Phát triển công nghệ chiến lược để giải quyết 'bài toán lớn' của đất nước

Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh, chỉ với những hành động cụ thể, khoa học và quyết liệt nhằm giải quyết được "những bài toán lớn" của đất nước, chúng ta mới có thể đưa Việt Nam bước vào kỷ nguyên tăng trưởng dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - Ảnh: VGP/Thu Sa

Làm việc hết sức khẩn trương, hiệu quả, Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng đã nghe các đại biểu trình bày nhiều ý kiến thẳng thắn, tâm huyết, vừa bám sát thực tiễn phát triển của Việt Nam, vừa cập nhật xu hướng công nghệ, đổi mới sáng tạo trên thế giới.

Nhiều ý kiến thiết thực, đã được cụ thể hóa trong các chủ trương, chính sách hiện nay; đồng thời, cũng có nhiều ý kiến mới, độc đáo, có giá trị tham khảo quan trọng, cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung để hoàn thiện hơn nữa chiến lược phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và các lĩnh vực công nghệ chiến lược của Việt Nam trong thời gian tới.

Thay mặt lãnh đạo Chính phủ, Phó Thủ tướng hoan nghênh và đánh giá cao các mạng lưới đổi mới sáng tạo, các chuyên gia và doanh nghiệp đã đưa ra nhiều sáng kiến tốt, có khả năng triển khai ngay, thể hiện tinh thần chủ động, đổi mới sáng tạo và sẵn sàng đồng hành cùng Chính phủ và đất nước để đưa các định hướng chiến lược vào thực tiễn.

Hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ, kịp thời

Phó Thủ tướng cho biết, dưới sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, mà trực tiếp là Tổng Bí thư Tô Lâm, công tác hoàn thiện thể chế đã được triển khai nổi bật, nhanh chóng, quyết liệt.

"Chưa bao giờ Bộ KH&CN xây dựng được nhiều luật, nghị quyết, đề án… như năm vừa qua. Bộ đã triển khai xây dựng cùng lúc 10 luật với rất nhiều văn bản đi kèm. Đây là một khối lượng công việc rất lớn, thời gian triển khai ngắn, chất lượng phải đảm bảo tốt nhất, theo kịp với trình độ quốc tế", Phó Thủ tướng chia sẻ.

Nghị quyết số 57 đã xác định rất rõ yêu cầu phát triển mạnh mẽ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, coi đây là động lực trọng tâm cho tăng trưởng nhanh và bền vững, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược. Tiếp đó, Quyết định số 1131 của Thủ tướng Chính phủ đã cụ thể hóa các mục tiêu, nhiệm vụ và giải pháp phát triển những công nghệ tiên phong, đặt nền móng cho việc hình thành hệ sinh thái công nghệ chiến lược quốc gia.

Cùng với đó, hệ thống luật sửa đổi, bổ sung và ban hành mới trong năm 2025, như Luật Khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, Luật Công nghệ cao, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Trí tuệ nhân tạo, và một số luật liên quan đến dữ liệu, an ninh mạng, năng lượng mới… đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ, đồng bộ, kịp thời nhằm thúc đẩy nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và thương mại hóa các công nghệ chiến lược.

Bên cạnh đó, dưới sự chỉ đạo của Trung ương, Chính phủ bố trí nguồn lực rất lớn cho KHCN và đổi mới sáng tạo (3-5% GDP).

Phó Thủ tướng khẳng định, nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới là thực hiện hiệu quả, thực chất các chủ trương, chính sách đã được ban hành, nhằm phát triển đồng bộ và bền vững hệ sinh thái đổi mới sáng tạo các ngành công nghệ chiến lược - Ảnh: VGP/Thu Sa

Vì vậy, Phó Thủ tướng khẳng định, nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới là thực hiện hiệu quả, thực chất các chủ trương, chính sách đã được ban hành, nhằm phát triển đồng bộ và bền vững hệ sinh thái đổi mới sáng tạo các ngành công nghệ chiến lược. Đây không chỉ là nhiệm vụ của Chính phủ và các cơ quan quản lý nhà nước, mà còn là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của các mạng lưới đổi mới sáng tạo, chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp.

Đồng thời, Phó Thủ tướng nhấn mạnh, bối cảnh, tình hình và yêu cầu phát triển các ngành công nghệ chiến lược, các đại biểu đều thống nhất rằng, các lĩnh vực công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, an ninh mạng, lượng tử, robot, tự động hóa, hàng không vũ trụ, thiết bị bay không người lái, vật liệu tiên tiến và công nghệ y sinh… là những công nghệ chủ chốt quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số, phát triển kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn. Đây không chỉ là cơ hội phát triển, mà còn là điều kiện sống còn để Việt Nam bứt phá, tham gia sâu vào chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu.

