Quy định rõ công cụ kiểm soát và trách nhiệm kiểm soát nội dung livestream bán hàng

Sửa đổi, bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động thương mại điện tử

Tiếp tục Phiên họp thứ 49, sáng 22/9, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Thương mại điện tử.

Trình bày tờ trình, Thứ trưởng Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nêu rõ, để bảo đảm duy trì khung pháp lý lâu dài và ổn định của các văn bản pháp luật, cần xây dựng Luật Thương mại điện tử thay vì duy trì các văn bản ở cấp nghị định vì luật có giá trị pháp lý cao hơn nghị định, là cơ sở để điều chỉnh các vấn đề quan trọng, mang tính nguyên tắc và toàn diện trong lĩnh vực thương mại điện tử.

Thứ trưởng Công thương Nguyễn Sinh Nhật Tân trình bày Tờ trình dự án Luật Thương mại điện tử. (Ảnh: DUY LINH)

Dự thảo Luật Thương mại điện tử gồm 8 chương, 50 điều, quy định về: giao kết hợp đồng trong thương mại điện tử; các loại hình và trách nhiệm của chủ thể trong hoạt động thương mại điện tử; trách nhiệm của các tổ chức cung cấp dịch vụ hỗ trợ thương mại điện tử; phát triển thương mại điện tử; ứng dụng công nghệ trong quản lý hoạt động thương mại điện tử; giải quyết tranh chấp, kiểm tra và xử lý vi phạm trong thương mại điện tử...

So với pháp luật hiện hành, dự thảo luật sửa đổi, bổ sung định vị pháp lý toàn diện các mô hình hoạt động thương mại điện tử, từ việc bán hàng và cung cấp dịch vụ trực tiếp đến mô hình bán hàng nhiều bên tham gia, tăng cường các trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử trong việc rà soát, thông tin, hỗ trợ thu hồi sản phẩm, hàng hóa có khuyết tật, bảo vệ người tiêu dùng, lưu trữ thông tin giao dịch vụ phục vụ thanh tra, kiểm tra.

Mở rộng trách nhiệm của các nền tảng mạng xã hội có hoạt động thương mại điện tử; bổ sung điều chỉnh đối với các nền tảng tích hợp đa dịch vụ; bổ sung các trách nhiệm pháp lý của chủ quản nền tảng này trong việc ngăn chặn nguy cơ lạm dụng vị thế độc quyền, thao túng thuật toán gây thiệt hại, đảm bảo thúc đẩy đổi mới lành mạnh trong hệ sinh thái số.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng bổ sung trách nhiệm của các chủ thể tham gia hoạt động bán hàng livestream, tiếp thị liên kết trong việc định danh, minh bạch thông tin, lưu trữ và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Quang cảnh phiên họp sáng 22/9. (Ảnh: DUY LINH)

Theo đó, đối với hoạt động bán hàng livestream, chủ quản nền tảng phải xác thực danh tính người livestream, công khai và thực hiện cơ chế, biện pháp kiểm soát theo thời gian thực nội dung bán hàng livestream. Người bán cung cấp cho người livestream các tài liệu pháp lý chứng minh đáp ứng điều kiện.

Người livestream không được cung cấp thông tin gian dối hoặc gây nhầm lẫn về công dụng, xuất xứ, chất lượng, giá cả, khuyến mại, chính sách bảo hành và các nội dung khác liên quan đến hàng hóa, dịch vụ, Đồng thời, thực hiện đúng nội dung quảng cáo đã được cơ quan có thẩm quyền xác nhận đối với hàng hóa, dịch vụ thuộc trường hợp pháp luật quy định phải xác nhận nội dung quảng cáo.

Rà soát các trường hợp chủ quản nền tảng thương mại điện tử phải có biện pháp ngăn chặn livestream bán hàng

Thẩm tra sơ bộ, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đề nghị quy định rõ về phạm vi, nội hàm “hoạt động thương mại điện tử” được điều chỉnh bởi Luật Thương mại điện tử, làm rõ ranh giới của thương mại điện tử với các ngành, lĩnh vực khác, phân định với các hoạt động có liên quan được điều chỉnh bởi luật khác, gắn với mục tiêu quản lý cụ thể, rõ ràng.

