Pháp cân nhắc chấm dứt tuần học bốn ngày
Pháp đang xem xét khả năng chuyển từ tuần học bốn ngày sang tuần học năm ngày - một đề xuất phản ánh sự điều chỉnh ưu tiên trong chính sách giáo dục giữa yêu cầu học tập, nhịp sinh học của trẻ em và đời sống gia đình hiện đại.
Pháp lần đầu thử nghiệm tuần học bốn ngày từ thập niên 1980, sau khi các nhà nghiên cứu về nhịp sinh học cho rằng trẻ em cần một khoảng nghỉ giữa tuần.
Sau nhiều năm duy trì mô hình tuần học bốn ngày, cuộc tranh luận về cấu trúc ngày và tuần học tại Pháp lại được khơi dậy khi Hội nghị công dân lần thứ ba vừa công bố báo cáo tổng kết sau sáu tháng làm việc.
Hội nghị gồm 133 công dân được lựa chọn ngẫu nhiên, tham vấn hơn 80 chuyên gia, nhà giáo dục và chính học sinh, nhằm tìm kiếm giải pháp tổ chức thời gian học đường hiệu quả hơn cho việc học tập, phát triển toàn diện và sức khỏe của trẻ.
Phiên họp thứ bảy của Hội nghị Công dân về Thời gian dành cho Trẻ em, tại Paris, Pháp, ngày 21/11/2025. Ảnh: Le Monde
Tranh luận kéo dài hơn hai thập kỷ
Vấn đề tổ chức ngày học không phải câu chuyện mới tại Pháp. Trong hơn 25 năm qua, chủ đề này liên tục được đưa ra bàn thảo, kèm theo nhiều đợt cải cách, điều chỉnh rồi đảo ngược chính sách.
Pháp triển khai tuần học 4 ngày như thế nào?
Bắt đầu từ thập niên 1980: Pháp thử nghiệm tuần học 4 ngày ở bậc tiểu học sau khi các nghiên cứu về nhịp sinh học cho rằng trẻ em cần một ngày nghỉ giữa tuần để hồi phục.
Cách tổ chức: Học sinh đi học 4 ngày/tuần (thường nghỉ thứ Tư), nhưng tổng số giờ học trong năm không giảm, mà được dồn vào các ngày còn lại, khiến ngày học kéo dài từ sáng đến khoảng 16h30 - 17h.
Cải cách năm 2013: Chính phủ yêu cầu các trường quay lại mô hình 4,5 ngày/tuần, học thêm sáng thứ Tư, nhằm rút ngắn ngày học và phân bổ thời gian đều hơn. Các trường phải tổ chức thêm hoạt động ngoại khóa như thể thao, nghệ thuật, âm nhạc.
Từ năm 2017: Nhà nước cho phép địa phương tự lựa chọn giữa tuần học 4 ngày hoặc 4,5 ngày. Do khó khăn về kinh phí và tổ chức hoạt động ngoại khóa, khoảng 90% địa phương quay lại tuần học 4 ngày.
Theo các nhà hoạch định chính sách, mô hình tuần học bốn ngày hiện nay có ưu điểm là phù hợp với thời gian làm việc của phụ huynh, giúp cha mẹ dễ dàng đưa đón con và sắp xếp công việc gia đình. Tuy nhiên, ngày học kéo dài khiến trẻ em có ít thời gian vui chơi, nghỉ ngơi hoặc phát triển năng khiếu cá nhân.
Đề xuất tuần học năm ngày và điều chỉnh giờ học
Báo cáo của Hội nghị công dân đưa ra 20 đề xuất, trong đó đáng chú ý là phương án áp dụng tuần học năm ngày, đồng thời rút ngắn thời lượng mỗi ngày học. Hội đồng cũng đề xuất bắt đầu giờ học đối với học sinh trung học cơ sở và trung học phổ thông vào 9 giờ sáng, nhằm phù hợp hơn với nhu cầu sinh lý của thanh thiếu niên, và kết thúc ngày học vào khoảng 15 giờ 30.
