Phát triển nguồn lợi thủy sản theo hướng bền vững: Đồng bộ nhiều giải pháp

Chi cục Chăn nuôi, Thủy sản và Thú y Hà Nội phối hợp với các địa phương, đơn vị tổ chức thả cá tại suối Yến, xã Hương Sơn ngày 6-9-2025. Ảnh: Minh Long

Tăng cường tái tạo nguồn lợi thủy sản

Hiện nay, trên địa bàn thành phố Hà Nội có hơn 30.000ha mặt nước nuôi trồng thủy sản, cùng hệ thống các sông lớn như sông Hồng, sông Đà, sông Đuống, sông Tích, sông Bùi... Đây là nguồn tài nguyên quý giá, không chỉ phục vụ phát triển thủy sản mà còn gắn liền với văn hóa và tiềm năng du lịch.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, tình trạng khai thác thủy sản bừa bãi, kết hợp với ô nhiễm nguồn nước và môi trường sống bị thu hẹp đã khiến nhiều loài cá suy giảm nghiêm trọng. Một số loài quý hiếm như chày đất, bống, chiên... đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng; trong khi đó, nhiều loài từng phổ biến như rô đồng, cá trê... cũng ngày càng suy giảm về số lượng. Sản lượng khai thác thủy sản tự nhiên trên địa bàn thành phố liên tục giảm qua các năm: Năm 2022 đạt khoảng 1.700 tấn, năm 2023 giảm còn 1.685 tấn, và đến năm 2024 chỉ còn 1.675 tấn...

Về công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường cho biết: Trong giai đoạn 2024 - 2025, Sở sẽ tham mưu UBND thành phố Hà Nội xây dựng và triển khai kế hoạch trọng tâm trong lĩnh vực này. Nội dung chủ đạo của kế hoạch là đẩy mạnh tuyên truyền về bảo vệ, tái tạo nguồn lợi thủy sản và gìn giữ môi trường nước; nghiêm cấm hành vi xả thải trực tiếp chất thải, nước thải, hóa chất độc hại xuống sông, hồ và các vùng nước tự nhiên. Chính quyền các địa phương được yêu cầu tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi khai thác tận diệt như sử dụng xung điện, kích điện và ngư cụ trái phép. Đồng thời, các địa phương sẽ thành lập và vận hành các tổ chức cộng đồng để thực hiện cơ chế đồng quản lý trong công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Sở cũng sẽ phối hợp tổ chức các đợt thả cá giống ra hệ thống sông, suối - đặc biệt tại các hồ lớn như Suối Hai, Đồng Mô, Xuân Khanh và vùng nước sông Hồng - nhằm tái tạo và phát triển nguồn lợi thủy sản tự nhiên, nhất là các loài thủy sản quý hiếm đang có nguy cơ tuyệt chủng.

Năm 2024, Thành phố Hà Nội đã tổ chức thả 13.000 con cá giống các loại xuống sông Hồng - minh chứng sinh động cho nỗ lực tái tạo nguồn lợi thủy sản của Thủ đô. Bước sang năm 2025, Hà Nội tiếp tục ghi dấu chặng đường đáng nhớ bằng việc triển khai hàng loạt hoạt động thả cá giống quy mô lớn tại nhiều tuyến sông, hồ quan trọng, góp phần bảo vệ hệ sinh thái và khôi phục nguồn lợi thủy sản đang suy giảm. Tổng cộng, 67.000 con cá giống đã được thả, bao gồm: 12.000 cá lăng chấm, 21.400 cá chép V1, 22.700 cá trắm đen và 10.900 cá ngạnh. Việc lựa chọn đúng loài, thả đúng thời điểm và đảm bảo mật độ phù hợp đã giúp đàn cá giống nhanh chóng thích nghi, sinh trưởng tốt, góp phần đa dạng hóa quần thể thủy sinh tại các vùng nước tự nhiên. Tuy nhiên, để hoạt động thả cá đạt hiệu quả bền vững, cần có sự phối hợp chặt chẽ trong công tác giám sát và ngăn chặn các hành vi khai thác thủy sản trái phép.

Nâng cao trách nhiệm từ nhiều phía

Là đơn vị trực tiếp triển khai kế hoạch bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn thành phố Hà Nội đến năm 2030, Chi cục Chăn nuôi, Thủy sản và Thú y Hà Nội (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội) luôn chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân và cán bộ địa phương. Trong thời gian qua, Chi cục đã phối hợp với các địa phương có sông, hồ lớn để tổ chức tuyên truyền, phát hành tờ rơi, poster; tập huấn công tác bảo vệ nguồn lợi thủy sản cho hơn 500 lượt người dân, cán bộ cơ sở. Nội dung tuyên truyền tập trung vào các quy định pháp luật liên quan, hướng dẫn thả cá phóng sinh đúng cách và các biện pháp bảo vệ môi trường nước.

Đến nay, Thành phố Hà Nội đã thành lập 3 tổ chức cộng đồng thực hiện mô hình đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản tại các xã Cổ Đô, Bất Bạt. Hưởng ứng "Năm tăng cường thực hiện hiệu quả đồng quản lý trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản 2025", Chi cục đã tổ chức hội nghị đánh giá hiệu quả hoạt động của các tổ chức cộng đồng, xác định những khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm và đề xuất các phương án nâng cao hiệu quả quản lý tại cơ sở. Song song với công tác tuyên truyền, hoạt động tuần tra, kiểm tra và xử lý vi phạm cũng được tăng cường. Trong năm 2025, Chi cục đã phối hợp tổ chức 10 đợt kiểm tra liên ngành, qua đó phát hiện và xử lý 4 trường hợp sử dụng xung điện để khai thác cá, với tổng số tiền xử phạt là 16 triệu đồng...

Để nâng tầm hoạt động tái tạo nguồn lợi thủy sản, theo Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường, Thành phố đẩy mạnh mở rộng mô hình đồng quản lý, giao quyền quản lý mặt nước cho cộng đồng và phát huy trách nhiệm của người dân. Đồng thời, tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm và tuần tra, đặc biệt tại các tuyến sông giáp ranh với các tỉnh, thành phố lân cận. Thành phố tập trung thả các loài cá quý hiếm, ưu tiên loài nguy cấp nhằm bổ sung vào hệ sinh thái tự nhiên. Cùng với đó, huy động nguồn lực xã hội hóa từ doanh nghiệp và tổ chức xã hội để hỗ trợ về giống và kinh phí. Các hoạt động thả cá được tổ chức thành sự kiện cộng đồng kết hợp với lễ hội và du lịch sinh thái, nhằm lan tỏa sâu rộng ý nghĩa bảo vệ nguồn lợi thủy sản. Ngoài ra, để công tác bảo vệ và phát triển nguồn lợi thủy sản trên địa bàn đạt hiệu quả bền vững, bên cạnh việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cộng đồng, chính quyền cơ sở và các cơ quan chức năng cần tăng cường nghiêm cấm sử dụng chất nổ, xung điện, chất độc để khai thác thủy sản. Việc hướng dẫn thực hiện bảo vệ nguồn lợi thủy sản, thả cá phóng sinh trên các sông, suối cũng cần được đẩy mạnh, đồng thời từng bước xã hội hóa công tác tái tạo nguồn lợi thủy sản nhằm huy động sức mạnh tổng hợp của toàn xã hội.

Ánh Dương