Núi lửa Kilauea ở Hawaii phun trào, dung nham cao 100 mét

Đây là đợt phun trào dung nham thứ 32 kể từ tháng 12/2024, thời điểm núi lửa bắt đầu phun trào. Cho đến nay, toàn bộ dung nham từ đợt phun trào này đã được chứa trong đỉnh của miệng núi lửa nằm trong Công viên Quốc gia Núi lửa Hawaii.

Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ cho biết, lỗ thông hơi phía bắc bắt đầu phun trào dung nham lúc 6h35 sáng. Đến giữa buổi sáng, dung nham cũng phun trào từ lỗ thông hơi phía nam của miệng núi lửa và một lỗ thông hơi thứ ba ở giữa.

Theo nhà khoa học phụ trách Đài quan sát Núi lửa Hawaii Ken Hon, khoang magma bên dưới miệng núi lửa Halemaumau đang tiếp nhận magma trực tiếp từ bên trong Trái Đất với tốc độ khoảng 5 yard khối (3,8 mét khối) mỗi giây. Điều này làm khoang magma phồng lên như một quả bóng bay và đẩy magma vào khoang phía trên. Từ đó, magma bị đẩy lên mặt đất qua các vết nứt.

Ông Hon cho biết, magma đã sử dụng cùng một con đường để phun lên bề mặt kể từ tháng 12/2024, khiến cho đợt phun trào ban đầu và các đợt phun trào tiếp theo đều là một phần của cùng một vụ phun trào.

Các đợt phun trào có đặc điểm là dung nham phun trào lên không trung, trong một số trường hợp cao tới hơn 300 mét. Các vòi phun được tạo ra một phần là do magma - chứa các khí được giải phóng khi phun trào - đã di chuyển lên bề mặt thông qua các lỗ thông hơi hẹp.

Nguồn cung magma đang mở rộng bị giới hạn bởi magma nặng hơn đã phun ra khí vào cuối đợt phun trào trước đó. Cuối cùng, đủ lượng magma mới tích tụ để đẩy magma đã được giải phóng khí ra ngoài, và magma phun ra như chất lỏng từ một chai sâm panh được lắc trước khi nút chai được bật.

Kilauea là một trong những ngọn núi lửa hoạt động mạnh nhất thế giới. Nó nằm trên đảo Hawaii, hòn đảo lớn nhất của quần đảo Hawaii, cách Honolulu, thành phố lớn nhất của tiểu bang Hawaii (Mỹ) khoảng 320 km về phía nam.

Đây là lần thứ tư trong 200 năm, Kilauea phun trào dung nham lên không trung theo từng đợt lặp lại. Lần gần nhất Kilauea phun trào theo kiểu này còn có nhiều đợt hơn: đợt phun trào bắt đầu vào năm 1983 với 44 đợt phun trào. Tuy nhiên, những đợt phun trào này trải dài trong 3 năm. Và các đợt phun trào này xuất hiện ở một khu vực hẻo lánh nên rất ít người được chứng kiến.

Hai đợt phun trào khác xảy ra vào năm 1959 và 1969.

Các nhà khoa học không biết đợt phun trào hiện tại sẽ kết thúc như thế nào hay nó sẽ thay đổi ra sao. Năm 1983, magma tích tụ đủ áp suất để Kilauea mở một miệng phun ở độ cao thấp hơn và bắt đầu liên tục phun trào dung nham từ đó thay vì phun ra định kỳ từ độ cao cao hơn. Vụ phun trào tiếp tục dưới nhiều hình thức khác nhau trong ba thập kỷ và chỉ kết thúc vào năm 2018.

Điều tương tự có thể xảy ra một lần nữa. Hoặc vụ phun trào hiện tại có thể dừng lại ở đỉnh núi nếu nguồn cung magma cạn kiệt.

Các nhà khoa học có thể ước tính trước vài ngày hoặc thậm chí một tuần thời điểm dung nham có khả năng phun trào với sự trợ giúp của các cảm biến xung quanh núi lửa, giúp phát hiện động đất và những thay đổi nhỏ về góc của mặt đất, cho biết khi nào magma đang phồng lên hoặc xẹp xuống.

Theo ông Steve Lundblad, giáo sư địa chất tại Đại học Hawaii ở Hilo, các vòi phun dung nham gần đây đã ngắn lại. miệng phun có thể đã mở rộng hơn, khiến dung nham bị giảm áp suất. "Chúng ta vẫn sẽ có những vụ phun trào ngoạn mục, chúng có thể chỉ lớn hơn nhưng không phun cao như dợt phun trào hiện tại”.

Mai Phương