Nơi gửi gắm niềm tin công lý

Trung bình mỗi năm, TAND TP Hà Nội thụ lý khoảng 40.000 vụ việc trên mọi lĩnh vực. Nhiều vụ án có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, liên quan đông người, giá trị tranh chấp lớn, thu hút sự quan tâm của dư luận.

Đặc thù của Hà Nội là thường xuyên được giao xét xử các vụ án tham nhũng, kinh tế lớn, án điểm để rút kinh nghiệm toàn quốc. Đội ngũ Thẩm phán phải có bản lĩnh chính trị vững vàng, chuyên môn sâu, kỹ năng tranh tụng tốt để bảo đảm mỗi bản án đều nghiêm minh, thuyết phục.

Trong 5 năm (2021 – 2025), Hà Nội đã xét xử 25 vụ án do Ban Chỉ đạo Trung ương phòng, chống tham nhũng theo dõi, với 552 bị cáo. Những vụ án như “chuyến bay giải cứu”, Việt Á, Tân Hoàng Minh, FLC – BOS, AIC – Nguyễn Thị Thanh Nhàn… đều gây chấn động dư luận. Mỗi phiên tòa đều được chuẩn bị công phu, ứng dụng công nghệ hiện đại, truyền hình trực tuyến cho hàng nghìn bị hại theo dõi, đảm bảo quyền lợi tố tụng và tính công khai minh bạch.

Đây không chỉ là những phiên tòa xét xử tội phạm, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về quyết tâm “không có vùng cấm” trong phòng chống tham nhũng, tiêu cực.

Chánh án tòa án nhân dân TP Hà Nội Nguyễn Xuân Kỳ cho biết: Để xét xử thành công các vụ án phức tạp, TAND TP Hà Nội đã đổi mới phương thức xét xử, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, minh bạch hóa hoạt động tư pháp và tiên phong thiết lập tiền lệ pháp lý mới, đúng định hướng cải cách tư pháp “công khai, minh bạch, hiện đại”.

Chánh án TP Hà Nội Nguyễn Xuân Kỳ nói về những đổi mới và thành tựu đạt được trong suốt 80 năm qua.

Trong suốt 80 năm xây dựng và phát triển, TAND TP Hà Nội luôn giữ vai trò cái nôi của nền tư pháp nước nhà. Ngay từ những năm đầu sau Cách mạng tháng Tám 1945, Hà Nội là nơi diễn ra những phiên tòa cách mạng đầu tiên, đặt nền móng cho hệ thống Tòa án nhân dân. Trong các giai đoạn kháng chiến, Tòa án Hà Nội đã kịp thời xét xử những vụ án xâm phạm an ninh quốc gia, bảo vệ chế độ, giữ vững trật tự xã hội.

Bước vào thời kỳ đổi mới, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội trở thành trung tâm xét xử các vụ án lớn, án điểm của cả nước, đặc biệt là các vụ án tham nhũng, kinh tế phức tạp có cán bộ cấp cao, góp phần khẳng định quyết tâm “không có vùng cấm”. Những năm gần đây, Tòa án Hà Nội cũng có nhiều đóng góp trong cải cách tư pháp, chuyển đổi số, xét xử trực tuyến, công khai bản án, tiên phong trong công tác xét xử, tạo nhiều tiền lệ pháp lý mang tính định hướng cho toàn ngành.

Tòa án nhân dân quận Hà Đông (nay Tòa án nhân dân khu vực 6 - Hà Nội) là một trong những tòa án khu vực của TP Hà Nội giải quyết thủ tục hành chính cho người dân nhanh chóng và giải quyết hiệu quả những vụ án theo thẩm quyền, thường xuyên bám sát các chỉ đạo của Tòa án nhân dân Tối cao, Tòa án nhân dân thành phố Hà Nội để chủ động xây dựng kế hoạch công tác phù hợp và khoa học; nội bộ đoàn kết và luôn hoàn thành tốt nhiệm vụ trong nhiều năm qua.

Có thể nói, từ quá khứ đến hiện tại, dấu ấn nổi bật của TAND TP Hà Nội là sự kiên định bảo vệ công lý, giữ vững kỷ cương xã hội, đồng thời luôn tiên phong đổi mới, bản lĩnh trong xét xử và quyết tâm “không có vùng cấm” trong đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực – để lại nhiều kinh nghiệm quý báu, mang tính định hướng cho toàn hệ thống Tòa án nhân dân.

