Phòng ngừa và ứng phó với các thách thức an ninh phi truyền thống

Hội nghị do Bộ Công an tổ chức dưới sự chủ trì của Đại tướng Lương Tam Quang, Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an.

Dự hội nghị có đồng chí Trần Lưu Quang, Bí thư Trung ương Đảng, Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh. Cùng dự có các đồng chí Ủy viên Trung ương Đảng, đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành, các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; lãnh đạo Công an các đơn vị, địa phương...

Hội nghị vinh dự đón Thủ tướng Phạm Minh Chính đến dự và phát biểu chỉ đạo.

Phòng ngừa, ứng phó với an ninh phi truyền thống là trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ trọng yếu, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn dân

Phát biểu khai mạc hội nghị, Bộ trưởng Lương Tam Quang nêu rõ, những năm gần đây, các đe dọa an ninh phi truyền thống đã có quy mô tác động rộng lớn, tạo ra hiệu ứng dây chuyền, đe dọa an ninh của nhiều quốc gia chủ yếu bằng các biện pháp phi vũ trang. Hầu hết các mối đe dọa này mang tính toàn cầu, vượt quá khả năng ứng phó của từng quốc gia riêng lẻ. Việt Nam là một trong những nước chịu ảnh hưởng nặng nề và toàn diện từ các mối nguy này.

Cũng theo đồng chí Bộ trưởng, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, đặc biệt khi tốc độ phát triển nhanh hơn khả năng quản lý, thiếu cơ chế kiểm soát, thiếu minh bạch và chia sẻ thông tin, có thể trở thành nguồn phát sinh nguy cơ mới đối với an ninh phi truyền thống. Hệ thống điều khiển tự động nếu bị tấn công hoặc chiếm quyền vận hành có thể gây tai nạn, mất an toàn. Trí tuệ nhân tạo có thể bị lợi dụng để tạo nội dung giả mạo, lừa đảo, thao túng dư luận hoặc tấn công tự động...

Thủ tướng Phạm Minh Chính với các đại biểu tham dự hội nghị.

Hiện nay, an ninh mạng nổi lên với nhiều nguy cơ: hoạt động gián điệp mạng, tấn công vào hệ thống thông tin quan trọng; tội phạm sử dụng công nghệ cao gia tăng; tội phạm hình sự dịch chuyển hoạt động lên không gian mạng, đặc biệt là lừa đảo, chiếm đoạt tài sản, thu thập, mua bán dữ liệu cá nhân. Ngoài ra, Việt Nam cũng đối diện nhiều thách thức phi truyền thống khác: Thiên tai tự nhiên như bão, lũ, hạn hán, xâm nhập mặn; an ninh nguồn nước ngày càng nghiêm trọng; an ninh năng lượng chịu sức ép khi nhu cầu tăng cao; ô nhiễm môi trường diễn biến phức tạp...

Bộ trưởng Lương Tam Quang khẳng định, thời gian qua, dưới sự lãnh đạo của Đảng và quản lý của Nhà nước, công tác phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đã đạt một số kết quả tích cực: năng lực quản trị rủi ro, điều phối liên ngành được cải thiện; hệ thống chuyên trách từ Trung ương đến địa phương trên các lĩnh vực y tế dự phòng, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu, cứu hộ, cứu nạn được củng cố; hợp tác quốc tế được tăng cường.

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo hội nghị.

Tuy nhiên, công tác này vẫn còn hạn chế: chưa toàn diện, chưa có chiến lược khung tổng thể, dẫn đến tình trạng tản mạn, phân tán, lãng phí nguồn lực. Trên cơ sở phân công của Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công an đã chủ trì tham mưu ban hành và tổ chức triển khai Nghị quyết số 147.

Bộ trưởng Lương Tam Quang đã gợi mở 2 vấn đề để các đại biểu tập trung thảo luận, trong đó cần thống nhất nhận thức về các đe dọa an ninh phi truyền thống nổi lên hiện nay, cũng như hậu quả, hệ lụy nếu không được quản trị, kiểm soát hiệu quả. Từ đó, xác định công tác phòng ngừa, ứng phó với an ninh phi truyền thống là trách nhiệm, quyền lợi, nghĩa vụ trọng yếu, thường xuyên của cả hệ thống chính trị và toàn dân, dưới sự lãnh đạo tuyệt đối, trực tiếp của Đảng và sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước.

