Phải có cơ chế, chính sách ưu tiên, bố trí nguồn lực tương xứng để phát triển KT - XH vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi

Hội nghị được tổ chức trực tiếp tại trụ sở Chính phủ, trực tuyến với 34 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Các đồng chí chủ trì hội nghị.

Các đồng chí: Phạm Minh Chính, Thủ tướng Chính phủ; Đỗ Văn Chiến, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương Đảng, Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam; Nguyễn Hòa Bình, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia; Mai Văn Chính, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ; Vũ Hồng Thanh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Quốc hội, đồng chủ trì hội nghị.

Tham dự hội nghị tại điểm cầu tỉnh Lào Cai có các đồng chí: Trịnh Xuân Trường, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh; Trần Huy Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh; lãnh đạo các sở, ban, ngành, đơn vị liên quan.

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà còn là tình cảm sâu sắc, mệnh lệnh trái tim, mang ý nghĩa nhân văn cao cả đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Do đó, cần phải có trách nhiệm, cả hệ thống chính trị phải vào cuộc, phải nhìn nhận một cách nghiêm túc, thẳng thắn, những gì đã làm được cần phải phát huy; những gì chưa làm được, còn khó khăn cần phải khắc phục, phải đổi mới cách làm; hoàn thiện thể chế cho đồng bào dân tộc miền núi; ưu tiên nguồn lực nhưng phải có trọng tâm, trọng điểm, có chương trình cụ thể.

Thủ tướng nhấn mạnh, các địa phương phải căn cứ vào tình hình cụ thể, mục tiêu của địa phương mình để phân bổ nguồn lực, lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện cho tốt.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu khai mạc hội nghị.

Thủ tướng Chính phủ cho rằng, việc thực hiện chương trình còn manh mún, chia cắt, thiếu đồng bộ, gắn kết, trọng tâm, trọng điểm. Do đó, Thủ tướng yêu cầu hội nghị tập trung thảo luận, đánh giá khách quan những kết quả đạt được, những hạn chế, khó khăn; đặc biệt nêu ra bài học kinh nghiệm, đề xuất giải pháp để việc thực hiện chương trình thời gian tới hiệu quả hơn.

Theo Ban Chỉ đạo Trung ương các chương trình mục tiêu quốc gia, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi gồm 10 dự án.

Sau 5 năm thực hiện, chương trình có 6 nhóm nhiệm vụ cơ bản đạt, vượt kế hoạch đề ra, trong đó, mục tiêu về tỉ lệ giảm nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt bình quân 3,4%, vượt dự kiến chương trình là 3,2%; thu nhập bình quân của người dân đạt bình quân 43,4 triệu đồng, tăng 3,1 lần so với năm 2020; nhóm mục tiêu về giáo dục, lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện đạt bình quân 54,8, vượt mục tiêu chương trình là 50%; bảo tồn và phát triển các giá trị, bản sắc văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc; tăng cường công tác y tế để đồng bào được tiếp cận các dịch vụ chăm sóc sức khỏe hiện đại, tiếp tục khống chế, tiến tới loại bỏ dịch bệnh…

Đồng chí Trần Huy Tuấn - Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai phát biểu tại Hội nghị.

Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Trần Huy Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Lào Cai nhấn mạnh: Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Lào Cai đã tập trung nguồn lực và quyết tâm chính trị cao để triển khai đồng bộ các chương trình mục tiêu quốc gia. Đây là những chủ trương lớn, có ý nghĩa chiến lược của Đảng và Nhà nước, tác động trực tiếp và sâu sắc đến đời sống của Nhân dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Qua 5 năm thực hiện, tỉnh Lào Cai cơ bản đạt được các mục tiêu giai đoạn đạt và vượt kế hoạch Trung ương giao, như: giảm tỷ lệ hộ nghèo dân tộc thiểu số bình quân 6,35%/năm, vượt mục tiêu Trung ương; thu nhập bình quân đầu người vùng dân tộc thiểu số tăng trên 2 lần so với đầu kỳ, thu nhập bình quân vùng đồng bào dân tộc thiểu số đạt trên 33 triệu đồng/người/năm; hạ tầng thiết yếu được cải thiện, 100% xã có đường ô tô đến trung tâm; 99% số hộ được sử dụng điện; 93% số hộ có nước sinh hoạt hợp vệ sinh… Đặc biệt, tỉnh Lào Cai đã hoàn thành mục tiêu xóa nhà tạm, nhà dột nát, nhà ở cho người có công trước 6 tháng, với 14.438 nhà.

