Núi lửa phun trào sau 12.000 năm ngủ yên: 'Cảm giác như một quả bom bất ngờ phát nổ'

Một sự kiện địa chất hiếm hoi vừa làm rung chuyển vùng Afar hoang vu của Ethiopia: Núi lửa Hayli Gubbi, vốn nằm im lìm suốt hàng nghìn năm, đột ngột phun trào dữ dội, giải phóng cột tro bụi khổng lồ cao tới 14 km.

Đây là lần đầu tiên ngọn núi lửa này hoạt động kể từ khi kỷ Holocene bắt đầu – giai đoạn địa chất hiện đại, đánh dấu sự kết thúc của Kỷ Băng Hà cuối cùng cách đây khoảng 12.000 năm.

Núi lửa Hayli Gubbi, nằm ở vùng Afar, cách thủ đô Addis Ababa khoảng 800 km về phía Đông Bắc, đã phun trào trong vài giờ vào sáng ngày 23/11, với những cột khói trắng dày đặc bốc lên trời, tạo nên cảnh tượng hùng vĩ nhưng đáng sợ.

Các video lan truyền trên mạng xã hội cho thấy cột tro bụi trắng xóa, lan tỏa nhanh chóng theo dòng khí quyển.

Ngọn núi lửa này cao khoảng 500 mét so với mặt đất và thuộc Khu Rạn San Hô Đông Phi – một trong những khu vực địa chất hoạt động mạnh nhất thế giới. Tại đây, 2 mảng kiến tạo lớn đang tách rời nhau, tạo nên những vết nứt khổng lồ và các hoạt động núi lửa thường xuyên.

Theo Chương trình Giám sát Núi lửa Toàn cầu của Viện Smithsonian, ở Hayli Gubbi chưa từng ghi nhận bất kỳ vụ phun trào nào trong suốt kỷ Holocene, khiến sự kiện lần này trở thành một "quả bom" địa chất bất ngờ.

Tro bụi bốc lên từ lần phun trào đầu tiên của núi lửa Hayli Gubbi ở vùng Afar, Ethiopia, ngày 23/11/2025. Ảnh: CTV News

Mặc dù chưa có thương vong về người hay gia súc được ghi nhận, vụ phun trào đã khiến ngôi làng Afdera gần đó bị bao phủ bởi tro bụi, gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với cộng đồng địa phương.

Ông Ahmed Abdela, một cư dân ở vùng Afar, cho biết "cảm giác như một quả bom bất ngờ phát nổ". Theo ông, vụ phun trào cũng khiến nhiều du khách đang hướng tới sa mạc Danakil, một điểm du lịch địa phương, bị mắc kẹt trong khu vực phủ đầy tro bụi đến tận ngày hôm sau.

Ông Mohammed Seid, một quan chức địa phương, xác nhận không có thương vong. Nhưng những người chăn nuôi gia súc – nguồn sống chính của cư dân Afar – đang đối mặt với thách thức lớn khi đồng cỏ bị che lấp, khiến gia súc thiếu thức ăn.

"Mặc dù chưa có thiệt hại về người và gia súc nào cho đến nay, nhưng nhiều ngôi làng đã bị tro bụi bao phủ, và kết quả là gia súc của họ hầu như không có gì để ăn", ông Seid nói.

Vượt ra ngoài Ethiopia, các đám mây tro bụi đã lan tỏa nhanh chóng, vượt qua Biển Đỏ và hướng về Yemen, Oman, thậm chí chạm tới Ấn Độ và miền Bắc Pakistan, theo Trung tâm Tư vấn Tro bụi Núi lửa Toulouse (VAAC) có trụ sở tại Pháp.

VAAC đã theo dõi và vẽ bản đồ đường đi của những đám mây này, cảnh báo nguy cơ đối với các chuyến bay hàng không khu vực. Các chuyên gia lo ngại rằng tro bụi có thể gây hư hỏng động cơ máy bay nếu bay qua, tương tự như các vụ phun trào nổi tiếng ở Iceland năm 2010.

Minh Đức (Theo Al Jazeera, CBS News)