Về giải pháp căn cơ, đồng chí Bộ trưởng đề nghị, các đại biểu tập trung vào 8 nhóm giải pháp mà nghị quyết đề cập. Qua đó, tạo chuyển biến rõ nét trong xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia có khả năng quản trị hiệu quả các đe dọa an ninh phi truyền thống, bảo đảm an toàn cho nhân dân và xã hội, đồng thời đóng góp tích cực, trách nhiệm với cộng đồng quốc tế, góp phần phát triển đất nước bền vững, phục vụ hiệu quả nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Bộ trưởng Lương Tam Quang phát biểu khai mạc hội nghị.

Từng bước xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia có năng lực quản trị hiện đại, hiệu quả các nguy cơ an ninh phi truyền thống

Thượng tướng Lê Quốc Hùng, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Công an đã trình bày nội dung trọng tâm của Nghị quyết số 147. Theo đó, ngày 1/3/2024, Thủ tướng Chính phủ đã giao nhiệm vụ cho Bộ Công an chủ trì phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu, xây dựng trình Chính phủ xem xét ban hành Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Nhận thức được trách nhiệm to lớn đó, ngay sau khi nhận nhiệm vụ, dưới sự chỉ đạo của đồng chí Bộ trưởng, nay là Tổng Bí thư Tô Lâm, Thường trực Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, Đảng ủy Công an Trung ương, Bộ Công an đã khẩn trương chỉ đạo, phối hợp các cơ quan liên quan triển khai đồng bộ các hoạt động với tinh thần "khẩn trương, quyết liệt, chủ động, tiến hành đồng thời, đồng bộ, xuyên suốt, không làm cuốn chiếu". Quá trình thực hiện trải qua quy trình nhiều khâu, nhiều hoạt động, như tiến hành tổng kết, đánh giá trong toàn quốc, tổng kết của các bộ, ngành...; tổ chức hàng chục cuộc họp, hội thảo, tọa đàm; khảo sát trong nước, ngoài nước.

Thứ trưởng Lê Quốc Hùng trình bày những nội dung trọng tâm của Nghị quyết số 147.

Thời gian triển khai ngắn, trùng với thời điểm các bộ, ngành, địa phương quyết liệt thực hiện chủ trương của Đảng về sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Tuy nhiên, với nỗ lực cao, quyết tâm lớn, vượt qua mọi khó khăn, đến nay, sau hơn 1 năm, với sự phối hợp rất chặt chẽ, hiệu quả của các bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, các địa phương, Bộ Công an - Cơ quan Thường trực Ban Chỉ đạo đã hoàn thành xây dựng Chiến lược, đã được Thủ tướng Chính phủ thay mặt Chính phủ ký, ban hành Nghị quyết.

Nghị quyết số 147 của Chính phủ đưa ra các mục tiêu, quan điểm, định hướng các nhiệm vụ, giải pháp lớn nhằm nâng cao năng lực nhận diện, phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống ở nước ta, đáp ứng yêu cầu của kỷ nguyên phát triển mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc. Nghị quyết đã đề ra 8 quan điểm chỉ đạo lớn, phản ánh đầy đủ yêu cầu đổi mới cách tiếp cận trong công tác quản trị quốc gia.

Các đại biểu thảo luận tại hội nghị.

Với mục tiêu tổng thể, trước hết phải tạo được sự thống nhất cao trong nhận thức và hành động của toàn hệ thống chính trị và toàn xã hội về tính chất nguy hiểm, nghiêm trọng, tác động sâu rộng của các đe dọa an ninh phi truyền thống đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong kỷ nguyên mới. Từng bước xây dựng Việt Nam trở thành quốc gia có năng lực quản trị hiện đại, hiệu quả các nguy cơ an ninh phi truyền thống, bảo đảm an toàn cho nhân dân, bảo vệ vững chắc lợi ích quốc gia, đồng thời tích cực, chủ động đề xuất sáng kiến, tham gia hợp tác quốc tế, khẳng định vai trò, vị thế quốc gia có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế trong ứng phó với các thách thức an ninh toàn cầu...

Tại hội nghị, các đồng chí: Thượng tướng Nguyễn Hồng Thái, Ủy viên Trung ương Đảng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng; Nguyễn Công Thành, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Vũ Hải Quân, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ; Lê Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội; Nguyễn Văn Được, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh; Hồ Văn Mười, Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng; Phạm Văn Ngại, Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau đã tham gia thảo luận, bàn giải pháp triển khai nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương trong thời gian tới...

Phòng ngừa là chiến lược, cơ bản, lâu dài, quyết định, bền vững; ứng phó phải cấp bách, kịp thời, hiệu quả

Các đại biểu thảo luận tại hội nghị.

