Phi công F-22 điều khiển MQ-20 từ buồng lái lần đầu

Không quân Mỹ lần đầu cho phép phi công F-22 Raptor trực tiếp điều khiển máy bay không người lái MQ-20 Avenger ngay trong buồng lái, trong cuộc thử nghiệm tại Khu huấn luyện và thử nghiệm Nevada ngày 21/10/2025. Cuộc trình diễn do General Atomics phối hợp với Lockheed Martin và L3Harris thực hiện, được công bố ngày 17/11. Đây là cột mốc quan trọng trong chương trình Chiến đấu hợp tác giữa người lái và không người lái (Collaborative Combat Aircraft – CCA).

Lần đầu phi công F-22 điều khiển drone ngay trong buồng lái- Ảnh 1.

Hệ thống điều khiển và liên kết dữ liệu

Trong thử nghiệm, phi công F-22 sử dụng một thiết bị dạng máy tính bảng tích hợp với kiến trúc tính toán GRACE (Government Reference Architecture for Computing) để ra lệnh cho MQ-20. Hai bộ radio định nghĩa bằng phần mềm (SDR) của L3Harris được lắp đặt trên cả F-22 và MQ-20, kết nối qua đường truyền dữ liệu BANSHEE và radio dòng Pantera, cho phép truyền lệnh và dữ liệu thời gian thực.

Cách tích hợp này giúp hình thành kênh chỉ huy – kiểm soát trực tiếp giữa chiến đấu cơ và drone hộ tống, giảm độ trễ so với mô hình phụ thuộc hoàn toàn vào trạm điều khiển mặt đất, đồng thời tạo nền tảng mở để bổ sung thuật toán tự động hóa trong tương lai.

Một hình ảnh tổng hợp làm nổi bật sự tích hợp của đường truyền dữ liệu BANSHEE, ở phía dưới bên trái, và radio dòng Pantera, vào drone Avenger. L3Harris

Thiết bị điều khiển trong buồng lái

General Atomics trước đó công bố hình ảnh một thiết bị giống máy tính bảng dùng để điều khiển drone trên không trung. Trong lần trình diễn này, giao diện dạng máy tính bảng được kết hợp với GRACE cho thấy cách tiếp cận gọn nhẹ, tương thích với buồng lái một chỗ ngồi của F-22.

Hình ảnh mà General Atomics đã công bố trước đây về một thiết bị giống máy tính bảng được sử dụng để điều khiển drone trên không trung. General Atomics

Nền tảng thử nghiệm cho CCA

Theo General Atomics, MQ-20 Avenger hiện được sử dụng như bệ thử cho các công nghệ tự động hóa và điều khiển từ xa, đóng vai trò như nguyên mẫu cho các máy bay không người lái CCA tương lai. General Atomics cùng Anduril đang phát triển hai mẫu CCA đầu tiên cho Không quân Mỹ, mang tên YFQ-42A và YFQ-44A, với mục tiêu đưa vào hoạt động vào cuối thập kỷ này.

Không quân Mỹ xác định F-22 là nền tảng đầu tiên để điều khiển CCA, trước khi mở rộng sang F-16, F-35A, F-15E và F-15EX. Trong báo cáo gửi Quốc hội tháng 10/2025, lực lượng này nhấn mạnh CCA nhằm tăng cường sức mạnh chiến đấu với chi phí thấp hơn, đồng thời có khả năng hoạt động trong môi trường rủi ro cao.

Hàm ý kỹ thuật – chiến thuật

Kết quả thử nghiệm chứng minh khả năng phối hợp người – máy ngay từ buồng lái chiến đấu cơ một chỗ ngồi. Việc kết nối trực tiếp với drone hộ tống giúp phi công có thêm kênh cảm biến – tác chiến, đồng bộ hóa vòng lặp quan sát – định hướng – quyết định – hành động, và giảm phụ thuộc vào mạng lưới mặt đất. Cấu trúc dựa trên SDR và kiến trúc mở như GRACE cũng thuận lợi cho việc cập nhật phần mềm, bổ sung chức năng và tăng cường khả năng chống nhiễu theo nhu cầu tác chiến.

Với lộ trình chọn F-22 làm nền tảng đầu tiên, Không quân Mỹ có thể chuẩn hóa mô hình điều khiển CCA trước khi triển khai trên các dòng F-16, F-35A, F-15E và F-15EX. Điểm nhấn của cách tiếp cận là khả năng mở rộng: cùng một nguyên lý liên kết dữ liệu và giao diện điều khiển có thể thích ứng với nhiều khung máy bay khác nhau, giảm chi phí tích hợp và rủi ro kỹ thuật.

Bối cảnh thử nghiệm liên quan

Trước đây, Skunk Works từng dùng L-39 Albatros như một nền tảng điều khiển drone trong các thử nghiệm. Điều này cho thấy hướng đi tuần tự: từ dùng máy bay thay thế để hoàn thiện quy trình, đến tích hợp trực tiếp trên buồng lái chiến đấu cơ thế hệ hiện có.

Góc nhìn từ ghế sau của một máy bay L-39 Albatros đang được sử dụng làm bộ điều khiển drone trong một cuộc thử nghiệm trước đây của Skunk Works. Ảnh: Lockheed Martin

Đánh giá

Cuộc thử nghiệm tại Nevada cho thấy khả năng điều khiển drone từ chiến đấu cơ một chỗ ngồi đã đạt mức độ sẵn sàng trình diễn, với chuỗi công nghệ cụ thể gồm GRACE, SDR của L3Harris và kết nối BANSHEE/Pantera. Đây là dấu mốc kỹ thuật quan trọng của chương trình CCA, đặt nền tảng cho triển khai trên nhiều dòng chiến đấu cơ và các dòng CCA đang phát triển như YFQ-42A và YFQ-44A.

CTVX