Quảng Trị siết chặt kiểm soát tàu cá, quyết tâm cùng cả nước gỡ 'thẻ vàng' IUU

Lực lượng chức năng tỉnh Quảng Trị thường xuyên kiểm tra việc lắp đặt và hoạt động thiết bị VMS với các chủ phương tiện tàu cá. (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Tỉnh Quảng Trị có hơn 191km bờ biển và khoảng hơn 8.000 tàu cá các loại khai thác và đánh bắt trên biển. Cùng với cả nước, Quảng Trị đang tăng cường nhiều biện pháp để ngăn chặn triệt để các hành vi vi phạm IUU (chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định).

Siết chặt từ cảng cá đến ngư trường

Thời gian qua, quyết liệt chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU) ở Quảng Trị, công tác kiểm tra, kiểm soát tàu cá tại các cảng cá trên địa bàn luôn rất nghiêm túc. Từng con tàu cập nhật thông tin, từng bộ hồ sơ được rà lại, từng thiết bị giám sát hành trình được kiểm tra cẩn trọng khi xuất bến và kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Trưởng cảng cá Cửa Việt (Quảng Trị), ông Nguyễn Thiện Nhân, cho biết cảng đã đáp ứng hạ tầng tiếp nhận tàu thuyền, sẵn sàng cho lưu lượng tăng cao. Cảng cũng siết kiểm tra giấy phép, nhật ký khai thác, tình trạng kết nối thiết bị giám sát hành trình (VMS), kiên quyết giữ lại mọi tàu cá không duy trì kết nối VMS.

Tại cảng cá Cửa Việt, lúc nào cũng là thời gian “cao điểm,” không chỉ để kiểm tra, mà là để siết chặt toàn bộ quy trình chống IUU để đi vào khuôn khổ, nề nếp vĩnh viễn.

Bảng theo dõi hoạt động của các tàu cá trên biển luôn hoạt động tại Văn phòng kiểm soát IUU (cảng cá Cửa Việt, Quảng Trị). (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Tại Văn phòng thanh tra, kiểm tra và kiểm soát nghề cá ở Cảng cá Cửa Việt, các lực lượng gồm: cán bộ Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị, công an địa phương, bộ đội Biên phòng và cán bộ Ban quản lý cảng luôn duy trì chế độ túc trực không kể ngày đêm. Mỗi đơn vị đảm nhận một nhiệm vụ khác nhau, song phối hợp nhịp nhàng, bảo đảm việc kiểm soát tàu cá ra vào cảng được thực hiện nghiêm ngặt.

Ông Trần Thu Vinh, cán bộ thường trực Văn phòng IUU Cửa Việt (Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị), cho biết văn phòng giám sát 24/24 hơn 180 tàu cá từ 15m trở lên ra vào cảng.

Hệ thống màn hình theo dõi tàu cá hoạt động 24/24, cập nhật liên tục vị trí, hướng di chuyển và tín hiệu kết nối thiết bị VMS. Khi phát hiện bất thường sẽ thông báo khắc phục ngay, kiên quyết không để tàu cá mất kết nối hay vượt ranh giới.

Lực lượng Biên phòng cũng tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở ngư dân duy trì VMS, ghi nhật ký đầy đủ và không xâm phạm vùng biển nước ngoài khi làm thủ tục xuất bến.

Thiếu tá Trần Quốc Hùng, Trạm trưởng Trạm kiểm soát Biên phòng Phó Hội, đồn Biên phòng Triệu Vân (xã Cửa Việt, Quảng Trị) cho biết ngay tại Văn phòng IUU, lực lượng Biên phòng đã thông báo chi tiết các mức xử phạt đối với từng hành vi vi phạm, giúp ngư dân nắm chắc quy định, tránh rủi ro trong quá trình vươn khơi. Trong thời gian qua, các tàu cá vi phạm đều được các lực lượng phối hợp xử lý nghiêm theo quy định, qua đó tạo sự răn đe với các chủ tàu cá.

Song song với kiểm soát tại khu vực Cảng cá, lực lượng Bộ đội Biên phòng cũng tăng cường tuần tra, kiểm soát trên biển.