Các đại biểu thảo luận tại hội nghị.

Thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước phát biểu chỉ đạo hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đánh giá cao sự chuẩn bị và tổ chức hội nghị của Bộ Công an để triển khai chiến lược tổng thể quốc gia, phòng ngừa, ứng phó với những đe dọa của an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Theo Thủ tướng, Đảng, Nhà nước ta luôn quan tâm đến vấn đề an ninh phi truyền thống, bắt đầu từ Đại hội VIII cho đến Đại hội XIII.

Đặc biệt, Nghị quyết số 51 ngày 5/9/2019 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia nhấn mạnh: "Sẵn sàng ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống"; Kết luận 81 ngày 4/6/2024 của Bộ Chính trị về ứng phó với biến đổi khí hậu, tăng cường quản lý tài nguyên, bảo vệ môi trường đề ra nhiệm vụ: "Nghiên cứu, ban hành Chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó với các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045". Đồng thời, chúng ta cũng đã thể chế hóa hệ thống pháp luật để thực hiện, nội luật hóa các cam kết quốc tế của Việt Nam và đáp ứng tốt hơn yêu cầu thực tiễn. Thể hiện tính khoa học, cấp bách, toàn diện của Đảng, Nhà nước ta đối với vấn đề an ninh phi truyền thống.

Các đại biểu dự hội nghị.

Thủ tướng cho rằng, trước bối cảnh thế giới và khu vực hiện nay, những vấn đề an ninh phi truyền thống ngày càng thấy rõ tác động, nhất là hậu quả của nó, nếu chúng ta không làm tốt công tác phòng ngừa, ứng phó thì sẽ có hậu quả khôn lường. Ví dụ, đại dịch COVID-19 vừa qua là điển hình về an ninh phi truyền thống cả về quy mô, tính chất... Rồi biến đổi thiên tai, thời tiết khí hậu rất cực đoan, bất thường. Sự phát triển của khoa học công nghệ, trí tuệ nhân tạo cũng có những bất cập, đòi hỏi chúng ta phải phòng ngừa và đối phó. An ninh mạng, an ninh thông tin diễn ra rất phức tạp. Vấn đề an ninh năng lượng, an ninh lương thực, an ninh nguồn nước, ô nhiễm môi trường... Từ đó, cần tăng cường nhận thức về những vấn đề an ninh phi truyền thống.

Thủ tướng nhận định, tác động an ninh phi truyền thống hiện nay có tính toàn dân, toàn diện, toàn cầu. Do đó, phải có sự chung tay, đoàn kết của toàn thế giới này, đề cao chủ nghĩa đa phương. "Không một quốc gia nào an toàn nếu một quốc gia khác đang bị đe dọa. Chúng ta phải thấy được tác động và ảnh hưởng của nó như vậy. Và cũng không ai giải quyết được điều đó một mình. Thế nên, quốc tế phải chung tay, đoàn kết, các nước giàu phải giúp đỡ các nước nghèo về vốn, khoa học công nghệ, hoàn thiện thể chế, vấn đề quản lý... Một khi người khác bị đe dọa thì mình cũng không thể an toàn, không ai an toàn nếu thế giới này mất an toàn" - Thủ tướng chỉ rõ.

Các đại biểu dự hội nghị.

Thủ tướng nhấn mạnh mối quan hệ giữa phòng ngừa và ứng phó: phòng ngừa phải chủ động, bền vững; ứng phó phải kịp thời và hiệu quả. Muốn vậy, chúng ta phải nâng cao tính dự báo, cảnh báo hơn; phải có nghiên cứu cơ bản, nắm chắc tình hình diễn biến, trên cơ sở đó có những giải pháp phù hợp. Muốn nắm chắc tình hình, xử lý hiệu quả phải trên cơ sở dữ liệu. Muốn có dữ liệu phải dựa trên phân tích, đổi mới sáng tạo khoa học công nghệ.

Về mục tiêu, Thủ tướng lưu ý, song song với các mục tiêu chiến lược phải có những mục tiêu cụ thể. Làm sao đạt mục tiêu phát triển nhanh nhưng phải bền vững - là mục tiêu xuyên suốt, có tính chiến lược; bảo vệ an ninh, an toàn, an dân; ngăn chặn, đẩy lùi, làm sao đừng để xảy ra sự cố; khi xảy ra cần ứng phó kịp thời, hiệu quả, giải quyết nhanh.

