Pakistan lại cáo buộc Ấn Độ vi phạm Hiệp ước Nước sông Ấn
Bộ Ngoại giao Pakistan ngày 18/12 cho biết đã yêu cầu Ấn Độ cung cấp chi tiết và làm rõ việc thay đổi lượng nước đột ngột trên sông Chenab - một nhánh của hệ thống sông Ấn giữa hai nước trong những tuần vừa qua. Islamabad coi việc làm của Ấn Độ là vi phạm Hiệp ước Nước sông Ấn mà hai nước đã ký năm 1960.
Phát biểu trong buổi họp báo thường kỳ ngày 18/12, người phát ngôn bộ Ngoại giao Pakistan Tahir Hussain Andrabi cho biết yêu cầu đã được gửi cho phía Ấn Độ thông qua ủy viên phụ trách vấn đề nước sông Ấn của hai bên. Pakistan cho rằng Ấn Độ đã khơi lại “cuộc chiến nước” trong mùa đông bằng cách đột ngột xả một lượng lớn nước vào sông Chenab tại đập Head Marala gần biên giới hai nước, trước khi giảm mạnh lưu lượng nước xuống còn từ 870 - 1.000 m3/giây trong bốn ngày liên tiếp. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Pakistan cho biết những thay đổi đột ngột về lưu lượng nước sông Chenab đã được ghi nhận kể từ ngày 7/12.
Công nhân đi bộ trên một cây cầu gần dự án thủy điện 450 megawatt nằm tại đập Baglihar trên sông Chenab chảy từ Kashmir thuộc Ấn Độ sang Pakistan. Ảnh: Reuters
“Pakistan quan sát những biến động này với sự lo ngại và nghiêm túc cực độ. Chúng cho thấy việc Ấn Độ đơn phương xả nước vào sông Chenab mà không thông báo trước hoặc chia sẻ dữ liệu", ông Andrabi nói.
Pakistan cũng nhấn mạnh những hậu quả tiềm tàng của những hành động đơn phương như vậy, đặc biệt là trong mùa nông nghiệp quan trọng; và rằng bất kỳ sự thao túng nào đối với dòng chảy sông đều đe dọa trực tiếp đến cuộc sống, sinh kế, an ninh lương thực và phúc lợi kinh tế của người dân Pakistan.
Theo số liệu mà Chính phủ Pakistan công bố, Ấn Độ đã đột ngột xả nước với tốc độ 58.000 m3/giây vào đêm ngày 7 và 8/12. Sau đó, vào ngày 13/12, Ấn Độ đã giảm mạnh lượng nước xả xuống mức thấp đáng báo động là 870 m3/giây, và duy trì ở mức từ 870 - 1.000 m3/giây cho đến ngày 17/12. Dữ liệu lịch sử cho thấy lưu lượng trung bình của sông Chenab trong 10 năm qua trong giai đoạn này dao động từ mức tối đa 10.000 m3/giây đến mức tối thiểu 4.000 m3/giây. Phía Pakistan cho biết nước láng giềng đã vi phạm Hiệp ước Nước sông sông Ấn bằng cách trước tiên làm cạn hồ chứa của dự án thủy điện Baglihar và sau đó lại làm đầy lại; trái với quy định rằng các dự án thủy điện trên các con sông được phân bổ cho Pakistan không thể bị làm cạn và làm đầy lại một cách tùy tiện.
Trong phán quyết ngày 8/8 vừa qua, Tòa Trọng tài đã tuyên bố rằng việc Ấn Độ thao túng việc xả nước, thông qua việc làm cạn và tích nước các đập trên các con sông được phân bổ cho Pakistan – cấu thành hành vi vũ khí hóa nguồn nước. Trả lời báo chí, Ủy viên phụ trách vấn đề nước sông Ấn của Pakistan Syed Mehr Ali Shah, đã xác nhận thông tin này và cho biết đã gửi một lá thư chính thức cho người đồng cấp Ấn Độ, nhấn mạnh rằng Hiệp ước Nước sông Ấn vẫn có hiệu lực đầy đủ, như đã được Tòa Trọng tài khẳng định.
Hôm 23/4, Ấn Độ đã đơn phương đình chỉ Hiệp ước Nước sông Ấn giữa hai nước . Đây được coi là hành động đáp trả vụ khủng bố tại thị trấn Pahalgam, vùng lãnh thổ liên bang Jammu và Kashmir – sự kiện mà New Delhi cáo buộc Islamabad đứng đằng sau. Trước đó, Ấn Độ từng nhiều lần yêu cầu đánh giá và đàm phán lại Hiệp ước do một số điều khoản đã không còn phù hợp.
Tuy nhiên, Tòa Trọng tài sau đó đã làm rõ rằng Ấn Độ không thể đơn phương đình chỉ văn bản này và Hiệp ước vẫn có hiệu lực pháp lý ràng buộc. Ủy ban An ninh Quốc gia Pakistan, họp ngày 24/4 dưới sự chủ trì của Thủ tướng Shehbaz Sharif, đã kịch liệt bác bỏ tuyên bố của Ấn Độ về việc tạm ngừng thực hiện Hiệp ước Nước sông Ấn và tuyên bố rằng bất kỳ hành động ngăn chặn nguồn nước nào của Ấn Độ sẽ bị coi là hành động chiến tranh.
