Quy định về sử dụng ngân sách để xây dựng hạ tầng xã hội thiết yếu với nhà ở xã hội

Khu dự án nhà ở xã hội Ecohome 3, Hà Nội. Ảnh Công Phương.

Xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật khung, hạ tầng xã hội thiết yếu

Theo tờ trình, chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2045 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã xác định quan điểm phát triển nhà ở là trách nhiệm của Nhà nước, là một trong những nội dung quan trọng của chính sách phát triển kinh tế - xã hội; có chính sách để hỗ trợ về nhà ở cho các đối tượng chính sách xã hội, người có thu nhập thấp và người nghèo gặp khó khăn về nhà ở nhằm góp phần ổn định chính trị, bảo đảm an sinh xã hội và phát triển đô thị, nông thôn theo hướng văn minh, hiện đại; phát triển nhà ở gắn với phát triển thị trường bất động sản, phù hợp với chương trình, kế hoạch phát triển nhà ở trong từng giai đoạn của địa phương và tuân thủ pháp luật về nhà ở, quy hoạch, kế hoạch do cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, bảo đảm đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội; phát triển đa dạng các loại hình nhà ở, chú trọng phát triển NƠXH, nhà chung cư.

Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021-2030” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, trong đó Hà Nội được giao chỉ tiêu theo Đề án phát triển 56.200 căn, gồm: 18.700 căn giai đoạn 2021-2025, 37.500 căn giai đoạn 2026-20232; Hà Nội là một trong những địa phương được giao chỉ tiêu phát triển NƠXH cao nhất trong cả nước.

Chương trình phát triển nhà ở TP Hà Nội giai đoạn 2021-2030 được UBND TP phê duyệt đã chỉ ra các tồn tại đó là chỉ tiêu diện tích sàn nhà ở tái định cư, NƠXH hoàn thành đạt tỷ lệ thấp so với tổng số diện tích sàn nhà ở đã phát triển; phát triển NƠXH, triển khai các khu NƠXH tập trung, nhà ở tái định cư, cải tạo chung cư cũ chưa đạt tiến độ. Theo đó nguyên nhân do cơ chế chính sách về phát triển nhà ở của T.Ư chưa đáp ứng yêu cầu phát triển đô thị, nhà ở ngày càng cao của Thủ đô, nhất là cơ chế chính sách về phát triển NƠXH.

Vì vậy, việc xây dựng, ban hành Nghị quyết của HĐND TP "quy định một số nội dung về sử dụng ngân sách để đầu tư xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật khung, hạ tầng xã hội thiết yếu trong dự án đầu tư xây dựng NƠXH độc lập trên địa bàn TP Hà Nội" là cần thiết, phù hợp với thực tiễn, nhằm cụ thể hóa chủ trương, chính sách của T.Ư, Luật Thủ đô như đã nêu trên; tạo cơ sở pháp lý riêng cho Thủ đô đẩy mạnh phát triển NƠXH bảo đảm ưu tiên đầu tư xây dựng các khu đô thị, nhà ở, các khu NƠXH theo hướng hiện đại, thuận tiện, đồng bộ với việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân theo chủ trương của T.Ư, TP.

Sử dụng ngân sách để đầu tư xây dựng

Nghị quyết áp dụng đối với các chủ đầu tư dự án đầu tư xây dựng NƠXH độc lập trên địa bàn TP Hà Nội được đầu tư bằng nguồn tài chính công đoàn, nguồn vốn ngoài đầu tư công và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến hoạt động đầu tư xây dựng NƠXH trên địa bàn TP Hà Nội.

Nghị quyết đã quy định chi tiết phạm vi các công trình hạ tầng được TP quyết định sử dụng ngân sách để đầu tư xây dựng như sau: trừ trường hợp nhà đầu tư thực hiện dự án trực tiếp đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng đồng bộ với xây dựng nhà ở trong phạm vi dự án, TP quyết định sử dụng ngân sách để đầu tư xây dựng một số công trình hạ tầng kỹ thuật khung, hạ tầng xã hội thiết yếu trong phạm vi dự án NƠXH độc lập nhằm giảm giá NƠXH, gồm công trình bãi đỗ xe đồng bộ hệ thống trạm sạc xe điện công cộng, trạm sạc xe điện cá nhân phục vụ cho phương tiện cá nhân của dân cư khu vực dự án; công trình trường mầm non, trường tiểu học, trường trung học cơ sở; công trình trạm y tế, nhà văn hóa.

TP quyết định sử dụng ngân sách để đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng nêu trên khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện sau: dự án đầu tư xây dựng NƠXH độc lập (theo quy định nêu trên) là dự án NƠXH được thực hiện đầu tư xây dựng tại các ô đất quy hoạch độc lập nằm phía ngoài đường Vành đai 4 theo Quy hoạch chung Thủ đô đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt;

Dự án NƠXH độc lập có quy mô tương đương một đơn vị ở trở lên hoặc có quy mô dân số từ 4.000 người trở lên; các công trình hạ tầng được thực hiện theo dự án riêng bằng nguồn vốn ngân sách của TP và được ghi rõ trong văn bản quyết định chủ trương đầu tư dự án NƠXH độc lập.

Thẩm tra nội dung này, Ban Đô thị - HĐND TP nêu rõ, HĐND TP đã thông qua Chương trình phát triển nhà ở TP Hà Nội giai đoạn 2021 - 2030 tại Nghị quyết số 18/NQ-HĐND ngày 8/7/2022; UBND TP Hà Nội đã phê duyệt Chương trình phát triển nhà ở TP Hà Nội giai đoạn 2021-2030 tại Quyết định số 3627/QĐ-UBND ngày 3/10/2022.

Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy có một số tồn tại như: chỉ tiêu diện tích sàn nhà ở tái định cư, NƠXH hoàn thành đạt tỷ lệ thấp so với tổng số diện tích sàn nhà ở đã phát triển; phát triển NƠXH, triển khai các khu NƠXH tập trung, nhà ở tái định cư, cải tạo chung cư cũ chưa đạt tiến độ. Nguyên nhân do yêu cầu phát triển đô thị, nhà ở trên địa bàn TP ngày càng cao, cơ chế chính sách về phát triển NƠXH chưa hoàn thiện.

Do vậy, việc ban hành Nghị quyết này là phù hợp với thực tiễn, nhằm cụ thể hóa chủ trương, chính sách của T.Ư, Luật Thủ đô 2024; tạo cơ sở pháp lý riêng cho Thủ đô đẩy mạnh phát triển NƠXH bảođảm ưu tiên đầu tư xây dựng các khu đô thị, nhà ở, các khu NƠXH theo hướng hiện đại, thuận tiện, đồng bộ với việc xây dựng hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội, góp phần nâng cao chất lượng sống của người dân theo chủ trương của T.Ư, TP.

Luật Thủ đô 2024 thiết lập một khung pháp lý đặc biệt và toàn diện cho Thủ đô Hà Nội, nhằm đáp ứng các yêu cầu phát triển đặc thù, vị thế quan trọng và những thách thức riêng biệt của một đô thị Thủ đô. Luật này không chỉ điều chỉnh các khía cạnh về tổ chức chính quyền mà còn bao gồm nhiều lĩnh vực kinh tế - xã hội khác. Hà Nội cần quy định tỷ lệ NƠXH cho từng loại dự án hoặc diện tích đất dành cho NƠXH trong các khu đô thị mới quy hoạch và xây dựng. Cần có quy định mang tính chế tài đối với các DN không thực hiện quy định về xây dựng NƠXH.

PGS. TS Nguyễn Văn Quân (Đại học Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội)

Đăng Thịnh