Mặc dù còn rất nhiều khó khăn nhưng tỉnh Lào Cai luôn ưu tiên cân đối, bố trí nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã bố trí lồng ghép, đối ứng trên 951 tỷ đồng để triển khai thực hiện các chương trình, vượt mức quy định của trung ương; huy động cộng đồng dân cư và tín dụng trên 394 tỷ đồng.

Chủ tịch UBND tỉnh Trần Huy Tuấn cũng chia sẻ kinh nghiệm trong công tác giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; kinh nghiệm tổ chức thực hiện đổi mới hoạt động, củng cố phát triển các trường phổ thông dân tộc nội trú, trường phổ thông dân tộc bán trú, trường phổ thông có học sinh ở bán trú trên địa bàn tỉnh Lào Cai thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, giai đoạn I (2021 - 2025) và đề xuất nội dung, giải pháp thực hiện trong giai đoạn 2026 - 2030.

Đồng thời đồng chí đề nghị Chính phủ xem xét trình Quốc hội ban hành nghị quyết cho phép các tỉnh được điều chỉnh giữa các dự án, tiểu dự án, nội dung kế hoạch vốn chuyển nguồn sang năm 2025 để sử dụng hiệu quả nguồn vốn, theo các nguyên tắc tại Nghị quyết số 111/2024/QH15 của Quốc hội (hiện nay, Nghị quyết số 174/NQ-QH15 mới chỉ cho phép chuyển nguồn năm trước sang năm 2025, chưa cho phép các tỉnh được điều chỉnh).

Chính phủ sớm phê duyệt chương trình giai đoạn 2026 - 2030; đồng thời chỉ đạo, ban hành các nghị định, thông tư, văn bản triển khai hướng dẫn đồng bộ để các địa phương chủ động triển khai ngay từ đầu nhiệm kỳ. Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xây dựng nguyên tắc phân bổ kinh phí gắn với giao mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể để địa phương chủ động triển khai thực hiện.

Đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nghiên cứu, xem xét hỗ trợ tăng nguồn lực đầu tư cơ sở hạ tầng cho tỉnh Lào Cai, tối thiểu gấp 1,5 lần so với tổng nguồn lực giai đoạn 2021 - 2025. Điều này nhằm tiếp tục hoàn thiện và nâng cao chất lượng kết cấu hạ tầng, bảo đảm tính đồng bộ, hiện đại, kết nối liên vùng, liên xã, đặc biệt tại khu vực biên giới...

Các đại biểu tham dự Hội nghị tại điểm cầu tỉnh Lào Cai.

Phát biểu kết luận hội nghị, thay mặt Tổng Bí thư Tô Lâm, lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ, Thủ tướng Phạm Minh Chính biểu dương những đóng góp, ghi nhận những kết quả đã đạt được trong giai đoạn I của cả hệ thống chính trị, các cấp, ngành, địa phương.

Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng chỉ rõ, vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần thẳng thắn nhìn nhận: chương trình còn manh mún, chia cắt, thiếu trọng tâm, trọng điểm; phân cấp, phân quyền chưa triệt để; thủ tục hành chính còn rườm rà làm chi phí tuân thủ tăng; tính tự lực, tự cường của một bộ phận đồng bào chưa cao, nguy cơ tái nghèo cao; lãnh đạo, chỉ đạo, nhất là của người đứng đầu một số địa phương, đơn vị, cơ quan chưa thực sự tập trung, gương mẫu.

Thủ tướng nhấn mạnh một số bài học kinh nghiệm quan trọng: quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động quyết liệt, đầu tư có trọng tâm trọng điểm, làm việc nào dứt việc đó, ra việc đó; sự vào cuộc, phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương trong hệ thống chính trị phải đồng bộ, chặt chẽ, nhất quán, hiệu quả, nhất là người đứng đầu; tổ chức thực hiện phải luôn bám sát thực tiễn, luôn luôn đổi mới tư duy, cách tiếp cận và hành động phải quyết liệt; tạo xu thế, phong trào của đồng bào trong quyết tâm xóa đói, giảm nghèo, vươn lên làm giàu từ bàn tay, khối óc, mảnh đất, khung trời, cửa biển của mình.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu kết luận hội nghị.

Đồng thời, Thủ tướng nêu rõ 10 nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thời gian tới, cụ thể: Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức, xác định đầu tư cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi là đầu tư cho phát triển, không những là trách nhiệm, nghĩa vụ mà phải làm bằng cả tình cảm, trái tim, tình dân tộc, nghĩa đồng bào, sự chia sẻ, tính nhân văn cao cả, quyết tâm cao nhất, "nghĩ thật, nói thật, làm thật, hiệu quả thật, Nhân dân được thụ hưởng thật".