Để phát triển được các ngành này, Phó Thủ tướng cho rằng nước ta phải có chiến lược tổng thể làm chủ công nghệ lõi; phát triển nhân lực chất lượng cao; xây dựng hạ tầng công nghệ, hệ thống phòng thí nghiệm dùng chung; thúc đẩy đổi mới sáng tạo và hình thành hệ sinh thái toàn diện cho các ngành công nghệ, trong đó vai trò dẫn dắt của Nhà nước là quyết định sự thành công và gắn kết 3 nhà (Nhà nước, doanh nghiệp, viện trường).

Thẳng thắn chỉ ra một số thách thức lớn, Phó Thủ tướng phân tích về vai trò các ngành công nghệ chiến lược ở một số cấp, ngành còn chưa đầy đủ; thiếu hụt nhân lực chất lượng cao; nhu cầu vốn rất lớn cho R&D, hạ tầng số, phòng thí nghiệm và sản xuất thử nghiệm; thiếu các không gian vật lý và chính sách thử nghiệm công nghệ mới; còn tồn tại khoảng cách về tiêu chuẩn, sở hữu trí tuệ, an ninh mạng và yêu cầu về chuỗi cung ứng toàn cầu.

Yêu cầu tất yếu, nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, bền vững

Nhằm thực hiện hiệu quả các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong việc thúc đẩy các ngành công nghệ chiến lược, Phó Thủ tướng đề nghị các bên liên quan tập trung vào một số vấn đề.

Trước hết, Bộ Tài chính tổng hợp và đề xuất các cơ chế đột phá nhằm tạo thuận lợi cho việc huy động và phân bổ nguồn lực phục vụ phát triển các ngành công nghệ chiến lược.

Ưu tiên phát triển NIC là hạt nhân của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và công nghệ chiến lược, với mạng lưới đổi mới sáng tạo có nhiều chuyên gia giỏi, nhiệt huyết để giải quyết các "bài toán lớn" của đất nước. Tập trung hình thành các trung tâm ươm tạo doanh nghiệp, phát triển nhân tài tại NIC cho một số ngành để thu hút các "đại bàng" công nghệ lớn trên thế giới về Việt Nam đặt trung tâm R&D, như: Bán dẫn, AI, lượng tử, thiết bị bay không người lái (UAV), an ninh mạng, robot và tự động hóa…

Ngoài ra, nghiên cứu cơ chế tài chính đặc thù cho R&D công nghệ chiến lược, chấp nhận rủi ro trong nghiên cứu khoa học; đầu tư các phòng thí nghiệm dùng chung, máy móc, thiết bị nghiên cứu, giảng dạy, đào tạo… để hỗ trợ các trường, viện nghiên cứu.

Phó Thủ tướng tin tưởng: Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia các ngành công nghệ chiến lược sẽ tiếp tục lớn mạnh, trở thành cầu nối quan trọng đưa Việt Nam bước vào thời kỳ phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo - Ảnh: VGP/Thu Sa

Thứ hai, Bộ KH&CN tiếp thu đầy đủ, tối đa các ý kiến hợp lý, có giá trị của chuyên gia, nhà khoa học; nghiên cứu bổ sung một số ngành công nghệ trong nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược;ưu tiên đặt hàng các nhiệm vụ KHCN, đổi mới sáng tạo cấp quốc gia cho các nhóm nghiên cứu; nghiên cứu, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đối với các công nghệ mới; triển khai cơ chế hỗ trợ sở hữu trí tuệ, thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm công nghệ chiến lược; thí điểm chương trình khởi nghiệp công nghệ trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược.

Đối với Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia, Phó Thủ tướng đề nghị bám sát chủ trương của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là Nghị quyết 57, 11 ngành công nghệ chiến lược và giải quyết những "bài toán lớn" của đất nước hiện nay.

Bên cạnh đó, chủ động nghiên cứu, đề xuất chương trình hợp tác quốc tế, kết nối chuyên gia Việt Nam trong và ngoài nước vào các dự án ngắn và dự án chiến lược; tích cực tham gia phản biện chính sách, xây dựng chiến lược, chính sách, chuyển giao tri thức, đào tạo chuyên gia và cố vấn công nghệ; huy động nguồn lực quốc tế, hình thành các trung tâm R&D, hỗ trợ đào tạo, triển khai các sản phẩm…

Xây dựng và phát triển các ngành công nghệ chiến lược là yêu cầu tất yếu, nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, nâng cao năng lực cạnh tranh để giúp Việt Nam phát triển đột phá, nhanh, bền vững. Đây cũng là con đường ngắn nhất để Việt Nam bắt kịp, tiến cùng và vượt lên để bứt phá trở thành quốc gia phát triển, thịnh vượng và tự cường.

Theo Phó Thủ tướng, nhiệm vụ này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị; sự chung tay của người dân và cộng đồng doanh nghiệp; sự dấn thân của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học; cùng sự đồng hành của bạn bè quốc tế.

"Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia các ngành công nghệ chiến lược sẽ tiếp tục lớn mạnh, trở thành cầu nối quan trọng đưa Việt Nam bước vào thời kỳ phát triển dựa trên tri thức, công nghệ và đổi mới sáng tạo", Phó Thủ tướng tin tưởng.

Thu Sa