Những thầy giáo đặc biệt ở Thanh Hóa: 30 năm làm 'người cha thứ 2' của trẻ

Ký ức lớp học ở chuồng trâu

Những ngày cuối tháng 11, chúng tôi tìm đến xã Kỳ Tân (huyện Bá Thước cũ, Thanh Hóa), nơi có câu chuyện về những người thầy đặc biệt. Trong thời tiết giao mùa se lạnh, Trường mầm non Văn Nho hiện lên giữa núi rừng với khuôn viên rộng, trang trí sinh động. Ít ai biết rằng hành trình để có một ngôi trường khang trang hôm nay bắt đầu từ những lớp học ở chuồng trâu.

Thầy Lương Văn Sắng (50 tuổi, người Thái) vẫn nhớ như in năm 1990, khi thầy – chàng thanh niên 18 tuổi vừa học hết trung học – nhận ra lũ trẻ trong bản chẳng có lấy một lớp mầm non. Không ai trông, chúng lang thang, đến lớp 1 thì lạ lẫm, khó tiếp thu.

Thầy Lương Văn Sắng đang dạy các em nhỏ hát múa tại lớp học Trường mầm non Văn Nho.

"Thương các cháu quá, tôi đi gõ cửa từng nhà xin cho trẻ đi học. Lớp học đầu tiên là gầm nhà sàn của dân, vốn là chuồng trâu. Nhiều hôm tôi phải dọn phân bò để lấy chỗ cho trẻ ngồi", thầy kể.

Bàn ghế làm từ những cây luồng ghép tạm. Trẻ thì khóc nháo nhác, áo quần thiếu thốn, nhiều em thầy phải đưa ra suối tắm rửa. Từ vài đứa trẻ ban đầu, lớp dần đông tới 40 em, đủ độ tuổi 3-5.

Thầy Sắng có 30 năm gắn bó với nghề.

"Hiệu trưởng không lương, không trường, không con dấu"

Không chế độ, không lương, thầy Sắng chỉ nhận "phần công" là 20 cân thóc từ thôn bản mỗi tháng, nhưng khi mất mùa thì… không có gì vì thôn không thu được nông sản. Chuyện làm không công là thường xuyên. Thế nhưng thầy vẫn kiên trì: "Mình làm vì thương trẻ, chứ nghĩ đến lương thì không trụ nổi".

Năm 1992, thầy Sắng được giao làm người phụ trách mẫu giáo Văn Nho. Không giáo viên, không trường lớp, ông tự mình đi vận động từng thanh niên trong xã tham gia dạy trẻ. Đó là những thanh niên đã học hết trung học.

"Gặp học sinh ngoài đường, tôi gọi: 'Các em ơi, đi dạy mẫu giáo với anh đi, sau này chưa có bằng thì ta cùng nhau học thêm'. Vậy mà có tới 15 bạn đồng ý", thầy cười nói.

"Chăm con thế nào thì tôi chăm học trò thế ấy".

15 lớp học ở các bản ra đời, vẫn là mượn nhà dân, mượn chuồng bò. Suốt 10 năm, hiệu trưởng Sắng không có lương. Gia đình nghèo, nhiều lúc tưởng phải bỏ cuộc, nhưng rồi ông lại tự nhủ: "Trẻ mầm non cũng cần thầy như tiểu học, như trung học. Rồi Nhà nước sẽ quan tâm thôi".

Cuối cùng, sự kiên trì được đền đáp.

Năm 1996, Trường mẫu giáo Văn Nho có con dấu đầu tiên, lúc này thầy Sắng chính thức là hiệu trưởng, được nhận phụ cấp 150.000 đồng/tháng.

Năm 2001, thầy Sắng chính thức được vào biên chế.

Năm 2002, xã cấp đất xây dựng điểm trường mầm non đầu tiên.

Hơn 30 năm trôi qua, nhìn ngôi trường khang trang hôm nay, thầy Sắng bảo: "Mừng nhất là trẻ có đủ điều kiện học hành, giáo viên mầm non có lương ổn định. Những cô giáo đi cùng tôi thuở ban đầu, giờ vẫn gắn bó và cuộc sống tốt hơn nhiều".

Bằng sự kiên trì, lòng yêu nghề, thầy đã chinh phục được tình yêu của trẻ.

"Chăm con như thế nào thì chăm trò như thế ấy"

Không chỉ thầy Sắng, trường Văn Nho còn có thầy Hà Văn Hặc – người cậu hơn thầy 2 tuổi, cũng là một trong những "người thầy mầm non đầu tiên" của xã.