Thượng tá Lê Văn Tính (Chính trị viên, Hải Đội Biên phòng 1, Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Trị) khẳng định đơn vị luôn chủ động nắm chắc tình hình trên biển; công tác tuần tra, kiểm soát bảo vệ chủ quyền vùng biển thường xuyên duy trì.

Đơn vị đã tổ chức nhiều đợt tuần tra xử lý tàu các nước ngoài vi phạm lãnh hải, qua đó khẳng định chủ quyền của vùng biển Việt Nam. Đây cũng là một trong những yếu tố giúp tỉnh Quảng Trị đạt mục tiêu chống IUU.

Các lực lượng chức năng luôn túc trực tại Văn phòng kiểm soát IUU (cảng cá Cửa Việt, Quảng Trị) để kiểm tra các thủ tục và nhắc nhở các ngư dân chấp hành nghiêm quy định về chống khai thác IUU trước khi xuất bến. (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Tại Quảng Trị, nhờ công tác phối hợp, giám sát chặt chẽ của các lực lượng, công tác phòng chống IUU đã đạt nhiều kết quả nổi bật. Hiện 100% tàu từ 6m trở lên được đăng ký (4.664 tàu), 98,1% tàu được cấp phép khai thác, 98,8% tàu lắp thiết bị VMS.

Đặc biệt, tại tỉnh Quảng Trị không có tàu vi phạm vùng biển nước ngoài trong thời gian dài. Các cảng cũng đạt 100% thu nộp nhật ký khai thác theo quy định.

Chuyển biến nhận thức từ ngư dân

Những kết quả nổi bật trên không chỉ thể hiện sự nỗ lực, phối hợp chặt chẽ của lực lượng chức năng, các địa phương trong việc quyết tâm gỡ thẻ vàng IUU mà còn thể hiện sự thay đổi về nhận thức của ngư dân.

Ông Lê Ngọc Linh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản tỉnh Quảng Trị, khẳng định nền tảng cho công tác chống IUU bền vững chính là sự thay đổi nhận thức của ngư dân. Ông cho rằng, việc hiểu đúng quy định, nắm rõ ranh giới trên biển và ý thức hậu quả vi phạm là yếu tố then chốt để chuyển hóa thành hành động cụ thể.

Bộ đội Biên phòng Quảng Trị tích cực tuyên truyền ngư dân thực hiện các quy định trong chống khai thác IUU. (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Tỉnh Quảng Trị cũng kiên quyết xử phạt nghiêm các trường hợp vi phạm để tăng tính răn đe. Ông Linh nhấn mạnh, khi ngư dân thấy rõ trách nhiệm và lợi ích của việc tuân thủ, họ sẽ chủ động thực hiện từ kiểm tra thiết bị giám sát hành trình (VMS) đến ghi chép nhật ký, điều này sẽ quyết định việc Quảng Trị tiến tới mục tiêu gỡ thẻ vàng IUU.

Nhiều ngư dân cũng bày tỏ sự đồng tình. Anh Nguyễn Văn Bình (phường Đồng Hới) cho biết nhận thức của bà con đã thay đổi rõ rệt sau thời gian tuyên truyền, hướng dẫn, hiện tại họ đã nắm rất rõ ranh giới và không còn dám vi phạm vùng biển nước ngoài.

Anh Bùi Xuân Tấn (xã Cửa Việt) chia sẻ nhờ được Biên phòng và chính quyền nhắc nhở, cùng với việc có bản đồ phân định ranh giới và máy nhận dạng tàu, ngư dân yên tâm khai thác hiệu quả, bền vững hơn.

Để thay đổi nhận thức của ngư dân trong chống khai thác IUU, tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo các cấp, ngành từ tỉnh đến địa phương tăng cường công tác tuyên truyền với nhiều hình thức, cấp độ phù hợp nhằm nâng cao nhận thức của ngư dân; trong đó, tập trung chủ yếu thông qua Hội nghị, cấp phát tờ rơi, tổ chức cho các chủ tàu cá/thuyền trưởng ký cam kết không vi phạm khai thác IUU…

Dù đã đạt được những kết quả nhất định, song tại tỉnh quảng Trị, công tác phòng chống khai thác thủy sản IUU đang gặp một số khó khăn và cần phải được tháo gỡ trong thời gian tới như: Nhiều tàu hết hạn đăng kiểm, lỗi kết nối VMS do vệ tinh, hạ tầng Cảng cá còn hạn chế, một số địa phương xử lý vi phạm chưa quyết liệt…

Để tháo gỡ các khó khăn này, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam đã yêu cầu các đơn vị, địa phương phải tập trung giải quyết các vướng mắc, bất cập, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ chống khai thác IUU.

