Phát hiện nguyên nhân tàn phá đội quân của Napoleon
Vào giai đoạn cuối triều đại, Hoàng đế Pháp Napoleon Bonaparte dẫn đội quân hơn nửa triệu người đánh nước Nga năm 1812. Sáu tháng sau, khi quân đội của ông buộc phải rút lui, chỉ còn vài chục nghìn binh lính có thể quay về Pháp.
Bức chân dung Hoàng đế Pháp Napoleon Bonaparte từ năm 1812
Trong chiến dịch quân sự phải trả giá đắt nhất lịch sử, hàng trăm nghìn binh lính thiệt mạng do giao tranh, đói khát, giá rét và dịch sốt phát ban (typhus) bùng phát trong hàng ngũ.
Giờ đây, các nhà khoa học phát hiện ra rằng ADN từ hài cốt binh lính cho thấy có thể nhiều loại bệnh truyền nhiễm khác nhau đã tàn phá đội quân của Napoleon, trong đó có 2 loại vi khuẩn chưa từng được phát hiện trước đây. Nghiên cứu vừa được công bố trên tạp chí Current Biology.
“Trước đây, người ta cho rằng chỉ có một căn bệnh truyền nhiễm duy nhất - sốt phát ban - đã hủy diệt đội quân của Napoleon. Nhưng kết quả lần này cho thấy có thể nhiều bệnh truyền nhiễm khác khiến binh lính bỏ mạng”, TS Rémi Barbieri, tác giả chính của nghiên cứu, cho biết.
Nhóm nghiên cứu phát hiện 2 mầm bệnh - Salmonella enterica (gây bệnh thương hàn nhẹ) và Borrelia recurrentis (gây sốt hồi quy), sau khi phân tích răng của các binh lính trong một ngôi mộ tập thể được khai quật năm 2001 tại Vilnius, Lithuania.
Theo các nhà khoa học, phát hiện này không chỉ giúp làm sáng tỏ một sự kiện lịch sử lớn, mà còn cho thấy sức mạnh của công nghệ hiện đại trong việc tái dựng bối cảnh dịch bệnh trong quá khứ.
Vi khuẩn Rickettsia prowazekii - tác nhân gây bệnh sốt phát ban (typhus), được phát hiện trong răng binh lính của Napoleon trong nghiên cứu năm 2006, nhưng khi đó công nghệ còn hạn chế. Để kiểm tra xem liệu typhus có phải nguyên nhân duy nhất, nhóm của TS Barbieri sử dụng công nghệ giải trình tự ADN thế hệ mới, có thể phân tích hàng triệu đoạn ADN cùng lúc, kể cả những mẫu đã phân hủy nặng sau hơn 200 năm.
Nhà nghiên cứu ADN cổ đại Cecil Lewis đánh giá kết quả này không quá bất ngờ, nhưng là “đóng góp ý nghĩa cho việc hiểu rõ hơn về nguyên nhân sụp đổ của đội quân Napoleon”.
Khi Napoleon và quân đội tiến vào Mátxcơva, họ không gặp phải sự phản kháng nào, khi thành phố bị bỏ trống, mùa màng bị thiêu hủy, và nguồn cung cấp thực phẩm, quần áo đều không còn. Khi mùa đông khắc nghiệt ập đến, quân Pháp buộc phải rút lui, chịu đựng đói rét và dịch bệnh lan rộng.
Napoleon sống sót sau cuộc rút quân, nhưng đội quân tàn tạ góp phần khiến ông mất quyền lực chỉ vài năm sau đó.
Bệnh thương hàn nhẹ và sốt hồi quy vẫn tồn tại đến ngày nay, nhưng hiếm gặp và ít gây chết người hơn nhiều.
