Nuôi con bằng sữa mẹ trong 1000 ngày đầu đời – chìa khóa giảm suy dinh dưỡng ở miền núi

Trong chăm sóc trẻ nhỏ, 1000 ngày đầu đời – tính từ khi người mẹ bắt đầu mang thai đến khi trẻ tròn 2 tuổi – được coi là "cửa sổ cơ hội vàng" quyết định sức khỏe, thể chất và trí tuệ của trẻ trong suốt cuộc đời. Đặc biệt, ở các vùng miền núi, nơi tình trạng suy dinh dưỡng còn phổ biến, việc nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách chính là chìa khóa quan trọng để cải thiện tầm vóc và sức khỏe trẻ em.

1000 ngày đầu đời – giai đoạn quyết định

Theo tài liệu Nuôi dưỡng trẻ nhỏ của Bộ Y tế, trong 2 năm đầu đời, não bộ trẻ đạt tới 80% trọng lượng người trưởng thành, đồng thời hệ miễn dịch và thể chất cũng phát triển mạnh mẽ. Nếu trong giai đoạn này, trẻ bị thiếu dinh dưỡng, hậu quả không chỉ là suy dinh dưỡng thấp còi, nhẹ cân mà còn ảnh hưởng lâu dài đến khả năng học tập và nguy cơ mắc bệnh mạn tính sau này.

Việc nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách chính là chìa khóa quan trọng để cải thiện tầm vóc và sức khỏe trẻ em.

Với trẻ em miền núi, nguy cơ này càng cao do bữa ăn gia đình thiếu đa dạng, nguồn thực phẩm tươi ít phong phú, và nhiều tập quán nuôi dưỡng chưa phù hợp. Chính vì vậy, sữa mẹ – nguồn dinh dưỡng hoàn hảo và sẵn có – trở thành giải pháp thiết thực và bền vững.

Sữa mẹ chứa đầy đủ năng lượng, protein, vitamin, khoáng chất và kháng thể cần thiết cho trẻ. Trong 6 tháng đầu đời, bú mẹ hoàn toàn giúp trẻ phòng ngừa tiêu chảy, viêm phổi – những bệnh thường gặp ở miền núi.

Không chỉ cung cấp dưỡng chất cân đối, sữa mẹ còn thay đổi thành phần theo từng giai đoạn, phù hợp với nhu cầu phát triển của trẻ. Trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và tiếp tục bú đến 24 tháng có nguy cơ suy dinh dưỡng thấp hơn nhiều so với trẻ cai sữa sớm hoặc bú sữa thay thế.

Giảm suy dinh dưỡng nhờ nuôi con bằng sữa mẹ

Ở các vùng miền núi, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng thấp còi và nhẹ cân vẫn cao. Một nguyên nhân chính là bà mẹ chưa cho con bú sớm, bỏ sữa non, hoặc cai sữa quá sớm do thiếu kiến thức và ảnh hưởng bởi tập tục cũ.

Suy dinh dưỡng, đặc biệt là thấp còi và nhẹ cân, vẫn là vấn đề nổi bật ở nhiều vùng dân tộc thiểu số và miền núi. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ khẩu phần ăn nghèo nàn, thực phẩm thiếu đa dạng, tập quán nuôi dưỡng chưa đúng và điều kiện kinh tế khó khăn. Trong bối cảnh đó, sữa mẹ là biện pháp dinh dưỡng đơn giản, hiệu quả và ít tốn kém nhất để cải thiện tình trạng suy dinh dưỡng trẻ em.

Trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu được nhận đủ năng lượng và vi chất cần thiết cho sự phát triển. Sữa mẹ không chỉ giàu dưỡng chất dễ hấp thu, mà còn chứa các kháng thể giúp trẻ chống lại tiêu chảy, viêm phổi và các bệnh nhiễm trùng khác – những bệnh lý dễ khiến trẻ suy kiệt, chậm lớn.

Đặc biệt, thực hành nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách giúp giảm tỷ lệ trẻ thấp còi và nhẹ cân ở vùng cao, nơi điều kiện chăm sóc y tế còn hạn chế. Khi bà mẹ duy trì bú mẹ đến 24 tháng, trẻ vẫn có nguồn bổ sung dinh dưỡng đều đặn bên cạnh bữa ăn dặm, nhờ đó tăng trưởng ổn định hơn.

Các nghiên cứu và hướng dẫn dinh dưỡng cho thấy: nếu tất cả trẻ em được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, sau đó tiếp tục bú đến 2 tuổi, tỷ lệ suy dinh dưỡng sẽ giảm đáng kể. Đây là giải pháp bền vững, phù hợp với hoàn cảnh miền núi – nơi việc tiếp cận thực phẩm công nghiệp hay sữa thay thế còn nhiều khó khăn.

Thực hành nuôi con bằng sữa mẹ đúng cách – cho bú sớm trong vòng 1 giờ sau sinh, bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu, tiếp tục bú đến 24 tháng – đã được chứng minh giúp giảm rõ rệt tỷ lệ suy dinh dưỡng, đồng thời tiết kiệm chi phí, bảo đảm an toàn thực phẩm trong bối cảnh khó khăn ở miền núi.

Để nuôi con bằng sữa mẹ thực sự trở thành chìa khóa giảm suy dinh dưỡng, cần có sự chung tay của gia đình và cộng đồng:

Truyền thông kiến thức tại thôn bản: Nhân viên y tế, hội phụ nữ, già làng cần giải thích rõ lợi ích của sữa non, cách cho bú đúng.

Hỗ trợ công việc cho bà mẹ sau sinh: Gia đình chia sẻ việc nương rẫy, cho mẹ thời gian nghỉ ngơi và cho con bú thường xuyên.

Xóa bỏ tập quán lạc hậu: Không cho trẻ uống nước cơm, mật ong, nước lá trong 6 tháng đầu.

Khuyến khích nhóm bà mẹ cùng nhau thực hành: Giúp nhau giữ nguồn sữa, xử lý tình huống khi ít sữa hoặc trẻ bú kém.

Nuôi con bằng sữa mẹ trong 1000 ngày đầu đời chính là "chìa khóa vàng" để giảm suy dinh dưỡng cho trẻ em miền núi. Khi bà mẹ được trang bị đầy đủ kiến thức, được cộng đồng hỗ trợ và thực hành đúng, sữa mẹ không chỉ nuôi dưỡng sự sống, mà còn mở ra tương lai khỏe mạnh, vững vàng cho thế hệ trẻ vùng cao.

PV