QUỐC HỘI THẢO LUẬN TRỰC TUYẾN VỀ CÔNG TÁC TƯ PHÁP VÀ CÔNG TÁC PHÒNG, CHỐNG THAM NHŨNG NĂM 2020

Đại biểu tham dự Kỳ họp tại điểm cầu Nhà Quốc hội.

Mở đầu phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị các đại biểu quốc hội tập trung thảo luận về tình hình vi phạm pháp luật, tội phạm năm 2020, diễn biến, tính chất và đặc điểm của tình hình vi phạm pháp luật so với năm 2019; những vấn đề vi phạm pháp luật và tội phạm nổi lên mà dư luận xã hội, cử tri quan tâm. Đánh giá về kết quả công tác điều tra các vụ án hình sự, việc chấp hành các quy định của Bộ luật Tố tụng hình sự trong công tác điều tra, những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Về công tác của ngành kiểm sát, các đại biểu tập trung cho ý kiến về công tác thực hành quyền công tố, điều tra, thi hành án, chất lượng tranh tụng, công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm; kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Về công tác của các tòa án, công tác giải quyết xét xử các vụ án, giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, giải quyết yêu cầu áp dụng các biện pháp hành chính của tòa án nhân dân các cấp; những kết quả đạt được, hạn chế, nguyên nhân và giải pháp khắc phục.

Đối với công tác thi hành án, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu đề nghị các đại biểu tập trung cho ý kiến về công tác chỉ đạo tổ chức thi hành các dự án trọng điểm có giá trị tài sản lớn, liên quan đến các tổ chức tín dụng, án kinh tế, tham nhũng; các giải pháp xử lý án dân sự tồn đọng qua nhiều năm; công tác quản lý cán bộ, công chức, đảm bảo kỷ luật, kỷ cương trong thi hành công vụ; nguyên nhân và giải pháp khắc phục. Về thi hành án hình sự, đề nghị các đại biểu cho ý kiến về công tác giam giữ, giáo dục, quản lý, cải tạo phạm nhân, tình trạng phạm nhân vi phạm tại các cơ sở giam giữ...

Đối với công tác phòng, chống tham nhũng, Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị đại biểu quốc hội đánh giá rõ tình hình tham nhũng hiện nay về tính chất, mức độ, hậu quả so với các giai đoạn trước và năm 2019. Đánh giá ưu điểm, tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trong triển khai thực hiện các biện pháp phòng ngừa tham nhũng theo quy định của pháp luật về phòng chống tham nhũng; thực trạng công tác phát hiện, xử lý tham nhũng vừa qua, kết quả đạt được, hạn chế, khó khăn, bất cập; trách nhiệm của các bộ, ngành các cấp, cơ quan tổ chức, đơn vị; đánh giá hoạt động của cơ quan chuyên trách phòng chống tham nhũng; đánh giá tính khả thi, hiệu quả của những giải pháp nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác phòng, chống tham nhũng trong năm 2021 và những năm tiếp theo.

Cho ý kiến về công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật năm 2020, đa số đại biểu tán thành với báo cáo của Chính phủ và báo cáo thẩm tra và cho rằng công tác phát hiện, xử lý vi phạm pháp luật và tội phạm đã đạt được nhiều kết quả tích cực, đạt nhiều chỉ tiêu yêu cầu của Quốc hội. Tuy nhiên, kết quả phát hiện vi phạm pháp luật và tội phạm trên một số lĩnh vực vẫn chưa tương xứng với tình hình trên thực tế, nhất là vi phạm pháp luật và tội phạm về lĩnh vực tài nguyên môi trường, hàng giả, buôn lậu, gian lận thương mại; tội phạm, vi phạm pháp luật về chức vụ, tham nhũng.

Có ý kiến đại biểu cho rằng, các báo cáo đã phản ánh đầy đủ kết quả các mặt công tác, chỉ tiêu đạt được, những hạn chế, vướng mặc, nguyên nhân và giải pháp khắc phục trong thời gian tới. Báo cáo của Ủy ban Tư pháp đã chỉ rõ những thiếu sót của Chính phủ trong việc chưa đánh giá rõ tình hình xử lý vi phạm hành chính trên toàn quốc. Việc triển khai một số kiến nghị của Ủy ban Tư pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác phòng chống tội phạm còn chậm. Báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao chưa làm rõ nguyên nhân của một số mặt công tác chưa đạt được yêu cầu Quốc hội giao. Báo cáo của Chánh án Tòa án nhân dân chưa chỉ ra nguyên nhân chủ quan tác động trực tiếp đến hoạt động của ngành Tòa án trong xét xử, đặc biệt xét xử các vụ án hình sự và hành chính.

