Sản phụ nguy kịch vì mang thai 'hội chứng gương'- bệnh lý sản khoa hiếm gặp

Bệnh nhân Ngô Thị Luyến (32 tuổi, trú tại xã Nhã Nam, tỉnh Bắc Ninh) nhập viện trong tình trạng phù toàn thân, khó thở, tăng huyết áp, tràn dịch đa màng, phù phổi do biến chứng của hội chứng gương (Mirror Syndrome) gây ra. Đây là một căn bệnh đặc biệt nguy hiểm và hiếm gặp trong thai kỳ được ghi nhận lần đầu tiên tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1.

Chia sẻ về hành trình mang thai đầy thử thách của mình, chị Ngô Thị Luyến cho biết: “Những năm gần đây tôi sinh sống và làm việc tại Đài Loan. Lần mang thai thứ 3 này, khi làm xét nghiệm sàng lọc dị tật ở tuần thứ 18 thai kỳ thì bác sĩ thông báo thai nhi nguy cơ cao mắc Hội chứng Down và tư vấn nên chọc ối để xét nghiệm nhiễm sắc thể.

Tuy nhiên kết quả xét nghiệm chọc ối ở tuần 22 thai kỳ không phát hiện bất thường nên tôi yên tâm tiếp tục dưỡng thai. Tới tuần 25 thai kỳ, tôi thấy tức bụng, người mỏi mệt, hơi khó thở nên đi siêu âm, bác sĩ thông báo thai nhi có dấu hiệu bất thường và khuyên tôi nên làm xét nghiệm sàng lọc chuyên sâu hơn. Lần này kết quả phát hiện thai nhi bị phù nên không thể giữ thai được nữa.

Thời điểm mới biết tin, tôi rất đau buồn nhưng vì thai đã trên 6 tháng, thủ tục đình chỉ thai tại Đài Loan rất phức tạp nên bác sĩ khuyên tôi nên về Việt Nam để được thăm khám và xử trí càng sớm càng tốt”.

Bước sang tuần 26 thai kỳ, chị Luyến thu xếp trở về Việt Nam và không ngờ rằng sức khỏe của mình lại suy giảm nhanh. Chỉ 01 ngày sau khi về nước, chị Luyến thấy toàn thân phù to, khó thở nên đã đến một cơ sở y tế ở Hà Nội siêu âm, xét nghiệm và được kết luận sau khi hội chẩn là thai 26 tuần 05 ngày bị phù, bất thường tim thai, theo dõi Hội chứng Ebstein, theo dõi thiếu máu thai nhi, thiểu ối và có chỉ định đình chỉ thai nghén. Khi về quê chuẩn bị đồ cùng người nhà lên Hà Nội nhập viện thì chị Luyến thấy khó thở hơn, mệt mỏi nên người nhà đã đưa chị Luyến vào cấp cứu tại Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1.

Ngay sau khi nhập viện, bệnh nhân Luyến được khám lâm sàng, cận lâm sàng và làm các xét nghiệm cần thiết để chuẩn bị đình chỉ thai nghén. Tuy nhiên, nhận thấy kết quả siêu âm và chụp X-quang của bệnh nhân bất thường, bệnh nhân thấy khó thở nhiều nên các bác sĩ đã mời Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ CKII Lê Công Tước - Giám đốc bệnh viện chủ trì hội chẩn và đưa ra hướng xử trí thích hợp.

Tình trạng bệnh nhân Luyến lúc hội chẩn hết sức nghiêm trọng: mệt mỏi, khó thở, toàn thân phù to, mạch 92 lần/phút, huyết áp 150/90mmHg, nhịp thở 30 lần/phút, ho khi thay đổi tư thế. Phổi có hội chứng 03 giảm vùng hai đáy phổi, có ran ẩm vừa hạt. Siêu âm thai 27 tuần bị phù thai rau, rau bám mặt trước xuống thấp đến lỗ trong cổ tử cung.

Siêu âm mẹ có dịch tự do trong ổ bụng, tràn dịch màng phổi 02 bên. Kết quả chụp X-quang tim phổi thấy hình ảnh tràn dịch màng phổi 02 bên, rải rác các nốt mờ 02 trường phổi (phù mô kẽ). Kết quả xét nghiệm protein niệu âm tính, xét nghiệm huyết học, sinh hóa trong giới hạn bình thường.

Sau khi phân tích toàn diện các kết quả thăm khám lâm sàng, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh, Hội đồng chuyên môn kết luận: Thai 27 tuần phù thai rau, rau tiền đạo trên thai phụ bị phù phổi, suy hô hấp do Hội chứng Gương (Mirror Syndrome) - một căn bệnh rất hiếm gặp và nguy hiểm có nguy cơ biến chứng phù phổi cấp và suy tim cấp trước, trong và sau can thiệp lấy thai. Tiên lượng tình trạng rất nặng, bệnh nhân có chỉ định mổ cấp cứu.