Đồng thời, chỉ đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương thành lập đường dây nóng để kịp thời hướng dẫn, giải quyết những vấn đề liên quan đến khai thác IUU; tạo điều kiện thuận lợi nhất cho người dân khai thác thủy hải sản hợp pháp; tăng cường tuyên truyền để ngư dân thực hiện tốt các quy định về chống khai thác IUU.

Giám sát chặt tàu không đủ điều kiện

Quảng Trị đang quyết liệt triển khai các biện pháp chống khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (IUU), không chỉ siết chặt kiểm tra tại cảng cá và ngư trường mà còn giám sát chặt các tàu cá không đủ điều kiện hoạt động và thúc đẩy ngư dân chuyển đổi nghề, hướng tới nghề cá bền vững.

Đến thời điểm hiện tại, toàn tỉnh Quảng Trị còn 134 tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, trong đó 32 tàu đã không còn phương tiện và đang được xóa đăng ký, 102 tàu vẫn còn nhưng bị cấm ra khơi. Các địa phương có số lượng tàu vi phạm nhiều nhất bao gồm Đông Trạch (20 tàu), Nam Gianh (18 tàu) và Hòa Trạch (17 tàu).

Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị đã yêu cầu Ủy ban Nhân dân cấp xã đóng biển nhận diện, niêm phong và cử cán bộ giám sát các tàu cá không đủ điều kiện, tuyệt đối không để chúng tham gia khai thác. Các Đồn Biên phòng cũng được yêu cầu tăng cường kiểm tra, kiên quyết không cho nhóm tàu này xuất bến.

Các chủ tàu cá cũng chủ động lắp các thiết bị phụ trợ để phòng trường hợp thiết bị VMS gặp sự cố kết nối trên biển. (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Đại diện Phòng Kinh tế xã Cửa Việt cho biết 5 tàu vi phạm của xã đều được neo đậu tại bến và giám sát nghiêm ngặt, cán bộ xã phải chụp ảnh xác nhận hàng tuần gửi về Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư.

Ông Trần Xuân Tiến, Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị, khẳng định tỉnh sẽ kiên quyết không cho bất kỳ tàu cá không đủ điều kiện nào ra khơi để đảm bảo tuân thủ quy định và giữ vững thành quả chống khai thác IUU.

Các địa phương tiếp tục giám sát chặt, khóa và niêm phong tàu vi phạm, cử cán bộ theo dõi thường xuyên, tuyệt đối không để tàu lén lút ra biển. Danh sách các tàu này cũng được công khai để ngư dân tham gia giám sát cộng đồng.

Song song với việc siết chặt quản lý, Chi cục cũng đẩy mạnh tuyên truyền, hướng dẫn chủ tàu chủ động theo dõi hạn giấy phép, đăng kiểm, chứng nhận an toàn thực phẩm để kịp thời gia hạn hoặc cấp mới, tránh rơi vào tình trạng không đủ điều kiện hoạt động. Đồng thời, đề xuất Sở Nông nghiệp và Môi trường khẩn trương thực hiện cấp giấy tờ tàu cá theo thẩm quyền, tạo điều kiện cho chủ tàu đủ điều kiện tiếp tục hoạt động theo quy định.

Chuyển đổi nghề cá theo hướng bền vững

Để sớm gỡ thẻ vàng IUU, phát triển ngành khai thác thủy sản bền vững, tỉnh Quảng Trị cũng thúc đẩy chuyển đổi nghề cho các tàu không còn đủ điều kiện hoạt động. Đây đang là hướng đi phù hợp với ngư dân nhiều địa phương, qua đó giảm áp lực khai thác trên biển.

