Ông Trump sẽ làm gì để 'tháo gông cùm' của châu Âu áp lên dầu khí Mỹ?

Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump (phải) bắt tay Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen (trái) sau khi đạt được thỏa thuận thương mại giữa hai nền kinh tế sau cuộc gặp tại Turnberry, Tây Nam Scotland vào ngày 27/7/2025. Ảnh: BRENDAN SMIALOWSKI/AFP

Hồi tháng 7, Mỹ và EU đã ký một thỏa thuận thương mại lớn, mang lại lợi ích rõ rệt cho xuất khẩu năng lượng Mỹ. Tuy nhiên, EU vẫn giữ nguyên nhiều quy định khí hậu khiến chi phí khai thác và thương mại của Mỹ tăng cao. Các chuyên gia cho rằng, Washington hoàn toàn có thể tận dụng lợi thế thương mại để gây sức ép buộc EU tạo môi trường cạnh tranh công bằng hơn cho ngành dầu khí Mỹ.

“Chính quyền Trump cần tạo áp lực trong các vòng đàm phán thương mại để EU rút lại những quy định ngoài lãnh thổ đang đè nặng lên doanh nghiệp Mỹ, đặc biệt là các nhà khai thác dầu khí”, ông Aaron Padilla, Phó Chủ tịch phụ trách chính sách doanh nghiệp của Viện Dầu khí Mỹ (API), nói. “EU không nên gây khó cho các công ty khi họ đang cung cấp nguồn năng lượng thiết yếu cho người tiêu dùng châu Âu”, ông nói thêm.

Ba quy định chính của EU bị coi là “rào cản lớn” gồm: Chỉ thị về khả năng chống chịu của các thực thể quan trọng (CER), quy định khí methane, và Chỉ thị về thẩm định bền vững doanh nghiệp (CSDDD). Trong đó, CSDDD yêu cầu doanh nghiệp phải lập kế hoạch đạt phát thải ròng bằng 0; quy định về methane đặt ra chuẩn khí thải nghiêm ngặt; còn CER buộc công ty báo cáo hàng loạt rủi ro, tạo thêm nhiều thủ tục giấy tờ phức tạp.

Ông Trump từng nhiều lần cảnh báo sẽ áp thuế để buộc EU mua dầu khí của Mỹ. Thỏa thuận thương mại tháng 7 cũng quy định EU phải nhập tới 750 tỷ USD năng lượng Mỹ trước năm 2028.

“Chính quyền đang tiếp tục loại bỏ rào cản thương mại với tất cả ngành công nghiệp Mỹ. Việc EU, Nhật Bản, Hàn Quốc và nhiều nước khác cam kết nhập khẩu hàng trăm tỷ USD năng lượng Mỹ trong vài năm tới cho thấy, Tổng thống Trump đang thực hiện đúng cam kết thương mại công bằng và chiến lược ‘khoan nữa, khoan đi’”, phát ngôn viên Nhà Trắng Kush Desai nhấn mạnh.

Bà Tammy Nemeth, chuyên gia chiến lược năng lượng, cho rằng các quy định khí hậu của EU đang trở thành gánh nặng lớn cho doanh nghiệp Mỹ. “Muốn vào được thị trường châu Âu, họ phải chịu nhiều tầng lớp thủ tục, xây dựng kế hoạch phát thải ròng bằng 0, và tất nhiên là tốn thêm chi phí”, bà nói.

Theo bà, chi phí tuân thủ có thể khiến giá thành tăng 10–30%. “Khoản này hoặc doanh nghiệp phải tự gánh, hoặc sẽ chuyển sang cho người tiêu dùng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hàng xuất khẩu sang châu Âu, mà còn lan ra cả thị trường nội địa, vì cơ chế này phải triển khai trong toàn bộ công ty”, bà Nemeth phân tích.

Nếu các công ty dầu khí Mỹ không tuân thủ những quy định khí hậu của Liên minh châu Âu (EU), họ có nguy cơ bị phạt nặng, hoặc gần như mất chỗ đứng tại thị trường này, bà Tammy Nemeth cảnh báo.