Thường trực cơ quan thẩm tra cũng đề nghị nghiên cứu điều chỉnh quy định tại Phụ lục 4 của Luật Đầu tư về hoạt động thương mại điện tử được xác định là ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, bảo đảm phù hợp, tránh gây nhầm lẫn cách hiểu hoạt động thương mại điện tử theo nghĩa rộng.

Về hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết và trách nhiệm của các chủ thể tham gia vào hoạt động livestream bán hàng, tiếp thị liên kết trong thương mại điện tử, Thường trực Ủy ban thẩm tra cho rằng, bản chất các hoạt động này là một hình thức khác của quảng cáo, môi giới trên môi trường điện tử.

Để bảo đảm quy định của pháp luật tường minh, phạm vi quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của từng chủ thể có liên quan rõ ràng và đầy đủ, đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát, tiếp tục hoàn thiện các quy định theo hướng rõ ràng hơn những nội dung mang tính đặc thù quy định tại Luật Thương mại điện tử mà chưa được quy định tại Luật Quảng cáo.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật. (Ảnh: DUY LINH)

Thường trực cơ quan thẩm tra cũng cho rằng cần quy định rõ công cụ kiểm soát và trách nhiệm kiểm soát nội dung livestream, phân định rõ phạm vi nghĩa vụ giữa chủ quản nền tảng và cơ quan quản lý nhà nước; quy định rõ phạm trách nhiệm liên đới khi phát sinh tranh chấp, khiếu nại, tố cáo về chất lượng hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo, tiếp thị liên kết.

Nghiên cứu, bổ sung các quy định mang tính chất đặc thù về trách nhiệm của các chủ thể đối với đối tượng mua bán, tiếp thị liên kết là dịch vụ; trách nhiệm về cảnh báo cho người tiêu dùng khi hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo có yếu tố rủi ro hoặc khi có thông tin chính thống do cơ quan quản lý nhà nước công bố về rủi ro hoặc các vấn đề liên quan đến việc lưu thông, sử dụng hàng hóa, dịch vụ được quảng cáo.

Đối với hoạt động livestream bán hàng trong thương mại điện tử, Thường trực cơ quan thẩm tra đề nghị nghiên cứu hoàn thiện các quy định theo hướng khu trú phạm vi hoạt động livestream bán hàng trong thương mại điện tử quy định tại dự thảo Luật chỉ áp dụng đối với các nền tảng thương mại điện tử có chức năng mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến.

Đồng thời, đề nghị rà soát, phân định các quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của chủ quản nền tảng thương mại điện tử có hoạt động livestream bán hàng, người bán trong hoạt động livestream bán hàng, người livestream bán hàng, bảo đảm rõ ràng, khả thi, phù hợp, toàn diện.

Theo đó, đề nghị rà soát các trường hợp chủ quản nền tảng thương mại điện tử phải có biện pháp ngăn chặn livestream bán hàng tại Điều 21, làm rõ chủ quản nền tảng thương mại điện tử có thẩm quyền đồng ý/không đồng ý cho phép tổ chức hoạt động livestream nếu chưa nhận được văn bản xác nhận nội dung quảng cáo, quy định rõ chế tài khi các chủ nền tảng không có biện pháp ngăn chặn bán hàng livestream đối với hàng hóa, dịch vụ cấm quảng cáo.

Đối với trường hợp livestream bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội không có chức năng mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến, việc giao kết hợp đồng được thực hiện thông qua phương thức trao đổi trực tiếp giữa người bán, người mua, đề nghị bổ sung thuyết minh, làm rõ quy định của pháp luật hiện hành và công cụ quản lý đối với trường hợp này.

Đối với hoạt động tiếp thị liên kết trong thương mại điện tử, Thường trực Ủy ban thẩm tra cho rằng, hoạt động tiếp thị liên kết là một hình thức của quảng cáo, môi giới. Trường hợp tiếp thị liên kết trên môi trường điện tử thì giao kết hợp đồng mua bán hàng hóa, dịch vụ được tiếp thị, quảng cáo có thể xảy ra ở cả trên môi trường truyền thống hoặc điện tử; do vậy, đề nghị có thuyết minh, làm rõ quy định hiện hành và công cụ quản lý đối với nội dung này; làm rõ nội dung này có thuộc phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật này hay không do phạm vi nội hàm khái niệm “hoạt động thương mại điện tử” tại dự thảo là rất rộng.

Dự kiến, dự án Luật Thương mại điện tử sẽ được trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 10 (tháng 10-11/2025).

VĂN TOẢN