Nhờ sự chuẩn bị kỹ lưỡng, đánh giá đúng mức độ của bệnh và phối hợp nhịp nhàng của toàn bộ ê-kíp phẫu thuật gồm: Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện; Bác sĩ CKI Tăng Thị Mai Linh - Khoa Đẻ và bác sĩ CKII Nguyễn Văn Trà - Phó Trưởng Khoa, Phụ trách Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức, các diễn biến phức tạp trong ca phẫu thuật đều được xử trí theo các phương án đã chuẩn bị trước nên bệnh nhân không bị biến chứng phù phổi cấp, không bị mất nhiều máu, đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân trong suốt quá trình can thiệp.

Kíp phẫu thuật đảm bảo an toàn tuyệt đối cho bệnh nhân trong suốt quá trình can thiệp. Ảnh BV

Tuy nhiên, quá trình hồi sức sau mổ cho bệnh nhân Luyến cũng hết sức phức tạp, bệnh nhân bị suy hô hấp do phù phổi, vô niệu, giảm Albumin máu. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi, hồi sức tích cực tại Phòng Hồi sức hậu phẫu của Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức để chống suy hô hấp cấp tiến triển do phù phổi cấp, do suy tim; chống suy thận và các cơ quan khác bằng thở oxy, lợi tiểu, bù máu, huyết tương, dịch, Albumin…

Sau 04 ngày được điều trị và chăm sóc đặc biệt, bệnh nhân Luyến đã qua cơn nguy kịch và được chuyển về Khoa Sản II để các y bác sĩ theo dõi toàn trạng. 07 ngày sau phẫu thuật, bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, hết khó thở, vận động nhẹ nhàng bên giường bệnh.

Bệnh nhân Luyến được theo dõi, hồi sức tích cực tại Phòng Hồi sức hậu phẫu của Khoa Phẫu thuật Gây mê hồi sức. Ảnh BV

Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện Sản Nhi Bắc Ninh Số 1 cho biết: Hội chứng gương (Mirror Syndrome) là bệnh lý sản khoa hiếm gặp, để chỉ tình trạng phù của người mẹ “phản chiếu”tình trạng phù của thai nhi. Dấu hiệu đặc trưng là thai nhi (tuổi thai ở quý II và Quý III của thai kỳ) bị phù toàn thân, tràn dịch màng bụng, màng phổi đồng thời người mẹ cũng xuất hiện các triệu chứng bệnh lý tương tự như phù toàn thân, tràn dịch đa màng (màng bụng, màng phổi) như ở thai nhi. Chính vì hiện tượng mẹ “phản chiếu”bệnh lý của thai nhi mà y văn gọi đây là hội chứng gương.

Thực tế, việc chẩn đoán cũng gặp không ít khó khăn do hội chứng gương dễ nhầm lẫn với bệnh lý tiền sản giật bởi đều có biểu hiện phù và tăng huyết áp ở thai phụ. Nếu nhầm sang tiền sản giật và chỉ tập trung xử trí theo hướng đó, bác sĩ có thể sẽ bỏ sót sự theo dõi và điều trị phòng biến chứng phù phổi cấp và suy tim cấp do hội chứng gương gây ra.

Hội chứng gương nếu không được phát hiện sớm và xử trí kịp thời, đúng phương pháp sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm dẫn tới tử vong như: tiền sản giật nặng, phù phổi cấp, suy tim cấp, suy thận cấp, rối loạn đông máu.

Qua ca bệnh này, Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ CKII Lê Công Tước - Giám đốc Bệnh viện khuyến cáo:

Đối với thai phụ:Trong thai kỳ, người mẹ cần được siêu âm hình thái thai nhi định kỳ, kết hợp làm các xét nghiệm sàng lọc trước sinh không xâm lấn như NIPT. Khi cần thiết nên thực hiện thêm các xét nghiệm chuyên sâu như chọc ối, xét nghiệm miễn dịch, virus, vi khuẩn để phát hiện, chẩn đoán bệnh lý phù thai. Nếu phát hiện phù thai thì thai phụ phải được theo dõi chặt chẽ và làm thêm các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh cần thiết để phát hiện hội chứng gương, từ đó can thiệp sớm, tránh biến chứng nguy hiểm cho người mẹ.

Đối với các cơ sở y tế: Hội chứng gương hiếm gặp và rất nguy hiểm, do đó khi phát hiện trường hợp phù thai có biến chứng nghi ngờ hội chứng gương thì tùy theo điều kiện trang thiết bị và nhân lực, nếu cơ sở y tế tuyến dưới không đủ khả năng xử trí an toàn thì nên chuyển tuyến cho phù hợp, đặc biệt đối với các bệnh nhân đã có biến chứng suy hô hấp do hội chứng gương. Việc chuyển tuyến cũng cần được thực hiện càng sớm càng tốt và đảm bảo an toàn sức khỏe tối đa cho người bệnh trên đường di chuyển.

Bình Nguyên