Đại biểu Nguyễn Bá Sơn, Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng.

Đại biểu Nguyễn Bá Sơn, Đoàn Đại biểu Quốc hội thành phố Đà Nẵng, cho rằng, các báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao và Chánh án Tòa án nhân dân tối cao đều đưa ra một nhận định chung là số lượng các vụ án, đặc biệt là các vụ án hình sự kháng nghị theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm còn cao, có chiều hướng phực tạp, nhưng mới chỉ dừng lại ở những nhận định, mà chưa đưa ra được nguyên nhân và giải pháp cụ thể để khắc phục tình trạng này. Đặc biệt, báo cáo của Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao đã chỉ ra các vi phạm pháp luật trong tố tụng mà chủ yếu trong khâu mở rộng điều tra. Mặc dù báo cáo không nêu những vi phạm này ở cấp điều tra nào nhưng chắc chắn cao hơn 2019, tuy nhiên những vi phạm này lại tập trung vào hoạt động thực nghiệm điều tra, nhận dạng, trưng cầu giám định, định giá tài sản, lấy lời khai… do vậy đề nghị cơ quan chức năng cần có giải pháp khắc phục.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tư pháp cũng khẳng định, lợi dụng dịch bệnh Covid 19, có trường hợp cán bộ trong chính cơ quan chức năng phòng chống dịch bệnh lại có hành vi vi phạm pháp luật khi mua sắm vật tư trang thiết bị y tế. Kết quả điều tra vụ án xảy ra tại Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Nội cho thấy có tình trạng nâng khống giá thiết bị y tế lên gấp nhiều lần giữa lúc đại dịch đang bùng phát rất mạnh.

Đại biểu Nguyễn Bá Sơn cho rằng, điều đáng quan tâm cần được điều tra làm rõ, đó là liệu có tình trạng 5 doanh nghiệp có chức năng nhập khẩu và phân phối thiết bị y tế có hình thành mặt bằng giá thiết bị y tế để các Trung tâm kiểm soát bệnh tật ở các địa phương phải mua thiết bị với giá cao? Những doanh nghiệp này có phải là sân sau của một vài người hay không? Tại sao những loại thiết bị y tế đặc biệt quan trọng này nhà nước không nắm giữ, kiểm soát, điều tiết để phục vụ công tác khám chữa bệnh.

Đại biểu Hà Thị Lan, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang.

Đại biểu Hà Thị Lan, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bắc Giang, cho rằng, mặc dù thời gian qua một số loại tội phạm giảm so với năm trước, nhưng ở một số lĩnh vực cụ thể, tội phạm có xu hướng diễn biến theo chiều hướng phức tạp hơn. Trong báo cáo cũng nêu một số loại tội phạm nghiêm trọng gia tăng như hiếp dâm tăng trên 13%, đặc biệt tội phạm hiếp dâm trẻ em tăng hơn 30%; gây rối trật tự công cộng tăng hơn 53%; chống người thi hành công vụ tăng, đặc biệt số vụ chống lực lượng công an thi hành công vụ tăng 260%; số vụ giết người thân tăng 171%... Điều này đã gióng lên hồi chuông về sự coi thường pháp luật, sự xuống cấp về đạo đức xã hội.

Đại biểu cũng nêu tình trạng lợi dụng mạng viễn thông, mạng xã hội để hoạt động trái pháp luật như việc đưa tin giả, tình trạng đánh bạc vẫn diễn ra hàng ngày… Công tác phòng ngừa tội phạm trên một số lĩnh vực như quản lý xuất nhập cảnh, quản lý mạng viễn thông, mạng xã hội, mạng internet vẫn còn hạn chế, bất cập. Việc đề ra các biện pháp phòng ngừa tội phạm trong lĩnh vực này chưa được quan tâm đúng mức, gây nhức nhối xã hội; kết quả xử lý chưa hiệu quả.

Từ thực tế trên, đại biểu Hà Thị Lan đề nghị Chính phủ, các cơ quan tư pháp cần có đánh giá cụ thể về công tác phòng ngừa các loại tội phạm; đồng thời có giải pháp đấu tranh hiệu quả trong thời gian tới. Đại biểu cũng đề xuất một số giải pháp, như kịp thời, quyết liệt chặn đứng sự gia tăng của một số loại tội phạm. Các ngành, các cấp ở địa phương, người đứng đầu cần quản lý chặt chẽ nhập cảnh Việt Nam của người nước ngoài. Tăng cường hơn nữa hiệu lực hiệu quả, quản lý nhà nước đối với lĩnh vực công nghệ thông tin, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra thực hiện quy định của Luật An ninh mạng, phát hiện xử lý nghiêm hành vi đưa tin giả, hành vi kích động bạo lực… Đồng thời, đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác giáo dục pháp luật cho nhân dân, nhất là giới trẻ và công tác phổ biến giáo dục pháp luật ở vùng sâu vùng xa, vùng dân tộc thiểu số...