Về quan điểm triển khai, Thủ tướng nhấn mạnh quan điểm "phòng bệnh hơn chữa bệnh", lấy phòng ngừa là chiến lược, cơ bản, lâu dài, quyết định, bền vững; ứng phó phải cấp bách, kịp thời, hiệu quả. Phải có các biện pháp tổng thể, toàn diện; ngoài biện pháp hành chính phải có biện pháp khoa học, lấy người dân làm trung tâm, làm chủ thể. Người dân vừa là đối tượng chúng ta bảo vệ, vừa là chủ thể tham gia vào việc này.

Quang cảnh hội nghị.

9 giải pháp trọng tâm thực hiện nghị quyết

Thủ tướng chỉ rõ 9 giải pháp để thực hiện nghị quyết, trong đó trước hết cần nâng cao nhận thức về những tác động, ảnh hưởng của an ninh phi truyền thống trong bối cảnh, tình hình đất nước hiện nay. Phải nâng cao nhận thức để người dân hiểu về tác hại của an ninh phi truyền thống, để mỗi người dân phải có trách nhiệm thực hiện; làm tốt công tác tuyên truyền, hướng dẫn. Thủ tướng yêu cầu Bộ Công an chủ trì, phối hợp Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, các cơ quan thông tấn báo chí vào cuộc thực hiện.

Bên cạnh đó, phải hoàn thiện thể chế, tổ chức thực hiện có tính xuyên suốt, tính tổng thể, tính pháp lệnh. Các bộ, ngành căn cứ chức năng, nhiệm vụ phối hợp Bộ Tư pháp nghiên cứu, sửa đổi các quy định phù hợp, đi vào cuộc sống.

Thủ tướng Phạm Minh Chính với các đại biểu dự hội nghị.

Nâng cao khả năng dự báo, cảnh báo. Phải dựa vào khoa học công nghệ, cơ sở dữ liệu để phân tích, điều hành. Đầu tư cho khoa học công nghệ, phát triển công nghệ số, AI, dữ liệu lớn, mạng lưới cảm biến, nâng cao năng lực cảnh báo sớm, mô hình hóa rủi ro... Xây dựng hệ thống dữ liệu liên quan những đe dọa an ninh phi truyền thống.

Thủ tướng nhấn mạnh việc đầu tư nguồn lực. Huy động nguồn lực Nhà nước, nguồn lực của nhân dân và các nguồn lực hỗ trợ khác. Đầu tư có trọng tâm, trọng điểm nguồn lực Nhà nước; huy động nguồn lực hợp tác công - tư; kết hợp hài hòa giữa nguồn lực tại chỗ và tăng cường.

Hợp tác quốc tế, tăng cường vai trò, vị thế của Việt Nam trong các điễn đàn, hợp tác quốc tế. Thủ tướng hoan nghênh Bộ Công an là một trong những bộ tiên phong trong vấn đề hợp tác quốc tế, tận dụng nguồn lực.

Thủ tướng Phạm Minh Chính, Bộ trưởng Lương Tam Quang với các đại biểu tham quan mô hình tổng thể Dự án Cảng Hàng không Quốc tế Gia Bình bên hành lang hội nghị.

Cùng với đó, tăng cường năng lực, trình độ xử lý thông tin; có trang thiết bị, khả năng linh hoạt phân tích, đánh giá. Phát triển nhanh nhưng phải bền vững. Phát triển kinh tế xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn, kinh tế tri thức.

Kết hợp hài hòa, hiệu quả giữa phương châm "4 tại chỗ" và tăng cường từ bên ngoài. Phối hợp giữa các lực lượng với nhau, có sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm. Phải có nhiều kịch bản để ứng phó kịp thời...

Thủ tướng khẳng định, chiến lược tổng thể, toàn diện đã ban hành, việc thực hiện thành công hay không là công tác tổ chức thực hiện. Thủ tướng đề nghị các bộ, ngành, địa phương quán triệt tinh thần hội nghị hôm nay, triển khai với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt. Bên cạnh đó, phân công "6 rõ" và phải kiểm tra, đôn đốc, giám sát. "Đây là nhiệm vụ khó khăn, nặng nề, diễn biến hết sức khó khăn, phức tạp. Mong sau hội nghị hôm nay, nhận thức của các cấp lãnh đạo được tăng cường, có thêm quan điểm, mục tiêu, giải pháp để sau khi về đơn vị, địa phương mình chủ động tổ chức thực hiện", Thủ tướng nhấn mạnh thêm.

Quỳnh Vinh - Khổng Hà