Những rào cản nào đang chờ đợi thỏa thuận TikTok giữa Mỹ và Trung Quốc?

Các quan chức Mỹ và Trung Quốc đã công bố thỏa thuận sơ bộ tại Madrid sau các cuộc đàm phán thương mại, nhưng không cung cấp chi tiết hoặc trả lời các câu hỏi quan trọng, chẳng hạn như liệu Trung Quốc có đồng ý chuyển giao quyền sở hữu thuật toán - yếu tố khiến TikTok được 170 triệu người Mỹ yêu thích hay không.

Nhiều câu hỏi và trở ngại xuất hiện xung quanh thỏa thuận khung được Mỹ và Trung Quốc công bố hôm qua (15/9) nhằm chuyển quyền sở hữu TikTok sang các nhà đầu tư Mỹ.

Điều gì sẽ xảy ra với thuật toán?

Trong các cuộc đàm phán trước đây, phía Trung Quốc tỏ ra rất miễn cưỡng khi cho phép xuất khẩu thuật toán đề xuất của TikTok, vốn được xem là tài sản giá trị nhất của công ty mẹ ByteDance và là động lực chính cho sự phổ biến toàn cầu của ứng dụng này.

Năm 2020, khi chính quyền Tổng thống Donald Trump lần đầu thúc đẩy việc bán mảng kinh doanh TikTok tại Mỹ, Trung Quốc đã cập nhật quy định kiểm soát xuất khẩu để bao gồm các công nghệ như thuật toán đề xuất, qua đó trao cho chính phủ quyền quyết định đối với bất kỳ thương vụ chuyển giao nào.

Quốc hội Mỹ có cần phê duyệt thỏa thuận này không?

Bất kỳ thỏa thuận nào cũng có thể cần sự chấp thuận của Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát. Quốc hội đã thông qua một đạo luật vào năm 2024, yêu cầu ByteDance thoái vốn khỏi TikTok tại Mỹ, nếu không ứng dụng này sẽ bị cấm hoạt động tại đây.

Lý do là lo ngại dữ liệu người dùng Mỹ của TikTok có thể bị chính phủ Trung Quốc truy cập, cho phép Bắc Kinh do thám người Mỹ hoặc thực hiện các chiến dịch gây ảnh hưởng thông qua ứng dụng này.

Kể từ khi đạo luật này có hiệu lực, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ba lần gia hạn thời hạn thi hành. Một số nghị sĩ Dân chủ lập luận rằng ông Trump không có thẩm quyền pháp lý để gia hạn và cho rằng thỏa thuận được xem xét vào tháng 4 trước đó không đáp ứng các yêu cầu pháp lý.

Tổng chưởng lý Pam Bondi đã gửi thư cho Apple, Google và các công ty khác cung cấp dịch vụ hoặc lưu trữ TikTok vào tháng 2, thông báo rằng Bộ Tư pháp sẽ không truy cứu các vi phạm tiềm tàng của đạo luật này. Những lá thư này được công bố vào tháng 6.

Một trợ lý Quốc hội cho biết, các nhà lập pháp dự định sẽ xem xét kỹ lưỡng thỏa thuận mới nhất khi nó được công khai để kiểm tra xem liệu thỏa thuận có tuân thủ luật pháp hay không.

Trung Quốc có giữ lại cổ phần nào không?

Một vấn đề khác là liệu ByteDance có hoàn toàn thoái vốn khỏi TikTok Mỹ sau thỏa thuận hay không. Khi được hỏi tại một cuộc họp báo ở Phòng Bầu dục liệu Trung Quốc sẽ giữ cổ phần trong TikTok, Tổng thống Donald Trump trả lời: "Chúng tôi chưa quyết định điều đó, nhưng tôi sẽ nói chuyện với Chủ tịch Tập vào thứ Sáu để xác nhận".

Chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện Tom Cotton vào tháng 4 cho rằng các nhà đầu tư Mỹ muốn mua TikTok phải cắt đứt mọi liên hệ với Trung Quốc. Các cổ đông hiện tại của ByteDance bao gồm các công ty Mỹ như: Susquehanna International Group, General Atlantic, KKR và Andreessen Horowitz.

Nếu Quốc hội bác bỏ thỏa thuận mới nhất, Tổng thống Donald Trump có thể không còn nhiều lựa chọn. Vào tháng 1/2025, Tòa án Tối cao đã nhất trí phán quyết rằng đạo luật này, được thông qua với sự ủng hộ áp đảo của lưỡng đảng tại Quốc hội năm ngoái và được cựu Tổng thống Dân chủ Joe Biden ký, không vi phạm quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.

Ai sẽ kiểm soát TikTok sau khi thoái vốn?

Các quan chức dự kiến thỏa thuận cuối cùng sẽ tương tự như kế hoạch được đề xuất vào tháng 4, theo đó tách hoạt động của TikTok tại Mỹ thành một công ty mới có trụ sở tại Mỹ, do các nhà đầu tư Mỹ sở hữu và điều hành phần lớn. Tuy nhiên, kế hoạch này đã bị đình trệ sau khi Trung Quốc tuyên bố sẽ không phê duyệt, đặc biệt sau khi ông Trump công bố áp thuế nặng lên hàng hóa Trung Quốc. Cơ cấu sở hữu mới cụ thể vẫn chưa được làm rõ.

Đức Bình