Phim ngắn mạng xã hội: Còn thiếu chiều sâu?

Hiện tượng phim ngắn 1-3 phút bùng nổ trên TikTok, YouTube Shorts, Instagram Reels đang tạo nên làn sóng mới trong giới trẻ. Với thiết bị đơn giản như điện thoại, nhiều bạn trẻ không học chuyên ngành điện ảnh vẫn mạnh dạn kể chuyện qua video ngắn, nội dung dễ hiểu, đánh vào cảm xúc người xem. Những video này thu hút hàng triệu lượt xem và tạo điều kiện cho nhiều người bước chân vào làm phim chuyên nghiệp.

Phim ngắn mạng xã hội bùng nổ. Ảnh: Văn Thanh

Tại Việt Nam, số lượng phim ngắn trên mạng xã hội tăng mạnh. Khán giả ngày càng ưa chuộng nội dung nhanh, dễ tiếp cận và giải trí tức thì. Một số tác giả trẻ xây dựng được cộng đồng fan lớn, thậm chí phát triển sự nghiệp nhờ nền tảng số. Phim ngắn mạng xã hội trở thành sân chơi sáng tạo mở, ít rào cản về kỹ thuật hay kinh phí, giúp lan tỏa ngôn ngữ điện ảnh gần gũi hơn với đời sống thường nhật.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng này cũng đặt ra nhiều lo ngại. Phim ngắn bị thương mại hóa, chạy theo lượt xem, lặp lại công thức và mô-típ cũ. Thuật toán ưu tiên viral khiến sự sáng tạo dễ bị bóp nghẹt, đánh mất cá tính nghệ thuật. Thời lượng ngắn khiến phim khó phát triển chiều sâu nhân vật, cốt truyện, hay kỹ thuật điện ảnh tinh tế.

PGS.TS Lưu Hồng Minh - nguyên Trưởng khoa Xã hội học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho rằng, điểm mạnh của phim ngắn trên mạng xã hội là tính nhanh, gọn, bắt mắt và dễ thu hút người xem. Tuy nhiên, nếu người làm phim chỉ chạy theo thuật toán và tương tác, dễ dẫn đến việc sản xuất những “mồi câu cảm xúc” mang tính hình thức như kịch bản kịch tính quá mức, diễn xuất gượng gạo, thông điệp sáo mòn được bao phủ bởi kỹ xảo và âm nhạc dồn dập. Điều này ảnh hưởng lớn đến chất lượng nghệ thuật của phim. Theo đó, sự phổ biến của phim ngắn cũng đang thay đổi thói quen thưởng thức của khán giả, đặc biệt là giới trẻ. Họ dần mất kiên nhẫn với phim dài, khiến các nhà làm phim phải rút gọn nội dung hoặc chiều theo thị hiếu ngắn hạn để tồn tại, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của điện ảnh.

Tuy vậy, mạng xã hội vẫn là mảnh đất thử nghiệm tiềm năng, giúp phát hiện nhân tố mới và thúc đẩy cách kể chuyện hiện đại, gần gũi hơn với đời sống. Vấn đề không nằm ở độ dài, mà ở tư duy điện ảnh. Ngay cả trong vài chục giây, nếu có chiều sâu, vẫn có thể truyền tải thông điệp mạnh mẽ.

Đạo diễn Trần Bình Trọng cũng cho rằng phim ngắn không đe dọa điện ảnh truyền thống, mà là một thử thách thú vị buộc người làm phim phải cô đọng, chọn lọc thông tin và sáng tạo hơn. Theo anh, giá trị không nằm ở độ dài phim mà ở tư duy kể chuyện. Nhiều video TikTok chỉ 90 giây vẫn lay động người xem nhờ thông điệp sâu sắc, dù không cần kỹ xảo hay ngôi sao nổi tiếng.

Phim ngắn trên mạng xã hội không phải điều tiêu cực, mà là nền tảng quan trọng thúc đẩy ngành công nghiệp sáng tạo trẻ trung, năng động. Đây là cơ hội để các bạn trẻ thử nghiệm, học hỏi và khẳng định bản thân. Tuy nhiên, cần tránh để nội dung ngắn hạn, dễ dãi lấn át giá trị của điện ảnh truyền thống – vốn đòi hỏi chiều sâu, sự đầu tư nghiêm túc và tâm huyết. Cùng đó, để phát triển bền vững, cần kết hợp phim ngắn và các dự án dài hơi, cùng chính sách hỗ trợ như liên hoan phim, quỹ hỗ trợ, khóa đào tạo chuyên sâu… Đồng thời, cần nâng cao nhận thức để phân biệt giữa “clip giải trí” và “tác phẩm điện ảnh”.

Văn Thanh - Nam Khánh