“Điều đó thực sự vô lý”, bà Nemeth nói, cho rằng EU vốn đã buộc các doanh nghiệp phải làm khối lượng khổng lồ về thủ tục giấy tờ và báo cáo môi trường. Theo bà, chính những báo cáo này có thể biến các công ty Mỹ thành mục tiêu dễ dàng của các vụ kiện tụng môi trường.

Viện Dầu khí Mỹ (API) - tổ chức lâu nay ủng hộ chính sách năng lượng của Tổng thống Donald Trump - từng hoan nghênh quyết định miễn trừ dầu khí khỏi gói thuế quan đối ứng hồi tháng 4. Tuy nhiên, API cho rằng đã đến lúc Washington phải gây sức ép để EU nới lỏng các rào cản phi thuế quan.

Ông Aaron Padilla, Phó Chủ tịch API, cho biết Viện đã kêu gọi chính quyền Trump đưa các quy định như CSDDD và luật khí mê-tan của EU vào bàn đàm phán, nhằm giảm bớt gánh nặng cho doanh nghiệp Mỹ khi muốn thâm nhập thị trường châu Âu.

Trong khi đó, Thượng nghị sĩ Marco Rubio hôm thứ Ba cũng lên tiếng bác bỏ mục tiêu “phát thải ròng bằng 0” của Tổ chức Hàng hải Quốc tế, khẳng định Mỹ “sẽ không chấp nhận bất kỳ biện pháp nào làm tăng chi phí cho người dân, nhà cung cấp năng lượng, công ty vận tải biển, khách hàng, hay du khách”.

Phía EU thì cho biết với DCNF rằng các cuộc đàm phán với Mỹ vẫn đang diễn ra. Tuy nhiên, một quan chức nhấn mạnh mọi sửa đổi liên quan đến luật pháp EU đều nằm trong “vùng cấm không thể thương lượng”.

Chi phí năng lượng vốn là nỗi lo lớn của châu Âu, đặc biệt sau cú sốc giá năm 2022 khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine và biến khí đốt thành công cụ gây sức ép. Nhiều nước châu Âu vẫn theo đuổi lộ trình chuyển đổi sang năng lượng xanh, dù phải đối mặt với giá điện cao và lưới điện thiếu ổn định. Đáng chú ý, một số quốc gia gần đây đã xem xét lại, hoặc thậm chí đảo ngược chính sách “nói không với điện hạt nhân”, để tìm giải pháp bền vững hơn.

Ông Padilla cảnh báo: “Chúng tôi muốn gửi thông điệp đến châu Âu: Đừng dựng thêm rào cản phi thuế quan. Hành động này chỉ khiến năng lượng Mỹ trở nên đắt đỏ và khó nhập khẩu hơn. Sau cuộc chiến ở Ukraine, châu Âu cần dầu khí từ Mỹ nhiều hơn bao giờ hết. Đừng tự làm khó mình và đánh mất nguồn cung thiết yếu đó”.

Theo bà Nemeth cùng nhiều chuyên gia năng lượng khác, những rào cản phi thuế quan này thực chất đang bảo vệ lợi ích cho các công ty dầu khí châu Âu, đồng thời làm nản lòng doanh nghiệp Mỹ muốn cạnh tranh ở thị trường này.

Ông Jason Isaac, Giám đốc Viện Năng lượng Mỹ, nhận định: “Trong nhiều năm qua, EU đã tận dụng chính sách thương mại để lách đường áp đặt nghị trình khí hậu của họ lên doanh nghiệp Mỹ. Các quy định báo cáo, hay thuế carbon không phải để ‘cứu hành tinh’, mà nhằm kiểm soát thị trường và bóp nghẹt đối thủ cạnh tranh. Khi Tổng thống Trump bước vào đàm phán với EU, việc đầu tiên cần làm là yêu cầu gỡ bỏ các cơ chế này. Mỹ phải đặt lại luật chơi, thay vì để quan chức EU trừng phạt ngành năng lượng của chúng ta”.

Nh.Thạch

AFP