Nỗ lực giải quyết thách thức toàn cầu

Bộ 17 Mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) được Liên hợp quốc thông qua vào năm 2015, đặt mục tiêu đến năm 2030 giải quyết các thách thức lớn nhất của thế giới như đói nghèo, bất bình đẳng, biến đổi khí hậu, suy thoái môi trường, hòa bình và công lý. Trong đó, SDG 6 là bảo đảm quản lý bền vững tài nguyên nước và các công trình vệ sinh cho tất cả mọi người.

Kết quả nghiên cứu chung của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) được công bố nhân Tuần lễ Nước thế giới năm 2025 (từ ngày 24-28/8) cho thấy, thế giới đang đi chệch mục tiêu bao phủ toàn cầu các dịch vụ này vào năm 2030. Tình trạng thiếu nước sạch, vệ sinh môi trường, vệ sinh cá nhân (WASH) chậm cải thiện khiến hàng tỷ người đối mặt nguy cơ cao về bệnh tật.

Tính đến năm 2024, cứ 4 người trên thế giới thì có 1 người chưa được tiếp cận nước uống an toàn; hơn 100 triệu người vẫn phải sử dụng trực tiếp nguồn nước bề mặt chưa được xử lý từ sông, hồ, kênh rạch; vẫn còn 28 quốc gia (số đông ở châu Phi) có hơn 25% dân số thiếu dịch vụ nước sạch cơ bản.

Về vệ sinh môi trường, 1,2 tỷ người được tiếp cận với dịch vụ vệ sinh được quản lý an toàn, nâng độ bao phủ từ 48% lên 58%. Nhưng vẫn còn 3,4 tỷ người thiếu dịch vụ vệ sinh an toàn. Số người đi vệ sinh ngoài trời đã giảm 429 triệu, nhưng vẫn còn 354 triệu, tương đương 4% dân số thế giới. Trong khi đó, về vệ sinh cá nhân, 1,6 tỷ người đã có chỗ rửa tay với xà phòng và nước tại nhà, nâng tỷ lệ bao phủ toàn cầu từ 66% lên 80%. Nhưng 1,7 tỷ người vẫn thiếu dịch vụ vệ sinh cá nhân cơ bản.

Báo cáo chung của WHO và UNICEF cũng chỉ ra các bất bình đẳng trong việc thực hiện các mục tiêu về WASH. Số người đi vệ sinh ngoài trời ở các nước thu nhập thấp vẫn cao gấp 4 lần mức trung bình toàn cầu.

Để đạt các mục tiêu về WASH thì nhóm nước thu nhập thấp cần tăng tốc gấp 7 lần về tiếp cận dịch vụ nước sạch cơ bản, 18 lần về vệ sinh cơ bản so với hiện tại. Trong mỗi quốc gia, tiến bộ thực hiện SDG 6 cũng có chênh lệch lớn giữa nông thôn với thành thị, giữa nhóm thu nhập cao nhất với thấp nhất, giữa các dân tộc, giữa nam giới với nữ giới.

Giám đốc Chương trình WASH của UNICEF Cecilia Scharp cảnh báo, với tốc độ hiện tại, mục tiêu bảo đảm nước sạch và vệ sinh cho tất cả trẻ em vẫn còn rất xa vời.

Thách thức trong việc thực hiện SDG 6 cũng như tổng thể 17 SDGs vẫn rất lớn. Báo cáo SDGs năm 2025 được Liên hợp quốc công bố tháng 7 vừa qua cho thấy, chỉ khoảng 35% mục tiêu có tiến triển, gần 50% đình trệ và 18% còn lại đang tụt lùi. Ngay với mục tiêu đầu tiên về xóa đói nghèo, hiện vẫn còn hơn 800 triệu người (1/10 dân số thế giới) sống trong cảnh nghèo cùng cực.

Một xu hướng đáng lo ngại là ngân sách viện trợ phát triển rót qua các tổ chức thuộc hệ thống Liên hợp quốc cũng như trực tiếp tới các nước nghèo đang bị cắt giảm mạnh. Trong 46 tỷ USD ngân sách cần thiết cho nhu cầu viện trợ nhân đạo toàn cầu năm 2025, Liên hợp quốc mới chỉ nhận được gần 17% tính đến đầu tháng 8.

Các vùng kém phát triển trên thế giới tiếp tục lún sâu trong vòng luẩn quẩn của đói nghèo, lạc hậu, dịch bệnh, môi trường suy thoái và xung đột. Rồi dòng người di cư tị nạn từ các vùng đang chìm trong đói nghèo và xung đột ở châu Phi, Nam Á... tiếp tục ùn ùn đổ về các biên giới châu Âu, Bắc Mỹ.

Để thoát khỏi vòng luẩn quẩn đó, không có cách nào khác ngoài việc tất cả các quốc gia, trước hết là các nước phát triển, phải nâng cao trách nhiệm đối với sự phát triển bền vững của thế giới, cũng là của chính mình.

TÔ MINH