Quan hệ Nhật Bản-Ấn Độ: Trụ cột chiến lược cho hòa bình khu vực

Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại cuộc gặp bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Nam Phi. (Ảnh: ANI/TTXVN)

Trong bối cảnh tình hình địa chính trị khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương diễn biến phức tạp, quan hệ Nhật Bản-Ấn Độ ngày càng khẳng định vai trò như một trụ cột chiến lược quan trọng đóng góp cho hòa bình khu vực. Việc duy trì hợp tác chặt chẽ giữa Tokyo và New Delhi được đánh giá phù hợp lợi ích chung, nhất là trong bối cảnh nhiều thách thức an ninh mới nổi đan xen.

Cuộc hội đàm trực tiếp đầu tiên vừa diễn ra giữa Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae và người đồng cấp Ấn Độ Narendra Modi bên lề Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Nam Phi đã cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của hai nước trong việc tăng cường phối hợp, góp phần thúc đẩy tầm nhìn về khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở. Hai bên xác nhận tiếp tục phối hợp chặt chẽ, gồm cả trong khuôn khổ nhóm Bộ Tứ (QUAD), với sự tham gia của cả Mỹ và Australia.

Trong quỹ thời gian hạn hẹp ở Johannesburg, nhà lãnh đạo Nhật Bản đã ưu tiên sắp xếp cuộc gặp với ông Modi. Bày tỏ mong muốn cùng Thủ tướng Ấn Độ đưa quan hệ hai nước lên mức bền chặt và phong phú hơn nữa, Thủ tướng Nhật Bản Takaichi Sanae nhấn mạnh quyết tâm thúc đẩy những kết quả cụ thể trong các lĩnh vực an ninh, quốc phòng, kinh tế và giao lưu nhân dân. Hai nhà lãnh đạo cũng nhất trí tăng cường hợp tác trong các lĩnh vực quan trọng như chất bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI), đổi mới sáng tạo và tăng trưởng, đồng thời cụ thể hóa hợp tác trong lĩnh vực an ninh kinh tế.

Cuộc gặp trực tiếp giữa hai nhà lãnh đạo tại Nam Phi tiếp tục mang lại động lực mới cho quan hệ Nhật Bản-Ấn Độ, vốn được thúc đẩy mạnh mẽ những năm gần đây và được đánh giá là một trong những mối quan hệ chiến lược quan trọng ở châu Á. Dù cách xa về địa lý, Nhật Bản và Ấn Độ chia sẻ nhiều lợi ích chiến lược chung. Hai bên ủng hộ trật tự quốc tế dựa trên luật lệ, tự do hàng hải và an ninh biển, đặc biệt trong bối cảnh khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương chứng kiến nhiều biến động. Việc Tokyo và New Delhi nhấn mạnh tăng cường hợp tác quốc phòng cũng góp phần tạo nền tảng vững chắc ứng phó các thách thức an ninh mới.

Khi mà địa chính trị đang thay đổi nhanh chóng, cả Nhật Bản và Ấn Độ nhiều lần nhấn mạnh, hợp tác toàn diện về kinh tế, quốc phòng, khoa học-công nghệ và hạ tầng là chìa khóa để bảo đảm hòa bình, ổn định và tăng trưởng bền vững cho khu vực. Nhấn mạnh lĩnh vực kinh tế và khoa học-công nghệ là “trụ cột xương sống” của quan hệ song phương, hai bên liên tục thúc đẩy nhiều kế hoạch hợp tác. Các dự án về hạ tầng, công nghiệp chế tạo, năng lượng sạch và công nghệ cao từ Nhật Bản góp phần quan trọng vào quá trình phát triển kinh tế Ấn Độ.

Trong khi đó, Ấn Độ cũng là thị trường tiềm năng cho các doanh nghiệp Nhật Bản, nhất là trong các lĩnh vực phần mềm, công nghệ thông tin. Sự kết hợp giữa vốn, công nghệ và nhân lực hai nước không chỉ thúc đẩy tăng trưởng song phương, mà còn củng cố chuỗi giá trị khu vực. Bên cạnh đó, việc hai nước tích cực tham gia các cơ chế đa phương như QUAD, G20, diễn đàn hợp tác Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương cũng mang lại cho hai bên thêm tiếng nói bảo vệ lợi ích chiến lược, đồng thời góp phần xây dựng môi trường khu vực phát triển ổn định.

Chứng kiến nhiều động lực tăng trưởng với quyết tâm từ hai bên, quan hệ Nhật Bản-Ấn Độ thực tế vẫn phải đối mặt những thách thức nhất định. Trong đó, mức độ phát triển kinh tế và các ưu tiên quốc gia đôi khi tạo ra những khác biệt trong hoạch định chính sách. Chưa kể, ảnh hưởng của các nước lớn khác trong khu vực, cũng như diễn biến phức tạp tại các điểm nóng địa chính trị, đòi hỏi cả hai bên linh hoạt. Nhất là khi Ấn Độ đồng thời tham gia cả QUAD - một cơ chế với các quốc gia cùng tập trung vào khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương, và cả BRICS - một nền tảng nổi lên mạnh mẽ tập hợp các cường quốc mới nổi ủng hộ đa cực. Khả năng cân bằng giữa các “sân chơi” vốn có khác biệt đã chứng minh sự tinh tế chiến lược của New Delhi, nhưng giờ đây, áp lực ngày càng tăng đòi hỏi Ấn Độ khẳng định sự chủ động và khéo léo hơn trong các quyết định hợp tác.

Thách thức là hiện hữu, song theo giới quan sát, quan hệ giữa Tokyo và New Delhi vẫn đang phát triển theo hướng bền vững và thực chất, không chỉ mang lại lợi ích kinh tế, an ninh và phát triển cho hai bên, mà còn góp phần tạo dựng trật tự khu vực ổn định, công bằng và bao trùm hơn. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cạnh tranh chiến lược, mối quan hệ Nhật Bản-Ấn Độ thể hiện tinh thần hợp tác đa phương, là minh chứng cho cách thức các nền kinh tế lớn và mới nổi có thể cùng nhau đóng góp cho hòa bình, ổn định và thịnh vượng khu vực

THỂ TRẦN