Hà Nội là một trong những đơn vị đi đầu trong chuyển đổi số ngành Tòa án: tổ chức hơn 2.600 phiên tòa trực tuyến trong 5 năm, công bố hơn 108.000 bản án điện tử, tiến tới mô hình “Tòa án không giấy tờ”. Người dân và dư luận đánh giá cao sự đổi mới này vì tiết kiệm thời gian, chi phí, tăng tính minh bạch và dễ tiếp cận thông tin.

Theo Chánh án tòa án nhân dân TP Hà Nội Nguyễn Xuân Kỳ, trong 5–10 năm tới, TAND TP Hà Nội hướng tới xây dựng hình ảnh một Tòa án hiện đại, minh bạch, thân thiện và gần dân. Đột phá là mô hình “Tòa án điện tử – Tòa án thông minh”, xét xử trực tuyến thường xuyên, tiến tới “Tòa án không giấy tờ”. Đồng thời, đội ngũ Thẩm phán và cán bộ được rèn luyện bản lĩnh, đạo đức, chuyên môn để mỗi bản án không chỉ đúng pháp luật mà còn có sức thuyết phục, góp phần củng cố niềm tin của nhân dân. Hình ảnh Tòa án Hà Nội trong tương lai sẽ là biểu tượng của công lý, của tinh thần phục vụ và cải cách tư pháp.

Hà Nội là nơi hội tụ những vụ án lớn, phức tạp, mang tính định hướng cho cả hệ thống Tòa án, thì Bắc Ninh là điểm sáng về cải cách gần dân.

Thực hiện Nghị quyết số 49 và Nghị quyết số 27 về cải cách tư pháp, Tòa án nhân dân (TAND) hai cấp tỉnh Bắc Ninh đã tinh gọn bộ máy, sắp xếp lại các đơn vị trực thuộc, giảm bớt thủ tục nội bộ để nâng cao hiệu quả làm việc. Cùng với việc tăng thẩm quyền cho Tòa án nhân dân khu vực đã giúp người dân tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại; người dân tiếp cận công lý thuận lợi và kịp thời hơn.

Song song với đó, Bắc Ninh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động xét xử. Những bước đi tiên phong như, nhận đơn khởi kiện trực tuyến, xét xử trực tuyến, công bố bản án công khai trên cổng thông tin điện tử, hay lưu trữ hồ sơ điện tử đã giúp quá trình tố tụng trở nên minh bạch và hiệu quả. Đặc biệt, mô hình hòa giải, đối thoại tại Tòa án, được thí điểm từ năm 2019, đã giúp các bên rút ngắn thời gian giải quyết tranh chấp, tự nguyện thực hiện cam kết, giảm áp lực cho các phiên xét xử.

Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh họp chỉ đạo, quán triệt đổi mới, nâng cao chất lượng xét xử.

Để vừa đảm bảo tiến độ, vừa nâng cao chất lượng xét xử, Tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ và hiệu quả.

Chánh án tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh Mai Anh Tài cho biết: Thứ nhất, đổi mới phương thức lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, có sự phân công trách nhiệm rõ ràng và tăng cường thanh tra, kiểm tra. Thứ hai, chúng tôi đặc biệt chú trọng nâng cao chất lượng cán bộ; phân công hợp lý; tổ chức xét xử khoa học và giữ vững kỷ luật, kỷ cương. Song song với thực hiện phân án ngẫu nhiên, đối với những vụ án đặc biệt phức tạp hoặc dư luận quan tâm thì lãnh đạo đơn vị sẽ lựa chọn Thẩm phán giải quyết có kinh nghiệm phù hợp. Vào những tháng cao điểm, các đơn vị bố trí làm việc, xét xử vào cả thứ 7, chủ nhật để đảm bảo tiến độ giải quyết án. Thứ ba, coi việc ứng dụng công nghệ thông tin là giải pháp đột phá để nâng cao năng suất và hiệu quả làm việc, hướng tới mục tiêu chuyển đổi số quốc gia. Tiếp tục tăng cường xét xử trực tuyến. Việc quản lý án điện tử giúp lãnh đạo Tòa án tỉnh nắm rõ tình hình của từng đơn vị, kịp thời đôn đốc và phát hiện các vụ việc có nguy cơ quá hạn để có biện pháp xử lý. Thứ tư, tăng cường phối hợp liên ngành: Không chỉ tập trung vào nội bộ, chúng tôi luôn chủ động phối hợp với các cơ quan liên quan để cùng tạo thuận lợi trong công việc.

Những giải pháp này đã giúp TAND hai cấp tỉnh Bắc Ninh duy trì được hiệu suất cao, đảm bảo giải quyết án đúng thời hạn, đồng thời nâng cao chất lượng các bản án - quyết định, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.

