Quan hệ Việt Nam - Israel: Từ bất ngờ lịch sử đến quan hệ hợp tác sôi động trên nhiều mặt

Khách tham quan Triển lãm ảnh “Tiếng vọng nhân sinh” - Cầu nối văn hóa Việt Nam - Israel, ngày 18/7/2025. Ảnh: Thanh Bình/PV TTXVN tại Israel

Hồi tưởng lại sự kiện lịch sử năm 1993, ông Yossi Beilin - cựu Thứ trưởng Ngoại giao Israel, người trực tiếp tham gia lễ ký kết thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam - chia sẻ với phóng viên TTXVN tại Tel Aviv rằng ông đã hoàn toàn bất ngờ khi nhận được thông báo có một phái đoàn Việt Nam đang chờ để ký Bản ghi nhớ thiết lập ngoại giao chính thức. Ông nhớ lại: "Tôi không thể tin nổi. Khi ấy, quan hệ với Việt Nam chưa nằm trong ưu tiên hàng đầu của chúng tôi - không phải vì Việt Nam không quan trọng, mà vì chúng tôi nghĩ Việt Nam chưa quan tâm đến Israel. Nhưng Việt Nam đã chủ động. Và chúng tôi đã ký thỏa thuận ngay trong ngày hôm đó".

Ông Beilin kể lại: "Dù có phần bất ngờ, chúng tôi đã quyết định tổ chức lễ ký tại một khách sạn gần Bộ Ngoại giao. Vì chưa có sự chuẩn bị trước cho một buổi lễ trang trọng, tôi đã lập tức yêu cầu bộ phận nghi lễ hỗ trợ. Họ đã mang đến một tấm bản đồ màu xanh – phù hợp cho các sự kiện chính thức, in sẵn bản dự thảo tiêu chuẩn, và thuê phòng phù hợp. Tôi cũng đã thông báo với Bộ trưởng Ngoại giao lúc bấy giờ là ông Shimon Peres về sự kiện bất ngờ này và nhanh chóng lên đường ký kết".

Theo ông Beilin, sự kiện này diễn ra trong bối cảnh tiến trình hòa bình Trung Đông đang mở ra những chuyển biến tích cực sau Hội nghị Madrid năm 1991. Việc Việt Nam chủ động thiết lập quan hệ ngoại giao với Israel được xem là bước ngoặt bất ngờ nhưng đầy tích cực, góp phần giúp Israel từng bước phá vỡ thế cô lập trong cộng đồng quốc tế. Ông bày tỏ: "Là người từng theo dõi từ xa cuộc chiến tranh ở Việt Nam trong những năm 1960–1970, tôi đặc biệt xúc động trước sáng kiến chủ động của phía Việt Nam. Tôi tin rằng sự tiến triển hướng tới hòa bình, đặc biệt kể từ sau Hội nghị Madrid năm 1991, đã góp phần mang đến một bất ngờ ngoài mong đợi".

Cũng theo ông, từ góc nhìn của Israel, việc thiết lập quan hệ với Việt Nam mang ý nghĩa chiến lược, kinh tế và an ninh rõ rệt – như một phần trong nỗ lực mở rộng số lượng các quốc gia từng tẩy chay Israel trước đây, nhưng đến giai đoạn đó đã thay đổi chính sách.

Theo cựu Thứ trưởng Ngoại giao Israel, hơn 3 thập kỷ trôi qua, quan hệ Việt Nam – Israel đã phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và công nghệ. Kim ngạch thương mại song phương từ ban đầu chỉ vài chục triệu USD hiện đã lên tới vài tỷ USD, trong đó có nhiều sản phẩm công nghệ, ô tô điện và thiết bị cơ khí từ Việt Nam được xuất khẩu sang Israel. Ngược lại, các doanh nghiệp Israel cũng đẩy mạnh đầu tư và chuyển giao công nghệ trong lĩnh vực nông nghiệp thông minh và an ninh mạng cho phía Việt Nam.

Ngoài ra, Việt Nam đã trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn đối với người dân Israel. Mỗi năm, có hàng chục nghìn lượt du khách Israel đến thăm Việt Nam - và con số này được kỳ vọng sẽ tiếp tục tăng trong thời gian tới.

Một dấu mốc đáng chú ý khác trong quan hệ song phương là Hiệp định Thương mại Tự do giữa hai nước (VIFTA), được ký ngày 25/7/2023, mở ra cánh cửa rộng lớn cho dòng chảy hàng hóa và đầu tư hai chiều.

Ông Beilin khẳng định: "Nhìn lại chặng đường đã qua, tôi tin rằng chúng tôi đã làm điều đúng đắn vì lợi ích của cả hai dân tộc".

Ông Yossi Beilin là một chính trị gia Israel, nổi bật với vai trò trong các tiến trình hòa bình và cải cách chính trị nội bộ của Israel. Ông từng là thành viên Quốc hội (Knesset) từ năm 1988 đến năm 2008. Ông từng đảm nhiệm nhiều chức vụ quan trọng như Thứ trưởng Bộ Ngoại giao (1992–1995); Bộ trưởng Kinh tế và Kế hoạch (1995), Bộ trưởng Tư pháp (1999–2001), Bộ trưởng Tôn giáo (2000–2001).

Thanh Bình (TTXVN)