'Right to Win - Cửa thắng của nông nghiệp Việt'

Thách thức và trăn trở từ thực tiễn

Cuốn sách Right to Win - "Cửa thắng" của nông nghiệp Việt ghi lại những kinh nghiệm của bà Đặng Huỳnh Ức My và đội ngũ AgriS - Betrimex trong hành trình đưa sản phẩm từ mía và dừa Việt Nam tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

AgriS đã đưa đường Việt Nam lên sàn ICE London và New York, đồng thời xây dựng hệ quản trị chuẩn quốc tế. Betrimex từ một công ty xuất nhập khẩu đã phát triển thương hiệu Cocoxim, với hơn 80 sản phẩm hiện diện tại hơn 80 quốc gia, được vận hành trên chuỗi giá trị tuần hoàn toàn diện.

Tuy nhiên, bà Ức My cũng đặt ra nhiều câu hỏi : Vì sao nông dân Việt vẫn phải bán rẻ? Vì sao sản lượng lớn nhưng giá trị gia tăng thấp? Và vì sao thương mại quốc tế không chỉ dừng ở xuất khẩu sản phẩm?

Theo bà Ức My - thách thức lớn nhất không phải năng suất, mà là lãng phí: Từ phân bón, phương thức canh tác, cho đến việc sản xuất xong mới lo đầu ra. Gốc rễ nằm ở chỗ thiếu một hệ thống tính toán tổng thể.

ESG – “Hệ điều hành” của nông nghiệp Việt

Bà Ức My khẳng định ESG không chỉ là “giấy thông hành” mà phải trở thành gốc rễ trong chiến lược, một “hệ điều hành” giúp doanh nghiệp Việt: Giao tiếp bằng ngôn ngữ toàn cầu: Tiếp cận vốn xanh: Nâng cao năng lực quản trị, và xây dựng niềm tin dài hạn.

Đồng thời, nông nghiệp công nghệ cao cần bắt đầu từ nông học chính xác và dữ liệu minh bạch, được nhân rộng qua những nông trường kiểu mẫu. Đây chính là nền tảng để doanh nghiệp kết nối đa phương theo mô hình hợp tác “5 Nhà” - Nhà Nước, nhà Nông, nhà khoa học, nhà doanh nghiệp, nhà băng (Định chế tài chính trong và ngoài nước).

Bền vững phải trở thành bản chất

“Cửa thắng” nông nghiệp Việt, theo bà Ức My, không nằm ở tăng năng suất mà ở cách tổ chức phát triển bền vững toàn hệ thống. Bền vững không chỉ là khẩu hiệu hay công cụ truyền thông. Bền vững cũng không dừng lại ở việc đạt chứng chỉ. Bền vững phải trở thành bản chất, gắn vào mọi quyết định – từ đồng ruộng, nhà máy đến bàn đàm phán quốc tế.

AgriS đầu tư mạnh vào nông học chính xác với GPS, drone, tối ưu hóa phân bón và nước tưới. Betrimex xây dựng trung tâm R&D để đa dạng hóa sản phẩm từ dừa. Các demo farm ở Việt Nam, Úc, Lào, Campuchia được vận hành như “phòng thí nghiệm mở” để thử – sai – điều chỉnh nhanh trước khi nhân rộng.

Bà Đặng Huỳnh Ức My chia sẻ tại lễ ra mắt sách

Từ nền tảng này, hai doanh nghiệp đã xây dựng mô hình 3C: AgriC – nông học chính xác và công nghệ số, ProC – chế biến và tuần hoàn phụ phẩm, ComC – thương mại quốc tế bền vững.

Triết lý Zero Waste được chứng minh qua nhiều ví dụ: Phụ phẩm từ mía và dừa trở thành điện sinh khối, phân bón hữu cơ, than hoạt tính (biochar)… vừa gia tăng giá trị sản phẩm vừa tạo cơ chế trung hòa carbon nội chuỗi.

Kết quả là AgriS đạt chứng chỉ quốc tế Bonsucro, minh bạch chuỗi cung ứng và phát thải. Betrimex đạt chứng chỉ Fairtrade, giúp hơn 7.000 hộ nông dân dừa có thu nhập công bằng.

Nhờ vậy, cây mía và trái dừa Việt Nam đã bước ra chuỗi cung ứng toàn cầu, có mặt trên kệ Walmart, Tesco… và trở thành đối tác sòng phẳng trong các cuộc đàm phán quốc tế.

Chuỗi giá trị tuần hoàn của AgriS dựa trên trụ cột 3S: Solution (Giải pháp), Sustainability (Bền vững), Smart (Thông minh)

Theo bà Ức My, nông nghiệp công nghệ cao cần bắt đầu từ nông học chính xác và dữ liệu minh bạch, được chứng minh và nhân rộng qua những mô hình nông trường kiểu mẫu (demo farm), mở ra nền tảng hợp tác đa phương giữa doanh nghiệp, nhà khoa học, các định chế tài chính, nông dân và khách hàng quốc tế.

Kinh nghiệm thực hiện tầm nhìn Net Zero 2035 của AgriS và Zero Waste của Betrimex

AgriS chia sẻ kinh nghiệm đặt mục tiêu Net Zero 2035 với lộ trình:

Giai đoạn 2022–2024: Kiểm kê toàn diện phát thải, chuẩn hóa dữ liệu chuỗi giá trị qua hệ thống số hóa DigiFactory và Farmer Relationship Management, khởi động các dự án điện mặt trời, ủ phân hữu cơ và chương trình trồng 10 triệu cây xanh tại vùng nguyên liệu.

Từ 2025–2030, Mở rộng demo farm, thay thế dần phân hóa học bằng phân hữu cơ, đưa toàn bộ nhà máy sử dụng 100% năng lượng tái tạo và chuyển đổi lò hơi sinh khối, xanh hóa logistics.

Giai đoạn 2031–2035 : Đạt Zero Waste to Landfill, 90% rác thải được tái chế hoặc tái sử dụng, đồng thời kiểm soát chặt chẽ phát thải phạm vi 3 nhờ FRM, logistics xanh và bao bì tuần hoàn. Lộ trình này cho thấy Net Zero không phải là một cam kết ở khâu cuối cùng của chu trình sản xuất, mà là sự chuyển đổi toàn diện với từng bước cụ thể và đo đếm được, hướng tới mục tiêu 2035 một cách thực chất và bền vững.

Betrimex theo đuổi Zero Waste cấp độ 2 vào năm 2040 bằng cách:

Vận hành chuỗi giá trị tuần hoàn toàn diện. Một trái dừa có thể tạo ra nước giải khát Cocoxim, dầu dừa tinh luyện, sữa dừa, bột dừa và cả sản phẩm thay thế nhựa sinh học. Betrimex cũng xây dựng dây chuyền tận dụng vỏ và xơ dừa làm nguyên liệu cho phân bón hữu cơ và vật liệu xây dựng. Nhờ vậy, phụ phẩm không bị bỏ phí mà được biến thành giá trị mới. Trên thực tế, đây đều là các dự án đang được Betrimex thực hiện và liên tục cải tiến.

Ý Nhi