Phát hiện đồng tiền vàng 2.270 năm tuổi khắc chân dung Nữ hoàng Ai Cập cổ đại ở Jerusalem

Các nhà khảo cổ học cho biết đồng tiền vàng này có thể được đúc vào khoảng năm 241 đến 246 trước Công nguyên tại Alexandria, Ai Cập. (Nguồn ảnh: Eliyahu Yanai, Thành phố David)

Theo Cơ quan Cổ vật Israel (IAA), đồng tiền có thể được đúc tại Alexandria vào khoảng năm 246–241 trước Công nguyên, trùng với thời kỳ diễn ra Chiến tranh Syria lần thứ ba giữa Vương quốc Ptolemaic và Đế chế Seleucid. Nhiều khả năng đây từng là một phần trong số tiền thưởng trao cho binh sĩ trở về từ chiến trận.

"Đây là một đồng xu tuyệt đẹp", Robert Kool – Trưởng bộ phận tiền tệ học của IAA – nhận xét. "Trong suốt 100 năm qua, chúng tôi chỉ phát hiện 17 đồng xu loại này, và đây là lần đầu tiên tìm thấy bên ngoài Ai Cập trong một cuộc khai quật chính thức".

Đồng xu được phát hiện tại Thành David, khu di tích khảo cổ ở Đông Jerusalem, nơi từng là trung tâm định cư cổ xưa. Người trực tiếp tìm thấy báu vật là Rivka Langler, thành viên nhóm khai quật tại bãi đậu xe Givati. "Tôi đang sàng đất thì bất ngờ thấy một vật sáng bóng. Lúc đầu tôi không tin nổi mắt mình, nhưng chỉ vài giây sau tôi đã vô cùng phấn khích chạy báo tin cho cả nhóm", cô kể lại.

Các nhà nghiên cứu cho rằng đồng tiền vàng thu nhỏ này có thể được trao cho một người lính trở về từ Chiến tranh Syria lần thứ ba.(Nguồn ảnh: Eliyahu Yanai, Thành phố David)

Một mặt đồng xu khắc chân dung Nữ hoàng Berenice II đội vương miện, choàng khăn và đeo vòng cổ. Mặt còn lại khắc sừng dê cùng hai ngôi sao, kèm dòng chữ "Basileisses" có nghĩa là "của Nữ hoàng".

Berenice II là vợ của Ptolemy III – người trị vì Ai Cập từ năm 246 đến 221 trước Công nguyên. Dòng chữ trên đồng xu cho thấy bà không chỉ là hoàng hậu mà còn có thể là nhà cai trị thực sự. Trước khi kết hôn, bà từng là nữ vương vùng Kirinyaka (nay thuộc Libya). Khi Ptolemy III đem quân xâm lược Syria, bà đã nắm quyền nhiếp chính tại Ai Cập.

Trong triều đại Ptolemaic, một số nữ hoàng từng xuất hiện trên tiền xu, nổi bật nhất là Cleopatra VII. Tuy vậy, đồng tiền mang hình Berenice II vẫn là một trong những cổ vật hiếm hoi và cổ xưa nhất minh chứng quyền lực chính trị to lớn của bà.

Các nhà khảo cổ cho rằng sự hiện diện của đồng xu tại Jerusalem phản ánh vị thế đang hồi sinh của thành phố sau khi bị vua Babylon Nebuchadnezzar II tàn phá vào năm 586–587 trước Công nguyên. "Trước đây, học giới tin rằng sau cuộc bao vây, Jerusalem chỉ là một thị trấn nghèo nàn", Yiftah Shalev – nhà khảo cổ thuộc IAA – cho biết. "Nhưng phát hiện này chứng minh thành phố đã phục hồi mạnh mẽ dưới thời Ba Tư và đặc biệt là khi nằm trong sự cai trị của Ptolemaic".

Giáo sư Yuval Gadot, Đại học Tel Aviv, đồng giám đốc khai quật, nhận định: "Đồng tiền vàng tìm thấy ở đây cho thấy Jerusalem khi đó không hề suy tàn, mà là một thành phố quan trọng, gắn kết chặt chẽ với các trung tâm chính trị, kinh tế và văn hóa lớn của thời kỳ cổ đại".

Bảo Ngọc (Theo Live Science)