Cho ý kiến về công tác phòng, chống tham nhũng, nhiều đại biểu cho rằng mặc dù tình hình kinh tế trong nước và thế giới có nhiều biến động, dịch bệnh Covid 19 diễn biến phức tạp nhưng công tác phòng, chống tham nhũng đã không “chững lại” hay “chùng xuống” mà tiếp tục được duy trì, đẩy mạnh và đạt được nhiều kết quả tích cực, khẳng định mạnh mẽ quyết tâm chống tham nhũng “không có vùng cấm”, “không có ngoại lệ” của Đảng. Nhờ vậy, công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng tiếp tục có những chuyển biến tích cực cả về phòng ngừa, phát hiện và xử lý tham nhũng; qua đó đã góp phần giữ vững kỷ luật, kỷ cương trong Đảng và bộ máy nhà nước, củng cố thêm niềm tin của nhân dân vào công tác đấu tranh phòng chống tham nhũng.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp.

Đại biểu Phạm Văn Hòa, Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp, nhấn mạnh, công tác phòng, chống tham nhũng được Đảng, Chính phủ chỉ đạo quyết liệt, đạt được nhiều kết quả rõ nét. Tình trạng tham nhũng, lãng phí dần được đẩy lùi, tạo niềm tin của cán bộ, đảng viên, cử tri và nhân dân cả nước, góp phần làm lành mạnh, trong sạch bộ máy của cả hệ thống chính trị. Tuy nhiên, bên cạnh việc kiên quyết xử lý các vụ án tham nhũng lớn được nhân dân đồng tình thì tình trạng tham nhũng vặt, nhũng nhiễu gây phiền hà cho nhân dân, doanh nghiệp vấn diễn ra ngày càng tinh vi, chưa ngăn chặn kịp thời, hiệu quả, ảnh hưởng đến công tác phòng, chống tham nhũng của Đảng và Nhà nước ta.

Đại biểu Phạm Văn Hòa nêu thực tế lợi ích nhóm, sân sau vẫn còn tồn tại, gây bất công trong hoạt động đầu tư cơ bản, mua sắm tài sản công, việc thu hồi tài sản tham nhũng có tiến bộ nhưng còn thấp. Tình trạng tham nhũng không chỉ diễn ra ở các cơ quan nhà nước, mà còn xảy ra các lĩnh vực nhạy cảm, đặc biệt trong lĩnh vực kinh tế nghiêm trọng, có tình trạng tham nhũng ở các cơ quan bảo vệ pháp luật, cơ quan tư pháp… làm giảm niềm tin của nhân dân đối với một bộ phận cơ quan này. Do vậy, ngoài giải pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng cho công chức, viên chức, nhân dân để phòng ngừa, không dám, không muốn, không ham, thì việc tiếp tục xủ lý hành vi tham nhũng không có vùng cấm sẽ có tác động tích cực trong phòng ngừa, ngăn chặn. Đại biểu cũng cho rằng, việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm toán trên tất cả các lĩnh vực, nhất là những lĩnh vực nhạy cảm dễ phát sinh tham nhũng là hết sức cần thiết. Cán bộ thanh tra, kiểm toán phải thể hiện tinh thần trách nhiệm cao trong thực thi công vụ, không vì áp lực hay vì lý do khác nhau mà bỏ qua sai sót nghiêm trọng của tổ chức, cá nhân sai phạm. Nếu vi phạm cần phải xử lý nghiêm để răn đe; đồng thời phát huy vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan đơn vị, cũng như phát hiện của nhân dân, phương tiện truyền thông đại chúng cung cấp cho các cơ quan chức năng xử lý sai phạm

Đại biểu Phạm Văn Hòa cũng đề nghị Chính phủ sớm ban hành các quy định cụ thể về kiểm soát tài sản, thu nhập của người có chức vụ, quyền hạn nhằm khắc phục, hạn chế của tình trạng này trong thời gian qua khi các vụ việc xảy ra các cơ quan chức năng khó xử lý theo đúng quy định của pháp luật./.

Lan Hương - Minh Hùng