'Quái vật địa chấn' Nga đã được dự báo trước?

Trận động đất 8,8 độ tại Viễn Đông Nga đã khiến một trường mẫu giáo hư hỏng nhưng không ghi nhận có thương vong. Ảnh: Russian Ministry for Emergencies

Trận động đất cực mạnh xảy ra hôm 30/7 tại vùng Viễn Đông nước Nga được các nhà khoa học đánh giá là một “quái vật địa chấn” với độ lớn 8,8 độ - thuộc hàng mạnh nhất từng được ghi nhận trên thế giới. Điều đáng nói, một số nhà địa chấn học đã lường trước khả năng này.

Đã sớm được dự báo

Tâm chấn của trận động đất nằm trên đới đứt gãy dọc theo rãnh Kuril-Kamchatka - vết nứt lớn trên đáy biển hình thành do mảng kiến tạo Thái Bình Dương trượt xuống dưới mảng Bắc Mỹ và mảng Okhotsk.

Đây là một phần của “vành đai lửa Thái Bình Dương” - khu vực nổi tiếng về hoạt động núi lửa và các trận động đất kiểu megathrust (siêu đứt gãy) thường kèm theo sóng thần.

Trận động đất lớn gần nhất tại bán đảo Kamchatka từng xảy ra năm 1952, chỉ cách vị trí lần này khoảng 30 km. Theo Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), từ thời điểm đó đến nay, khu vực rãnh Kuril-Kamchatka đã tích tụ khoảng 6 m chuyển động kiến tạo - khối năng lượng địa chất khổng lồ bị nén lại suốt hơn 70 năm.

Trước khi trận động đất hôm 30/7 xảy ra, một loạt “tiền chấn” đã được ghi nhận bao gồm trận động đất mạnh 7,4 độ ngày 20/7. Các tiền chấn này được giới khoa học coi là tín hiệu chuyển giao ứng suất dọc theo đứt gãy, cảnh báo khả năng sắp xảy ra một cơn địa chấn lớn tại vị trí gần tâm chấn năm 1952, theo Sky News.

Trường mẫu giáo trên bán đảo Kamchatka (Nga) bị hư hại do động đất Trận động đất mạnh 8,8 độ richter vừa xảy ra ngoài khơi bán đảo Kamchatka, vùng Viễn Đông nước Nga vào sáng ngày 30/7 đã khiến một trường mẫu giáo tại địa phương bị hư hại, song chưa ghi nhận thương vong.

Tuy nhiên, thời điểm chính xác mà động đất xảy ra vẫn là điều con người chưa thể dự báo. Quy mô sóng thần sau mỗi trận động đất cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố phức tạp, không phải lúc nào động đất mạnh cũng gây ra sóng thần lớn.

Các yếu tố như mức độ dịch chuyển đáy biển, khu vực lan tỏa của chuyển động và độ sâu đại dương phía trên đều ảnh hưởng đến kích thước và sức mạnh của sóng thần.

Theo thông tin ban đầu, dù sóng thần lan đến nhiều khu vực quanh tâm chấn, nhưng chiều cao sóng không đạt mức thảm họa như thảm kịch năm 2011 tại Nhật Bản. Khi đó, trận động đất 9,1 độ Richter gây ra sóng thần cao gần 40 m, cướp đi sinh mạng gần 20.000 người.

Có sự chuẩn bị kỹ lưỡng

Tính đến thời điểm hiện tại, chính phủ Nga cho biết chưa có báo cáo thiệt hại về người. Vùng Viễn Đông nơi xảy ra động đất vốn dân cư thưa thớt, nên khả năng thương vong lớn như tại Nhật hay Indonesia là rất thấp.

Đáng chú ý, chính những tiền chấn xảy ra vài ngày trước có thể đã góp phần cứu sống nhiều người. Sau trận động đất ngày 20/7, cảnh báo sóng thần đã được phát đi, yêu cầu người dân di chuyển lên các khu vực cao hơn.

Sóng thần ập vào thị trấn Nga, cuốn trôi nhà cửa Cảnh quay cho thấy khoảnh khắc sóng thần tràn vào Severo-Kurilsk sau trận động đất mạnh xảy ra ngoài khơi bán đảo Kamchatka, Nga ngày 30/7.

Nhờ đó, khi trận động đất lớn hơn - mạnh gấp hơn 10 lần - xảy ra hôm 30/7, nhiều người dân có thể đã nhanh chóng sơ tán trước cả khi hệ thống cảnh báo chính thức được kích hoạt.

Theo hãng thông tấn Tass, khi phát biểu tại cuộc họp báo ở Moscow, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov khẳng định: “Tất cả hệ thống cảnh báo đã được kích hoạt đúng lúc, công tác sơ tán người dân khỏi khu vực nguy hiểm được triển khai nhanh chóng. Các tòa nhà trong khu vực cũng chứng minh khả năng chống chịu động đất hiệu quả”.

Ông Oleg Melnikov, Giám đốc cơ quan y tế khu vực, cho biết một số người bị thương nhẹ do động đất nhưng không có trường hợp nào nguy kịch.

“Tạ ơn Chúa, không có ai thiệt mạng. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng cả về công nghệ và tổ chức đã mang lại hiệu quả rõ rệt”, ông Peskov nhấn mạnh.

Trận động đất đã khiến nhiều công trình trên bán đảo Kamchatka bị hư hại. Tại thị trấn Severo-Kurilsk ở phía nam khu vực, sóng thần tràn vào cuốn trôi một số nhà cửa ven biển. Tuy nhiên, phần lớn khu dân cư nằm trên địa hình cao, giúp giảm thiểu thiệt hại do ngập lụt.

Những trận động đất mạnh nhất trong lịch sử được ghi lại. Trận động đất tại Nga ngày 30/7 với độ lớn 8,8 độ xếp thứ 6 về độ lớn. Đồ họa: BBC

Thị trưởng Alexander Ovsyannikov cho biết: “Người dân có khoảng một giờ để sơ tán trước khi sóng ập đến, và tất cả đã kịp vào nơi an toàn”.

Một cư dân địa phương kể lại: “Tường nhà rung bần bật khi động đất xảy ra. May mắn là chúng tôi đã chuẩn bị sẵn bình nước và túi đồ khẩn cấp ngay gần cửa. Cầm lấy là chạy. Thật sự rất đáng sợ.”

Đến chiều cùng ngày, chính quyền Kamchatka đã chính thức gỡ bỏ cảnh báo sóng thần sau khi tình hình ổn định trở lại.

Phương Linh