thông tin, nhiều nghi ngờ

Sự thiếu minh bạch về vụ tiêu diệt những kẻ bị cáo buộc là thành viên thuộc băng đảng trái ngược với cách chính quyền Trump từng xử lý các chiến dịch quân sự trước đó. Chẳng hạn, sau vụ không kích cơ sở hạt nhân Iran hồi tháng 6, Bộ trưởng Chiến tranh (khi đó là Bộ trưởng Quốc phòng) Pete Hegseth cùng Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân đã tổ chức họp báo để giải thích chi tiết.

Hai chiếc máy bay vận tải MV-22 Osprey đậu trên boong tàu tấn công đổ bộ USS Iwo Jima của Hải quân Mỹ tại vùng biển Caribe, ngày 8/9. Ảnh: Reuters.

Các chuyên gia lưu ý, thông thường những vụ chặn ma túy sẽ do lực lượng Tuần duyên Mỹ thực hiện: vô hiệu hóa con tàu, bắt giữ thủy thủ đoàn và đưa ra xét xử.

“Chúng ta thậm chí không biết con tàu này chở gì, bằng chứng ở đâu”, David Smilde, chuyên gia về Venezuela tại Đại học Tulane, nhận định. Ông cho rằng các tàu cao tốc thường dùng trong đường dây ma túy hiếm khi chở đến 11 người, điều này làm dấy lên khả năng có người tị nạn trên tàu.

Căng thẳng Mỹ - Venezuela leo thang sau khi ông Trump công bố chiến lược “chiến tranh chống ma túy” mới.

Washington đã triển khai 10 tiêm kích F-35 tới Puerto Rico để chống các nhóm ma túy, cùng ít nhất 7 tàu chiến với hơn 4.500 binh sĩ và thủy thủ. Lính thủy đánh bộ từ Lữ đoàn Viễn chinh số 22 cũng tập trận đổ bộ và diễn tập bay ở miền nam Puerto Rico.

Hành động quân sự tiếp theo

Giới chức Mỹ không loại trừ khả năng tiến hành thêm các chiến dịch. Bộ trưởng Chiến tranh Pete Hegseth hôm 8/9 nói thẳng với binh sĩ rằng họ không đến Caribe để huấn luyện mà đang ở “tiền tuyến” của một nhiệm vụ chống ma túy quan trọng.

Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth phát biểu trước các quân nhân tại Căn cứ Vệ binh Không quân Muniz, thành phố Carolina, Puerto Rico, ngày 8/9. Ảnh: Reuters.

Trong khi đó, nhiều nghị sĩ than phiền họ chưa nhận được thông tin cụ thể nào. “Chúng tôi không có lời giải thích rõ ràng từ Nhà Trắng về mục tiêu, tình báo hay lý do tấn công”, Hạ nghị sĩ Adam Smith, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Hạ viện, nói hôm 8/9.

Ông cho biết một cuộc họp báo cáo cho Quốc hội ban đầu dự kiến tổ chức hôm thứ Sáu đã bị hoãn sang tuần này.

Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rand Paul cũng chỉ trích chính sách “đáng lo ngại” khi đánh chìm tàu của những người bị nghi buôn ma túy mà không qua xét xử.

“Ở đây chúng ta đang giả định rằng chỉ cần cho nổ tung tàu là xong? Có ai biết danh tính họ không? Có ai sẽ đưa ra bằng chứng về việc họ thực sự làm gì hay không?”, ông Paul đặt câu hỏi trước báo giới.

Phương Linh