Niệm thu

Chiều tím loang vỉa hè...".

Ca từ đẹp, dịu dàng, tha thiết của người nhạc sĩ tài hoa của dân tộc bỗng vang lên trong một sáng thu bàng bạc. Bỗng thèm một ly cà phê, bên ven hồ Tây mà ngắm nhìn cái lãng bạc đang lờ lững...

Trong len lỏi của tâm khảm, một sâu lắng của thuở "hai mươi sầu dâng mắt biếc" lại hiển hiện trong một niềm man mác. Sự liên tưởng ca từ bài hát với hiện tại, với những bức tranh Phố Phái, với những bông cúc tím trải dọc luống hàng ở một cánh đồng ngoại ô đang thì trổ mã, như một dẫn dắt của dòng suy tư về chơi vơi... Mùa này cúc tím đang thì độ đẹp, đẹp như những hư hao của một nỗi nhớ...

Những làng ven ngoại trồng nhiều cúc. Những luống hàng đa sắc và bật lên sắc vàng, trắng, tím, đỏ của cúc. Cúc nở quanh năm suốt tháng nhưng đẹp nhất có lẽ từ độ thu đến sang xuân, phỏng là thế bởi hợp mùa theo tiết. Bởi thế mà có thu ẩm hoàng hoa tửu...

Hà Nội cũng có hoàng hoa tửu, chính là rượu hoa cúc. Rượu cúc chỉ làm từ cúc trắng, nơi nổi tiếng làm thứ rượu này là Thanh Trì, mạn dưới Văn Điển - Thường Tín. Rượu cúc cũng cầu kỳ về cách ngâm, cách phơi hoa như rượu sen vậy, không khéo, không chăm thì cũng hỏng như chơi. Vị cúc thoang thoảng và nhẹ hơi ngay khi cảm nhận đầu lưỡi. Nhưng cái thú chơi này, cái thú tửu ẩm này mang tính cầu kỳ và sang lịch, nên giờ muốn có cũng không dễ. Văn hóa không bao giờ mất nhưng để có thú sang cả, sự tao nhã phong vị thì khó khăn hơn nhiều.

Những sắc cúc hợp mùa. Hợp với cả những gửi gắm của người họa sĩ tài danh đất Bắc, người lưu giữ hồn cốt cổ phố Hà Nội qua những nét cọ tài hoa. Cũ kỹ những phôi pha của tháng năm, lô xô mái thấp nét phố được ông hiển hiện lên mặt toan, thành hiệu danh "Phố Phái". Bùi Xuân Phái, người con của Hà Nội.

"Hà Nội mùa thu, cây cơm nguội vàng, cây bàng lá đỏ... mùa cốm xanh về"... Phố của ông dường như gom cả ca từ của ‘’thầy phù thủy của ngôn ngữ" - Trịnh Công Sơn vào trong đó. Khi mà sắc thu đang loang dần, đang trải ra trong không gian trời đất, những bức tranh phố cổ như một hiện thực của nhắc nhớ khôn nguôi. Ông như phủ màu của sắc thu lên phố, qua những nét cọ tinh tế lên mặt toan. Phố của ông là một sâu kín của tâm thế thanh lịch, trầm mặc của thế sự vần xoay. Một tình yêu gửi gắm hồn cốt vào những bức tranh.

Trong sự u cảm của ngày thu, những miên man nhớ lại dịch chuyển đến, như kết nối niềm liên tưởng của phố, của tranh, của hoa, của sắc, của ca từ và cả những gửi gắm của những bậc tài hoa với những đọng niệm trong lòng của vấn vương. Như hòa vào nhau trong niềm tổng thể của man mác, luẩn quẩn...

Đầu thu, với một suy tưởng về một câu thơ cũ đã viết từ lâu trong một chiều trên phố... "Tím bớt nhạt chiều những mái xô"...

Trần Đăng Khoa