Phòng tránh nguy cơ sạt lở

Nhiều hộ đồng bào Thái ở bản Đôn, xã Pù Luông vẫn sinh sống tại sườn đồi ven suối với nguy cơ sạt lở đất cao khi có mưa bão.

Tổng hợp từ Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai, Tìm kiếm cứu nạn và Phòng thủ dân sự (PCTT, TKCN&PTDS) tỉnh Thanh Hóa, trên địa bàn khu vực miền núi của tỉnh hiện có 85 khu vực có nguy cơ từ cao đến rất cao xảy ra sạt lở đất đá. Thực tế trong những năm vừa qua, đặc biệt là do sau bão số 3 và số 4 vào tháng 9/2024, trên địa bàn khu vực miền núi đã xảy ra rất nhiều vụ sạt lở đất đá, gây thiệt hại rất lớn. Từ mùa mưa lũ năm 2024 đến nay, nhiều vụ sạt lở điển hình như: Sạt lở đất tại thị trấn Kim Tân và các xã Thành Yên, Thành Trực, huyện Thạch Thành (cũ); sạt trượt đồi Lung Đạc tại thôn Khung, xã Thiết Kế, huyện Bá Thước (cũ); sạt lở đồi đất khu vực Trường THCS&THPT Như Xuân (xã Thanh Quân, huyện Như Xuân cũ); sạt lở đồi đất tại bản Cha Khót (xã Na Mèo, huyện Quan Sơn cũ); sụt lún đất, nứt khu dân cư bản Muỗng (xã Trung Xuân, huyện Quan Sơn cũ); sạt lở đất mái taluy dương kênh chính Cửa Đạt đoạn từ K6+300 -K6+500 (xã Phùng Giáo, huyện Ngọc Lặc cũ); sạt lở đồi đất khu vực Trường THCS Lâm Phú (huyện Lang Chánh cũ)...

Sau khi hoàn thành sáp nhập các xã mới, Ban Chỉ huy PCTT, TKCN&PTDS tỉnh đã khảo sát tổng thể và tổng hợp, hiện trên địa bàn toàn tỉnh có 6.275 hộ/26.551 nhân khẩu của 82 xã, phường đang sinh sống ở khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất. Ở khu vực miền núi thấp, xã Xuân Du có 163 hộ với 753 nhân khẩu đang sinh sống trong vùng nguy cơ sạt lở đất. Xã Cẩm Thủy có 95 hộ/376 nhân khẩu đang sinh sống trong vùng nguy cơ cao sạt lở. Tại xã Thắng Lộc, phần địa bàn xã Xuân Lộc cũ và Xuân Thắng cũ hiện có tới 203 hộ gia đình với gần 800 nhân khẩu vẫn sinh sống trong vùng có nguy cơ sạt lở núi, đồi khi có mưa bão lớn. Trong 2 đợt mưa bão vừa qua, xã đã lên phương án và chủ động di dời một số hộ đến những công trình kiên cố như nhà văn hóa, các điểm trường và những nhà dân kiên cố ở những nơi bảo đảm an toàn.

Ở vùng miền núi cao, xã Pù Luông sau sáp nhập cũng có 136 hộ dân với 535 nhân khẩu đang phải sinh sống trong vùng nguy cơ sạt lở đất. Nhiều nhất là các thôn Báng, Kho Mường, Niêm Thành, Eo Kén, Pà Ban..., mỗi thôn đều có hàng chục gia đình đang sinh sống trên các triền núi dốc, ven các con suối. Anh Hà Văn Luyện, người dân bản Đôn, xã Pù Luông, cho biết: “Khi mưa lũ, nước từ các triền núi cao đồng loạt chảy về khiến dòng chảy tại địa phương rất lớn. Trước kia có nhiều người còn chủ quan, nhưng nay được tuyên truyền, nhiều người đã có ý thức chủ động phòng tránh. Nhà tôi trên triền dốc, giáp hai phía là núi đất, khi có thông tin sắp có mưa bão lớn, thường phải dự trữ lương thực thực phẩm, nếu có yêu cầu của chính quyền sẽ di dời ngay để bảo đảm an toàn”.

Tại xã Mường Lát, gần 500 nhân khẩu của 89 hộ gia đình đang sinh sống rải rác trên các triền núi, những nơi có nguy cơ sạt lở cao. Theo Phó Chủ tịch UBND xã Mường Lát Lò Hoài Niệm, đợt bão số 3 vào cuối tháng 7 vừa qua, trên địa bàn xã có mưa lớn kéo dài, xã đã phải tổ chức sơ tán 5 hộ dân với 28 nhân khẩu của các bản về nhà văn hóa và các điểm trường kiên cố. Sau khi đánh giá tình hình đã an toàn, các lực lượng trong xã mới giúp đỡ đưa người dân về ổn định cuộc sống.

Hiện nay, loại hình thiên tai sạt lở đất vẫn chưa có công nghệ có thể dự báo chính xác. Do đó, công tác phòng ngừa vẫn là giải pháp hữu hiệu nhất. Để đảm bảo an toàn cho người dân, những đợt mưa lớn hay bão lũ gần đây, UBND tỉnh, Ban Chỉ huy PCTT, TKCN&PTDS tỉnh đều có các công điện, các cảnh báo nguy cơ lũ ống, lũ quét, yêu cầu các địa phương khẩn trương triển khai các giải pháp ứng phó sớm. Trong mùa mưa bão 2025 này, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh cũng đang thử nghiệm 3 thiết bị UAV không người lái để theo dõi tình hình sạt lở ở các địa hình vùng núi phức tạp.

Đối với các khu vực nguy cơ rất cao và những vị trí đã xuất hiện hiện tượng sạt lở đất, sạt bờ sông, bờ suối, từ tháng 9/2024 đến nay, Chi cục Thủy lợi, Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đã tham mưu cho Chủ tịch UBND tỉnh công bố 13 tình huống khẩn cấp về sạt lở. Sở Tài chính đã bố trí kinh phí để các địa phương khắc phục ngay hậu quả thiên tai. Chi cục Thủy lợi, Sở Nông nghiệp và Môi trường cũng đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 275/KH-UBND ngày 3/11/2023 để thực hiện Đề án phòng, chống sạt lở bờ sông, bờ biển đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa.

Thông tin từ Văn phòng Thường trực Ban Chỉ huy PCTT, TKCN&PTDS tỉnh, đơn vị đã có văn bản yêu cầu các xã mới thành lập tập trung rà soát toàn bộ các khu vực có nguy cơ cao xảy ra sạt lở đất, ngập lụt ven sông, suối để điều chỉnh, cập nhật các phương án ứng phó, đặc biệt là phương án sơ tán, di dời dân phù hợp, đảm bảo an toàn tính mạng cho Nhân dân. Đồng thời, yêu cầu các xã phải quản lý chặt chẽ để người dân không xây dựng trái phép nhà ở tại khu vực có nguy cơ sạt lở cao, cấm bạt núi, bạt sườn dốc để xây dựng công trình, nhà ở và khai thác trái phép tài nguyên, khoáng sản làm gia tăng rủi ro sạt lở.

Đối với phương án sơ tán dân, đến tháng 8/2025, các địa phương khu vực miền núi đã báo cáo hoàn thành xây dựng phương án sơ tán dân khi có thiên tai xảy ra, trong đó có phương án sơ tán 6.275 hộ với 26.551 người sinh sống tại khu vực có nguy cơ xảy ra sạt lở đất.

Bài và ảnh: Linh Trường