Rõ ràng, minh bạch trong áp dụng tình trạng khẩn cấp

Đại tướng Phan Văn Giang, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng. Ảnh: VIẾT CHUNG

Trình bày báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật, Thượng tướng Lê Tấn Tới, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội, cho biết, về các biện pháp được áp dụng trong TTKC, UBTVQH đã chỉ đạo nghiên cứu, chỉnh lý quy định các biện pháp áp dụng trong TTKC tương ứng với 3 loại TTKC, chỉ quy định 3 loại TTKC gồm: TTKC khi có thảm họa; TTKC về an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội; TTKC về quốc phòng, tương ứng với các biện pháp áp dụng phù hợp.

Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại, Thượng tướng Lê Tấn Tới trình bày Báo cáo tóm tắt giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật TTKC. Ảnh: VIẾT CHUNG

Đại biểu Huỳnh Thị Phúc, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐB Quốc hội TPHCM, đề cập cơ chế kiểm soát chéo của cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án. Ảnh: VIẾT CHUNG

Thảo luận về dự án luật, đại biểu (ĐB) Huỳnh Thị Phúc, Phó Trưởng đoàn chuyên trách Đoàn ĐB Quốc hội TPHCM, cho rằng, Bộ Luật tố tụng hình sự hiện hành được thiết kế dựa trên nguyên tắc: viện kiểm sát nhân dân thực hiện việc kiểm sát hoạt động điều tra; tòa án nhân dân kiểm tra tính hợp pháp của các biện pháp tố tụng và cơ quan điều tra chịu trách nhiệm về việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn. Liên quan đến nội dung về hoạt động tố tụng trong TTKC, dự thảo Luật TTKC quy định 3 chủ thể gồm: cơ quan điều tra, viện kiểm sát và tòa án đều được quyền rút ngắn hoặc kéo dài. “Nhưng lại không quy định cơ quan nào giám sát cơ quan nào. Giả thuyết đặt ra khi cả 3 chủ thể trên đều được nới lỏng quy trình thì toàn bộ cơ chế kiểm soát chéo có thể bị vô hiệu hóa và làm phát sinh rủi ro, bởi quy trình được linh hoạt hóa mà không có giới hạn”, ĐB Huỳnh Thị Phúc nêu.

Do đó, ĐB Huỳnh Thị Phúc đề nghị cần xem xét quy định việc thiết lập cơ chế giám sát đặc biệt của Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Theo đó, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao cần được trao quyền kiểm tra đột xuất, yêu cầu đình chỉ các biện pháp tố tụng đặc biệt nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm; định kỳ phải công khai báo cáo Quốc hội về việc áp dụng tố tụng trong TTKC.

ĐB Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) đề nghị dự thảo cần bổ sung tiêu chí định lượng và định tính cụ thể hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết các ngưỡng kích hoạt cấp độ TTKC, chẳng hạn như phạm vi tác động (địa bàn, quy mô), tỷ lệ dân cư bị ảnh hưởng, thiệt hại về kinh tế, mức độ đe dọa đến quốc phòng, an ninh.

Phiên thảo luận chiều 27-10. Ảnh: VIẾT CHUNG

Điểm đáng lưu ý, dự thảo quy định người ra quyết định trong TTKC không phải chịu trách nhiệm khi quyết định đó dựa trên thông tin có được tại thời điểm ra quyết định, có mục đích chính đáng và không có động cơ vụ lợi. ĐB Dương Khắc Mai đề nghị dự thảo quy định cụ thể hơn việc miễn trách nhiệm chỉ áp dụng nếu người ra quyết định đúng thẩm quyền, dựa trên thông tin khách quan, có kiểm chứng, không vượt quá giới hạn cần thiết. Đồng thời, người ra quyết định phải có nghĩa vụ báo cáo, giải trình cụ thể với cơ quan có thẩm quyền ngay sau khi TTKC cấp kết thúc. Quy định như vậy vừa minh bạch, rành mạch, vừa giúp phân biệt sai sót khách quan trong tình huống cấp bách với hành vi vi phạm do cẩu thả hoặc lợi dụng để trục lợi. Đó cũng là để bảo vệ cán bộ dám hành động.

PHAN THẢO