Bên cạnh đó, báo cáo kiến nghị tổ chức không gian riêng cho hoạt động ngoại khóa và làm bài tập về nhà đối với những gia đình không thể đón con sớm, nhằm bảo đảm trẻ vẫn có môi trường sinh hoạt lành mạnh sau giờ học.
Phiên họp làm việc thứ bảy của Hội nghị Công dân về Thời gian dành cho Trẻ em, tại Hội đồng Kinh tế, Xã hội và Môi trường Pháp ở Paris, ngày 21/11/2025. Ảnh: Le Monde
Những đề xuất này gợi nhớ tới các cuộc tranh luận từng diễn ra tại Mỹ từ thập niên 1990, khi giới lập pháp và giới chuyên môn đặt câu hỏi về việc học sinh trung học phải bắt đầu ngày học quá sớm, trong khi trẻ nhỏ lại vào lớp muộn hơn.
Kết quả học tập và bất bình đẳng xã hội
Một trong những động lực thúc đẩy Pháp xem xét cải tổ là kết quả học tập chưa tương xứng với thời lượng học tập. Theo đánh giá của Chương trình đánh giá học sinh quốc tế (PISA) năm 2022, dù học sinh Pháp dành nhiều thời gian ở trường hơn mức trung bình của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), quốc gia này chỉ xếp thứ 26 trong số 81 nước được khảo sát, đứng sau các nước láng giềng như Đức, Bỉ và Thụy Sĩ.
Ngoài ra, hệ thống trường công của Pháp bị cho là chưa cung cấp đủ các hoạt động ngoại khóa có tổ chức, như ban nhạc, sân khấu hay các đội thể thao... Điều này buộc nhiều gia đình phải chi trả cho các lớp học tư nhân, góp phần làm gia tăng bất bình đẳng xã hội. Theo nghiên cứu của OECD, Pháp nằm trong nhóm các quốc gia mà hệ thống giáo dục công chưa thực sự thu hẹp khoảng cách xã hội.
Kết quả học tập của học sinh Pháp được cho là chưa tương xứng với thời lượng học tập.
Một số ý kiến cho rằng lịch nghỉ học dài, với hai tuần nghỉ sau mỗi tám tuần học và kỳ nghỉ hè kéo dài hai tháng, là nguyên nhân khiến việc học bị gián đoạn. Giáo viên thường than phiền phải “bắt đầu lại từ đầu” sau mỗi kỳ nghỉ, trong khi nhiều phụ huynh đi làm gặp khó khăn trong việc sắp xếp trông con.
Tuy nhiên, Hội nghị công dân không đề xuất cắt giảm đáng kể thời lượng nghỉ học. Thay vào đó, hội đồng kiến nghị thiết lập một kỳ nghỉ chung kéo dài một tuần trên toàn quốc. Cách tiếp cận này nhằm dung hòa lợi ích của ngành du lịch, nhu cầu gia đình và sự ổn định của năm học.
Chờ quyết định chính trị
Sau khi báo cáo được trình bày, Tổng thống Emmanuel Macron và Thủ tướng Sébastien Lecornu sẽ xem xét trước khi đưa ra thảo luận trong nội các và Quốc hội Pháp. Nếu được thông qua, những thay đổi đầu tiên có thể được triển khai ngay từ năm học tới.
Cuộc tranh luận về tuần học tại Pháp cho thấy giáo dục không chỉ là vấn đề chương trình hay thời lượng, mà còn liên quan chặt chẽ tới sức khỏe trẻ em, bình đẳng xã hội và cách tổ chức đời sống gia đình. Việc Pháp cân nhắc điều chỉnh mô hình tuần học phản ánh nỗ lực tìm kiếm một sự cân bằng mới, nơi học sinh có điều kiện học tập hiệu quả hơn, đồng thời có thêm thời gian để nghỉ ngơi, phát triển và trưởng thành toàn diện.
