Nối dài sự sống nhờ kỹ thuật ghép phổi

Người cao tuổi đến khám phổi tại Bệnh viện Chợ Rẫy.

Những lá phổi kiệt sức

“Chỉ bước vài bước đã không thở nổi, tôi từng nghĩ mình sẽ không qua nổi mùa Tết năm đó”, đây là lời chia sẻ của một bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính giai đoạn cuối từng điều trị tại Bệnh viện Chợ Rẫy. Câu chuyện cụ thể này là hình ảnh thu nhỏ của hàng nghìn người đang phải gồng mình chống chọi những bệnh lý phổi mạn tính gây suy hô hấp trầm trọng.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính cướp đi sinh mạng khoảng 3,5 triệu người mỗi năm và là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ tư trên thế giới. Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc bệnh này ở nhóm trên 40 tuổi lên tới 7,1% đối với nam và 1,9% đối với nữ. Ngoài ra, những bệnh lý khác như xơ phổi vô căn, giãn phế quản nặng, xơ nang, tăng áp động mạch phổi… cũng âm thầm tàn phá sức khỏe người bệnh, đẩy họ đến tình trạng phụ thuộc hoàn toàn vào oxy và máy thở.

Đáng chú ý, đối với những bệnh nhân đã đến giai đoạn cuối, mọi phương pháp điều trị nội khoa đều gần như bất lực. Trong bối cảnh đó, ghép phổi trở thành cánh cửa thoát hiểm duy nhất, nơi người bệnh níu kéo hy vọng sống nhờ tri thức, công nghệ và tấm lòng nhân ái của cộng đồng.

Làm chủ kỹ thuật ghép phổi

Theo giới y khoa, ghép phổi là một trong những kỹ thuật phức tạp nhất của y học hiện đại, đòi hỏi hệ thống gây mê, hồi sức, phẫu thuật, điều phối tạng vận hành tuyệt đối chính xác. Bên cạnh đó, bệnh nhân được chỉ định phải đáp ứng nhiều tiêu chí nghiêm ngặt như chức năng tim-gan-thận ổn định, không nghiện thuốc lá, có khả năng tuân thủ điều trị lâu dài và hệ thống chăm sóc hỗ trợ đầy đủ. Ghép phổi là kỹ thuật thay thế một hoặc hai lá phổi đã bị bệnh bằng phổi mới từ người hiến phù hợp. Đây là lựa chọn điều trị tối ưu cho bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn nặng, xơ phổi, giãn phế quản, tăng áp động mạch phổi… khi các phương pháp điều trị khác đã không còn hiệu quả.

Bác sĩ Phạm Thanh Việt, Phó Giám đốc phụ trách điều hành Bệnh viện Chợ Rẫy cho biết: “Mọi hoạt động hiến ghép tạng chỉ có thể thực hiện khi nhận được sự đồng thuận từ gia đình người hiến. Chỉ trong ba ngày, chúng tôi đã tiếp nhận hai trường hợp hiến tạng, trong đó có ca ghép phổi đầu tiên ở khu vực phía nam”.

Trường hợp hiến tạng đầu tiên là bệnh nhân 49 tuổi bị chấn thương sọ não không qua khỏi. Từ nghĩa cử cao đẹp của gia đình, tim-phổi-thận-giác mạc được điều phối và ghép thành công. Trong đó, phổi được ghép cho bệnh nhân sinh năm 1986 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Chỉ một ngày sau, trường hợp hiến tạng thứ hai tại Bà Rịa tiếp tục mang đến nguồn hy vọng mới. Nhờ sự phối hợp khẩn trương giữa Trung tâm điều phối ghép tạng quốc gia, Bệnh viện Bà Rịa, Bệnh viện Chợ Rẫy và các lực lượng chức năng liên quan, tạng hiến được vận chuyển về Thành phố Hồ Chí Minh kịp thời thực hiện ca ghép tim cứu sống bệnh nhân nguy kịch.

Tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Hoàng Bình, thuộc ê-kíp phẫu thuật ca ghép tạng phổi, Bệnh viện Chợ Rẫy chia sẻ: “Trước ca ghép chúng tôi đã hội chẩn liên tục và chuẩn bị chi tiết từng phương án, sự phối hợp đồng bộ và tinh thần trách nhiệm cao của toàn ê-kíp đã giúp làm nên thành công của ca ghép”. Đáng chú ý, ê-kíp bác sĩ Bệnh viện Chợ Rẫy đã chủ động tiếp nhận, bảo quản và vận chuyển tạng ra Hà Nội theo quy trình chuyên nghiệp tiệm cận mô hình điều phối của các nước phát triển.

Những thành công liên tiếp đã khẳng định năng lực chuyên môn vượt bậc và sự chủ động hoàn toàn của đội ngũ y tế Việt Nam trong kỹ thuật ghép tạng phức tạp. Bác sĩ Việt nhấn mạnh: “Thành công không chỉ thể hiện trình độ chuyên môn và tinh thần tận tâm của đội ngũ y, bác sĩ mà còn là minh chứng sống động cho giá trị nhân văn của nghĩa cử hiến tạng”.

Ghép phổi, một trong những kỹ thuật khó nhất của y học, giờ đã được các thầy thuốc tại các bệnh viện khu vực phía nam làm chủ. Mỗi ca ghép thành công đã giúp mang lại hơi thở mới cho người bệnh, đồng thời lan tỏa thông điệp về lòng nhân ái, sự sẻ chia và trách nhiệm cộng đồng. Theo thống kê, khoảng 80% số bệnh nhân sau ghép có thể sống khỏe sau một năm và 50-60% duy trì được cuộc sống chất lượng hơn 5 năm. Từ những lá phổi đã ngừng thở của người hiến, những hơi thở mới đã được nối dài, từ mất mát, sự sống đã được hồi sinh nhờ những nỗ lực âm thầm của đội ngũ thầy thuốc.

Ca ghép phổi đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện thành công vào năm 2017. Đến nay, đã có 14 người bệnh được hồi sinh nhờ kỹ thuật này. Một hơi thở bình thường là điều giản dị với người khỏe mạnh, nhưng lại là giấc mơ của những người mắc bệnh phổi mạn tính. Có thể nói, ghép phổi chính là cánh cửa để hiện thực hóa giấc mơ ấy.

Ở khu vực phía nam, Bệnh viện Chợ Rẫy là đơn vị được Bộ Y tế cho phép thực hiện nghiên cứu và triển khai kỹ thuật ghép phổi, góp phần mang đến cơ hội sống mới cho nhiều bệnh nhân có chỉ định.

NHẬT THÀNH