Thứ hai, tiếp tục hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách, cụ thể hóa chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tổ chức thực hiện đồng bộ của cả hệ thống chính trị, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội. Duy trì độc lập chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, bảo đảm bình đẳng nhưng đặc biệt chú ý các dân tộc dễ bị tổn thương.

Thứ ba, cân đối, bố trí nguồn lực ưu tiên cho chương trình trong 5 năm tới, dự kiến tăng khoảng 10 - 15% ngân sách (khoảng 150.000 - 160.000 tỷ đồng, so với 137.000 tỷ đồng của nhiệm kỳ này); huy động nguồn lực Trung ương, địa phương và các nguồn lực hợp pháp khác; Trung ương bố trí nguồn lực và tăng cường kiểm tra, giám sát, giao địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm. Thủ tướng nêu rõ, nguồn lực sẽ tập trung cho một số nhiệm vụ: tạo việc làm, sinh kế cho người dân; bảo đảm tiếp cận bình đẳng y tế, văn hóa, giáo dục, nhất là y tế cơ sở, y tế dự phòng, kiên cố hóa trường học, trong đó có trường học cho 248 xã biên giới; phát triển hạ tầng giao thông, viễn thông, điện, nước, bảo đảm tính bền vững trong phát triển. Chú ý nguồn lực về con người, bố trí bác sĩ, giáo viên.

Thứ tư, có cơ chế, chính sách phát triển, tăng cường liên kết giữa các dân tộc thiểu số và giữa các dân tộc thiểu số với cộng đồng người Kinh; hình thành, liên kết các hợp tác xã, các doanh nghiệp, phát triển hộ kinh doanh thành doanh nghiệp, phát triển doanh nghiệp nhỏ thành doanh nghiệp lớn; chú trọng phát triển, ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Thứ năm, xây dựng, đầu tư các dự án ứng phó biến đổi khí hậu, phòng chống thiên tai, giao Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì; xây dựng chương trình an sinh xã hội thiết thực, cụ thể, bám sát tình hình thực tế.

Thứ sáu, gắn kết giữa phát triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh, xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân, thế trận an ninh nhân dân, thế trận lòng dân vững chắc; phát huy uy tín, vai trò tiên phong của già làng, trưởng bản, chức sắc tôn giáo, người có uy tín.

Thứ bảy, có chính sách ưu tiên, đầu tư thực hiện các nghị quyết của Bộ Chính trị, như: nghị quyết về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; phát triển kinh tế tư nhân; xây dựng và thực thi pháp luật; hội nhập quốc tế…

Thứ tám, giữ gìn, bảo tồn và phát huy nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc, tiếng nói, chữ viết của các dân tộc, góp phần phát triển công nghiệp văn hóa, công nghiệp giải trí, biến văn hóa thành nguồn lực, di sản thành tài sản để đồng bào được hưởng thụ văn hóa nhiều hơn.

Thứ chín, xây dựng gói tín dụng ưu tiên cho việc xóa đói giảm nghèo bền vững và làm giàu, có chính sách tài khóa ưu tiên về tiếp cận đất đai, thuế, phí, lệ phí…

Thứ mười, thiết kế công cụ đo lường để giám sát việc thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ ngành và các địa phương.

Ngoài ra, Thủ tướng nhấn mạnh, với đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi còn nhiều khó khăn thì phải có cơ chế, chính sách ưu tiên, hoàn thiện thể chế, bố trí nguồn lực tương xứng; tư tưởng phải thông, quyết tâm phải cao, nỗ lực phải lớn, hành động phải quyết liệt, bám sát thực tiễn, đổi mới tư duy, có cách tiếp cận phù hợp, linh hoạt, hiệu quả.

Thủ tướng tin tưởng giai đoạn 2 của chương trình sẽ được làm tốt hơn, đạt mục tiêu là đời sống vật chất, tinh thần của đồng bào vùng dân tộc thiểu số và miền núi sẽ năm sau tốt hơn năm trước, nhiệm kỳ sau cao hơn nhiệm kỳ trước, không để ai bị bỏ lại phía sau trong quá trình phát triển nhanh, bền vững, bao trùm, toàn diện của đất nước.

Nhân dịp này, 14 tập thể được nhận Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ vì đã có thành tích xuất sắc trong thực hiện Chương trình 1719, giai đoạn 2021 - 2025, trong đó, tỉnh Lào Cai có 2 tập thể được nhận Bằng khen là xã Tả Van và thôn Thác Tiên, xã Mỏ Vàng.

Hồng Duyên - Nông Tiến Nguyên