Nhiều ngư dân đánh bắt vùng gần bờ không hiệu quả tại xã Phú Trạch (Quảng Trị) đã chuyển đổi sang nghề nuôi biển hiệu quả từ năm 2022. (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản và Kiểm ngư Quảng Trị Lê Ngọc Linh cho biết, chúng tôi đang xây dựng kế hoạch, định hướng những tàu cá đã xuống cấp, không thể đáp ứng yêu cầu về an toàn, kỹ thuật hoặc không còn nhu cầu khai thác sẽ được hỗ trợ thực hiện thủ tục giải bản, bán tàu, hoặc chuyển sang các mô hình sinh kế thay thế như nuôi trồng thủy sản, dịch vụ hậu cần nghề cá, du lịch cộng đồng, hay xuất khẩu lao động.

Theo ông Lê Ngọc Linh, việc chuyển đổi này không chỉ giúp giảm áp lực lên nguồn lợi hải sản, hạn chế tình trạng tàu vi phạm quy định, mà còn tạo điều kiện để người dân ổn định thu nhập, đóng góp vào mục tiêu xây dựng nghề cá có trách nhiệm, bền vững theo các yêu cầu của EU và thực tiễn địa phương.

Thực tế tại Quảng Trị, nhiều ngư dân cũng đã chuyển đổi nghề sang nuôi trồng thủy sản và có hiệu quả kinh tế rất cao.

Tại xã Nam Cửa Việt (Quảng Trị), chính quyền địa phương đã đẩy mạnh nuôi biển với diện tích nuôi trồng thủy sản trên 812ha. Đa số người dân đều được định hướng phát triển nuôi trồng theo hướng bền vững đem lại giá trị kinh tế, nhiều hộ có thu nhập cao, qua đó khẳng định hiệu quả rõ nét của quá trình chuyển đổi sinh kế gắn với phát triển kinh tế biển xanh.

Ông Lê Xuân Vưỡng (thôn 8, xã Nam Cửa Việt chia sẻ, nghề đi biển bấp bênh khiến gia đình gặp khó khăn. Nắm bắt chủ trương chuyển đổi sinh kế bền vững của tỉnh, ông mạnh dạn chuyển sang nuôi tôm. Nhờ được hỗ trợ kỹ thuật và hạ tầng, mô hình này đã giúp gia đình ông có thu nhập ổn định, góp phần phát triển nghề cá bền vững tại địa phương.

Từ năm 2022, Chi cục Thủy sản và Kiểm Ngư Quảng Trị đã hỗ trợ kỹ thuật mô hình nuôi cá biển lồng nhựa HDPE tại xã Phú Trạch (Quảng Đông cũ), tạo sinh kế bền vững cho ngư dân.

Đây là mô hình nuôi cá bớp trên biển đầu tiên của tỉnh (Quảng Bình cũ) và đã mở rộng từ 6 lên 12 hộ nuôi trên 5ha. Anh Cao Minh Thái, hộ chuyển đổi đầu tiên, cho biết nuôi trồng đỡ vất vả và mang lại thu nhập ổn định hơn, đạt 100-200 triệu đồng/năm.

Anh Thái cũng chia sẻ thêm, việc thành lập Hợp tác xã Sản xuất, Thương mại và Dịch vụ Đảo Yến Vũng Chùa từ năm 2024 đã giúp liên kết đầu ra, thúc đẩy nghề nuôi trồng bền vững và hiệu quả, là hướng phát triển phù hợp cho ngư dân khai thác gần bờ kém hiệu quả.

Từ đánh bắt không hiệu quả trên biển, ông Lê Xuân Vưỡng (giữa), trú tại xã Nam Cửa Việt, Quảng Trị) đã chuyển đổi sang nghề nuôi tôm và đạt hiệu quả kinh tế cao. (Ảnh: Tá Chuyên/TTXVN)

Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Nhân dân tỉnh Quảng Trị Hoàng Nam đề nghị các lực lượng chức năng và địa phương tăng cường rà soát hoạt động tại các cảng cá, xây dựng phương án đầu tư, nâng cấp hạ tầng đáp ứng tiêu chuẩn; ngành nông nghiệp cần có kế hoạch chuyển đổi sinh kế cho ngư dân phù hợp với từng vùng, từng nhóm đối tượng.

Bên cạnh đó, đối với những tàu cá đã có hồ sơ nhưng còn vướng thủ tục, các đơn vị liên quan cần đẩy nhanh tiến độ hoàn thiện hồ sơ, tạo điều kiện cho ngư dân vươn khơi bám biển, phát triển kinh tế gắn với bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc./.

(TTXVN/Vietnam+)