"Ngày ấy nhiều người bảo chúng tôi 'ăn cơm nhà, vác tù và hàng tổng'. Hơn chục năm không lương, gia đình thiếu trước hụt sau. Nhưng đã làm thì làm cho tới, thương trẻ thì không bỏ được", thầy Hặc nhớ lại.

Ở tuổi 55, thầy vẫn lên lớp mỗi ngày, múa hát cùng trẻ. Ông kể, trẻ nhỏ ban đầu hay sợ đàn ông, phụ huynh cũng e ngại. Nhưng rồi sự kiên trì, dịu dàng và hiểu tâm lý trẻ giúp thầy chiếm được trọn vẹn lòng tin.

"Học trò như con mình, ở nhà chăm thế nào thì ở lớp tôi chăm vậy. Có bé sợ tiếng to, có bé thích ôm, có bé lại hiếu động… mỗi đứa cần một cách riêng", thầy chia sẻ.

Vượt qua những năm tháng gian khó, giờ đây, những người đặt nền móng cho giáo dục mầm non ở Văn Nho đã được hái quả ngọt.

Cô Nguyễn Thị Hiên, Quyền Hiệu trưởng trường, cho biết, hai thầy là "cây đại thụ" của ngành mầm non địa phương. "Các thầy rất tuyệt vời, không chỉ được trẻ mến mà còn được phụ huynh tín nhiệm. Đang ở vị trí quản lý, nhưng vì tuổi tác và hạn chế về công nghệ, thầy Sắng tự nguyện xin làm giáo viên đứng lớp như các cô giáo khác", cô Hiền nói. Năm 2023, thầy Sắng được Bộ GD&ĐT tặng Bằng khen vì nhiều đóng góp cho giáo dục.

Không chỉ là người thầy, còn là "người cha" thứ hai của trẻ

Không chỉ Văn Nho, xã Kỳ Tân cũng có 2 thầy giáo mầm non: Hà Văn Anh (SN 1970) và Hà Văn Đức (SN 1976).

Trong trường, các cô gọi họ là "chá" – nghĩa là "anh cả". Ngoài chăm trẻ, các thầy còn kiêm luôn thợ điện, thợ mộc, thợ sơn, dựng nhà sàn, dọn sân chơi, may túi cát, thậm chí vá quần áo cho học sinh.

"30 năm quen với tiếng cười, tiếng khóc của trẻ, hôm nào không đến lớp thấy nhớ lắm", thầy Anh cười hiền.

Thầy Hà Văn Anh được xem như người cha của trò và người anh cả của các cô giáo ở mầm non Kỳ Tân.

Còn thầy Đức thì kể: "Ngày lễ, phụ huynh biếu củ sắn, củ khoai, quả bưởi hay nắm rau rừng. Vậy thôi mà vui lắm, vì nó nghĩa là họ thương mình".

Cô Nguyễn Thị Phương, Hiệu trưởng trường Kỳ Tân, nói rằng, các thầy là "cánh tay phải" của tập thể: điềm đạm, kiên trì, chưa bao giờ cáu gắt với trẻ. "Thầy Anh sắp nghỉ hưu, nghĩ đến thôi đã thấy hụt hẫng", cô nói.

Những lớp học tạm bợ dưới gầm sàn năm nào giờ đã thành những ngôi trường vững chãi. Những đứa trẻ ngày nào được thầy tắm suối, bón cơm, dỗ nín… giờ nhiều em đã trở thành giáo viên, cán bộ, công nhân.

Ngày nào không đến trường, các thầy thấy nhớ tiếng cười, tiếng khóc của học trò.

Còn các thầy vẫn lặng lẽ mỗi ngày dạy trẻ múa hát, chăm bữa cơm giấc ngủ, bồi đắp những mầm xanh đầu đời.

"Tôi chỉ mong sau này trẻ lớn lên nhớ rằng, ở bản mình từng có những người thầy yêu thương chúng như con", thầy Anh nói.

Câu chuyện của họ không chỉ là chuyện nghề dạy học – mà là câu chuyện của sự bền bỉ, tình yêu thương và niềm tin vượt thời gian.

Hiện tại ở Thanh Hóa có gần 50 giáo viên nam đang công tác ở bậc mầm non, đa số ở các xã miền núi Thanh Hóa như: Như Xuân, Cẩm Thủy, Bá Thước.

Lương Thị Diễn