Nếu như trước đây, “ra tòa” là điều khiến nhiều người lo sợ, e ngại vì sợ phiền hà, tốn kém thời gian, thậm chí mất niềm tin vào sự công tâm của cán bộ, thì nay, bức tranh đã thay đổi rõ rệt. Tâm lý người dân chuyển từ “ngại ra tòa” sang chủ động tìm đến Tòa án để bảo vệ quyền lợi chính đáng.

“Điều này có được nhờ Tòa án đã minh bạch hóa thủ tục tố tụng: Thẩm phán, Thư ký giải thích rõ quyền và nghĩa vụ của đương sự, thông báo kịp thời tiến độ giải quyết vụ án. Hòa giải, đối thoại được tiến hành hiệu quả với tỷ lệ thành công cao, giúp các bên giải quyết mâu thuẫn êm thấm, không phải kéo dài quy trình tố tụng”, thẩm phán Nguyễn Thị Hương Giang – Phó Chánh tòa hình sự Bắc Ninh chia sẻ.

Chánh án tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh Mai Anh Tài nói về những nỗ lực, kết quả và những đổi mới trong chỉ đạo, quán triệt công việc thời gian tới.

Theo Chánh án tòa án nhân dân tỉnh Bắc Ninh Mai Anh Tài, để TAND hai cấp tỉnh Bắc Ninh thực sự trở thành “nơi gửi gắm niềm tin công lý” của nhân dân, chúng tôi tiếp tục thực hiện tốt khẩu hiệu “liêm chính, công bằng, trách nhiệm, vượt khó, đổi mới, hiệu quả”:

Thứ nhất: xây dựng Tòa án liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Chống tiêu cực, tham nhũng; thượng tôn pháp luật và phục vụ lợi ích của nhân dân; tăng cường trách nhiệm của mỗi cán bộ, nâng cao đạo đức nghề nghiệp, loại bỏ hoàn toàn thái độ “quan cách”.

Thứ hai, nâng cao hơn nữa chất lượng xét xử bằng cách: Tăng số lượng vụ việc được giải quyết. Tăng tỉ lệ hòa giải thành, đối thoại thành.

Giảm số lượng vụ việc bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của Thẩm phán; hạn chế đến mức tối đa những vụ việc khiếu kiện đông người, bức xúc gây mất an ninh, trật tự địa phương. Đảm bảo áp dụng pháp luật thống nhất tại địa phương. Tăng cường bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, rút kinh nghiệm xét xử. Tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát nội bộ. Thứ ba, xây dựng hình ảnh Tòa án “công bằng” với cán bộ “tận tình”. Niềm tin của nhân dân không chỉ đến từ chất lượng công việc mà còn từ phong cách làm việc của cán bộ trực tiếp giải quyết.

Thứ tư, xây dựng Tòa án điện tử, minh bạch toàn bộ quy trình giải quyết án.

HƯỚNG TỚI “TÒA ÁN CỦA NHÂN DÂN”

Tòa án nhân dân TP Hà Nội và Bắc Ninh đều chung một mục tiêu: xây dựng Tòa án liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân. Các giải pháp được triển khai đồng bộ: nâng cao chất lượng xét xử, giảm tỷ lệ án bị hủy sửa, tăng tỷ lệ hòa giải thành, tăng cường bồi dưỡng cán bộ, thanh tra giám sát nội bộ, xây dựng hình ảnh Tòa án công bằng với cán bộ tận tình.

Tầm nhìn 5–10 năm tới, Hà Nội hướng đến mô hình “Tòa án điện tử – Tòa án thông minh”, xét xử trực tuyến trở thành thường xuyên, không còn sử dụng giấy tờ thủ công. Bắc Ninh tiếp tục hoàn thiện bộ máy, duy trì tinh thần gần dân, bảo vệ công lý và củng cố niềm tin của người dân.

Những đổi thay từ cải cách tư pháp không còn là khẩu hiệu, mà đang hiện diện trong từng bản án, từng phiên tòa. Người dân đến Tòa án giờ đây không còn sợ hãi, mà coi đó là nơi bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Khi công lý được thực thi với cả lý lẫn tình, khi bản án không chỉ là sự trừng phạt mà còn là sự cảm hóa, khoan dung, đó chính là lúc niềm tin của nhân dân được củng cố vững chắc. Và khi Tòa án trở thành “nơi gửi gắm niềm tin công lý”, đó chính là thành công lớn nhất của cải cách tư pháp trong thời kỳ mới.

Trần Sơn